Polecenie 1

Przypomnij sobie, kim są osoby aktywne zawodowo.

R7t21yYsOtwVd

Schemat przedstawia osoby aktywne zawodowo. Właściciele przedsiębiorstw oraz zatrudnieni w stosunku do pracy stanowią grupę pracujących. Pracujący w tym bezrobotni, Bierni zawodowo i aktywni zawodowo stanowią ogół ludności.

Czynnikami wpływającymi na stopień aktywności zawodowej ludności oraz jej zatrudnienia według sektorów gospodarki w różnych krajach są między innymi:

• system edukacji,

• model rodziny i funkcje kobiety w społeczeństwie,

• wskaźnik urbanizacji,

• walory przyrodnicze, np. występowanie surowców naturalnych, walory turystyczne.

W statystykach międzynarodowych przyjmuje się, że współczynnik aktywności zawodowej oblicza się jako stosunek liczby osób aktywnych zawodowo (pracujących i bezrobotnych razem) do liczby ludności w wieku 15 lat i więcej. Uwzględnia on zatem także osoby w wieku poprodukcyjnym. Jest to miernik obrazujący stopień wykorzystania zasobów siły roboczej w gospodarce. Współczynnik ten w dużej mierze zależy od obciążenia demograficznegoobciążenie demograficzneobciążenia demograficznego.

WIndeks dolny AZ  Indeks dolny koniec_AZ – współczynnik aktywności zawodowej

LIndeks dolny AZ  Indeks dolny koniec_AZ – liczba ludności aktywnej zawodowo w danym miejscu i czasie

LIndeks dolny 15+  Indeks dolny koniec₁₅₊ – liczba ludności w wieku 15 lat i więcej w danym miejscu i czasie

P – liczba pracujących w danym miejscu i czasie

B – liczba bezrobotnych w danym miejscu i czasie.

GUS udostępnia także inne wskaźniki dotyczące aktywności ekonomicznej ludności w różnych grupach wiekowych, płci itd., jednak na poziomie światowym dane takie nie są publikowane.

Polecenie 2

Określ tendencję zmian współczynnika aktywności zawodowej w Polsce od początku XXI w.

R14JsMgM4MKkw

Wykres przedstawia współczynnik aktywności zawodowej w Polsce w procentach. Na osi Y przedstawiono wartości procentowe od 30 do 90, na osi X lata od 2000 do 2019. Współczynnik aktywności zawodowej w Polsce mężczyzn oznaczony jest na wykresie na poziomie około 80%. Tendencja współczynnika nieznacznie maleje poniżej 80% na przestrzeni lat do 2019 roku, na przełomie lat od 2004 do 2019 utrzymuje się na poziomie około 75%. Współczynnik aktywności zawodowej w Polsce kobiet jest mniej więcej na tym samym poziomie przez wszystkie lata od 2000 do 2019 i wynosi około 50%. Tylko w latach 2002 2010 był nie znacznie niższy, na poziomie około 49%. Współczynnik aktywności zawodowej w Polsce ogółem na wykresie oznaczone jest na poziomie około 59%. Jedynie w latach od 2003 do 2010 przyjmował wartość około 55%.

RcrBu64TZiByn

(Uzupełnij).

Współczynnik aktywności zawodowej w Polsce od początku XXI wieku jest mniej więcej na stałym poziomie 54–57%. Według danych Banku Światowego, w 2019 roku wynosił on w Polsce 56,6%. Wartość ta była zróżnicowana w odniesieniu do mężczyzn i kobiet (odpowiednio: 74,7% oraz 48,7%). Tak duża różnica (około 26 punktów procentowych) wynika z faktu, że kobiety rzadziej zgłaszają chęć podjęcia pracy ze względu na opiekę nad domem i dziećmi. Należy również mieć na uwadze, że wskaźnik ten odnosi się również do osób w wieku poprodukcyjnym, a ta grupa wiekowa – jak wiadomo – jest o wiele liczniej reprezentowana przez kobiety aniżeli przez mężczyzn.

Polecenie 3

Porównaj współczynnik aktywności zawodowej ludności Polski i innych krajów europejskich. Zaproponuj przyczyny wysokich i niskich wartości tego miernika w różnych krajach.

R16rXTKFg57lj

Wykres przedstawia współczynnik aktywności zawodowej w 2019 r. dla poszczególnych krajów podany jest w procentach. Mołdawia 41,7%. Bośnia i Hercegowina 46,7%. Włochy 48,7%. Czarnogóra 50,5%. Chorwacja 51,5%. Turcja 52,4%. Grecja 52,5%. Belgia 53,2%. Ukraina 53,7%. Serbia 53,9%. Rumunia 54,1%. Francja 54,9%. Macedonia Północna 54,9%. Bułgaria 55, 2%. Albania 55,9%. Węgry 56,1%. Polska 56,6%. Hiszpania 57%. Słowenia 54,4%. Luksemburg 58%. Portugalia 58,3%. Finlandia 58,3%. Słowacja 59,5%. Czechy 60%. Austria 60,1%. Niemcy 60,6%. Łatwa 60,7%. Litwa 61,1%. Irlandia 61,1%. Rosja 61,6%. Dania 61,9%. Wielka Brytania 62,3%. Estonia 63,1%. Holandia 63, 2%. Białoruś 63,3%. Norwegia 63,4%. Szwecja 64,4%. Szwajcaria 68,1%. Kazachstan 70,5%. Islandia 76,0%.

RJVs4Bp70Ys1Q

(Uzupełnij).

Współczynnik aktywności zawodowej w Polsce, wynoszący w 2019 r. 56,6%, był nieco niższy niż średnia krajów UE (57,3%) i dużo niższy niż średnia wartość dla świata (61,2%). Wiele krajów Europy Południowej i Wschodniej odznaczało się niskimi wartościami analizowanego współczynnika, między innymi ze względu na starzenie się społeczeństwa. Z kolei państwa skandynawskie, Wielka Brytania, Irlandia, Islandia i wiele innych krajów Europy Zachodniej cechowało się wyższymi wartościami analizowanego wskaźnika. W większości przypadków występują tam względnie wysokie (jak na Europę) wartości współczynnika przyrostu naturalnego i odsetka ludności w wieku produkcyjnym. W krajach o relatywnie wysokich wartościach współczynnika aktywności zawodowej duży wpływ na ich wartości ma znaczna aktywność zawodowa kobiet.

Bezrobocie jest efektem braku równowagi między podażą pracypodaż pracy podażą pracy a popytem na pracępopyt na pracępopytem na pracę w danym miejscu. Jest jednym z najważniejszych problemów społecznych i gospodarczych w Polsce. Oprócz bezrobocia jawnego, rejestrowanego przez odpowiednie instytucje, istnieje także bezrobocie ukrytebezrobocie ukryte (utajone)bezrobocie ukryte, bardzo często w sektorze rolniczym. Dlatego też podczas interpretacji takich danych należy zachować ostrożność.

R169pdnNPrEMI1

Zdjęcie przedstawia powiatowy urząd pracy. Budynek stoi przy ulicy, na parterze widoczny jest szyld sklepu spożywczego.

W państwach komunistycznych z przyczyn ideologicznych bezrobocie na rynku pracy nie występuje, gdyż każdy dorosły obywatel takiego kraju ma prawo do pracy. W związku z tym w Polsce do 1989 roku nie prowadzono rejestru bezrobotnych.

W statystykach międzynarodowych stopę bezrobocia definiuje się jako stosunek liczby bezrobotnych do liczby aktywnych zawodowo.

SIndeks dolny B_B – stopa bezrobocia

B – liczba bezrobotnych w danym miejscu i czasie

LIndeks dolny AZ_AZ– liczba ludności aktywnej zawodowo w danym miejscu i czasie.

Polecenie 4

Określ tendencję zmian stopy bezrobocia w Polsce od początku XXI w.

R1WHr4yOXv67Y

Wykres przedstawia tendencję zmian stopy bezrobocia w Polsce od początku dwudziestego pierwszego wieku. Na osi Y oznaczono wartości od 0 do 25 procent na osi Y lata od 2000 do 2019. Tendencja zmiany stopy bezrobocia w Polsce mężczyzn w 2000 r. była na poziomie 15%. W 2002 r. wzrosła do 20%, w 2004 zaczęła spadać poniżej 20% i w 2008 r. osiągnęła 6%. Następnie tendencja zmiany stopy bezrobocia mężczyzn zaczęła powoli rosnąć i w 2010 r. osiągnęła 10%. Na tym poziomie utrzymywała się do roku 2013. Następnie stopa bezrobocia mężczyzn zaczęła spadać i w 2017 roku osiągnęła 5%, natomiast w 2019 r. spadła poniżej 4%. Tendencja zmiany stopy bezrobocia w Polsce kobiet w 2000 r. była na poziomie około 18%, następnie nieznacznie wzrosła i zaczęła spadać. W 2005 r. wynosiła już około 18% Od 2005 roku zaczął następować gwałtowny Spadek i w 2008 r. tendencja osiągnęła około 7%. Następnie odnotowano wzrost i w 2010 r. tendencja stopy bezrobocia osiągnęła 10% w kolejnych latach nieznacznie rosła i w 2013 r. wynosiła już około 12%. Od 2013 r. Tendencja zmiany stopy bezrobocia kobiet w Polsce zaczęła spadać by w 2019 r. osiągnąć poziom 7%. Ogólna tendencja zmiany stopy bezrobocia w Polsce w 2000 r. była na poziomie 16% do 2002 r. wzrosła do 20% następnie zaczęła powoli spadać i w 2005 r. osiągnęła około 17%. Tendencja dalej spadała i w 2008 r. osiągnęła poziom około 7%. Od 2008 do 2013 tendencja wzrosła do 10% utrzymywała się na tym poziomie do 2013 r. po czym nieznacznie zaczęła spadać poniżej 10%.

RGVnUhT8RXDNq

(Uzupełnij).

W 2019 roku stopa bezrobocia w Polsce wynosiła 3,3%. Była ona najniższa w całym analizowanym okresie (od początku XXI w.). W okresie PRL każdy obywatel miał zagwarantowane konstytucyjnie miejsce pracy. Doszło wówczas do przerostu zatrudnienia. W wyniku transformacji ustrojowej wielu ludzi straciło miejsca pracy. Największą stopę bezrobocia odnotowano w latach 2002–2004. Wynosiła ona wówczas około 20%. W następnych latach jej wartość zaczęła się zmniejszać, m.in. w wyniku poprawy stanu gospodarki i emigracji zarobkowych, aż do czasu światowego kryzysu gospodarczegokryzys gospodarczykryzysu gospodarczego w 2008 roku. Od tego momentu wskaźnik ten zaczął rosnąć, jednak w szczytowym momencie wynosił jedynie nieco ponad 10%. Od 2013 roku odnotowuje się systematyczny jego spadek oraz porównywalne wartości, zarówno wśród kobiet, jak i wśród mężczyzn.

Polecenie 5

Porównaj stopę bezrobocia ludności Polski i innych krajów europejskich. Zaproponuj przyczyny wysokich i niskich wartości tego miernika w różnych krajach.

R1eKtpj4sRH8W

Wykres przedstawia stopę bezrobocia w 2019 r. w różnych krajach. Czechy 2,5%. Islandia 3%. Niemcy 3,2%. Polska 3,3%. Węgry 3,5%. Mołdawia 3,7%. Holandia 3,8%. Wielka Brytania 3,8%. Norwegia 4%. Rumunia 4,2%. Rosja 4,5%. Austria 4,6%. Bułgaria 4,8%. Dania 4,8%. Szwajcaria 4,9%. Irlandia 5,3%. Luksemburg 5,4%. Kazachstan 5,4%. Słowenia 5,5%. Białoruś 5,8%. Estonia 5,9%. Portugalia 6,1%. Słowacja 6,4%. Belgia 6,4%. Litwa 6,6%. Szwecja 6,8%. Finlandia 7,3%. Chorwacja 7,8%. Łotwa 8, 2%. Francja 9,1%. Włochy 9,2%. Ukraina 9,3%. Turcja 11,9%. Serbia 13,5%. Albania 14%. Hiszpania 14,7%. Czarnogóra 15,8%. Gracja 18,1%. Bośnia i Hercegowina 21, 2%. Macedonia Północna 21,6%.

R12LDUMmwUY88

(Uzupełnij).

Polska na tle Europy odznacza się obecnie jedną z najniższych wartości stopy bezrobocia. W 2019 roku (według danych Banku Światowego) mniejszymi wartościami charakteryzowały się jedynie Niemcy, Czechy i Islandia. Przyjmuje się, że stopa bezrobocia poniżej 4% oznacza małe bezrobocie. Polska należy zatem do grupy krajów o niskim bezrobociu (3,3%), szczególnie biorąc pod uwagę średnią krajów UE (6,5%) i średnią na świecie (4,9%). Wysoką stopą bezrobocia w Europie odznaczają się kraje Europy Południowej, głównie położone na Półwyspie Bałkańskim i Iberyjskim. Są to państwa mające obecnie problemy gospodarcze. Natomiast niska stopa bezrobocia występuje w krajach o wysokim poziomie rozwoju społeczno‑gospodarczego, a także w krajach odnotowujących duży wzrost gospodarczy.

Słownik