Przeczytaj
Konstytucja
![Zdjęcie przedstawia Mężczyznę w średnim wieku, Jego twarz jest owalna, włosy szpakowate, krótkie, zaczesane ku górze. Mężczyzna ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. Stoi przy mównicy, przemawia.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RGBjBlPDBOhln/1657733798/1wz2HeV9tQM0Fd0Qxf24fkcy1dFRnbtW.jpg)
Terminem konstytucjakonstytucja określamy ustawę zasadniczą, która służy organizacji państwa, urządzeniu państwa i określeniu jego ustroju. Zawiera ona podstawowe prawa i obowiązki obywatela. Ma najwyższą moc prawa w państwie, wszystkie inne ustawy muszą być z nią zgodne. Konstytucja zawiera szczególną treść, która określa zasady ustroju państwa, podmiot władzy w państwie i sposób sprawowania przezeń władzy. Konstytucje w poszczególnych państwach demokratycznych różnią się tym, kto je uchwala, treścią oraz rozwiązaniami ustrojowymi. Mówimy też o znaczeniu faktycznym konstytucji. Oznacza ona ustrój państwa, bez względu na to, czy jego zasady są zapisane w jednym akcie prawnym, czy też nie.
Typologia konstytucji
Każda ustawa zasadnicza oddaje specyfikę kraju, w którym została uchwalona. Nie ma dwóch takich samych konstytucji, bo zawsze nawet drobne niuanse będą je różnić. Dlatego w celu usystematyzowania materii konstytucyjnej wprowadzono typologię konstytucji.
Dzielimy je według określonego schematu ze względu na:
formę: pisane i niepisane (materialne);
treść: pełne i niepełne (małe konstytucje);
procedurę uchwalania: uchwalone i oktrojowane;
sposób zapisania: normatywne i rozproszone;
sposób zmiany: sztywne i elastyczne;
okres obowiązywania: stałe i czasowe.
Wybór głowy państwa
Polska
W Rzeczypospolitej Polskiej tryb wyboru prezydenta określa Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 roku.
Artykuł 127:
Podczas ostatnich wyborów prezydenckich z 2015 roku w II turze rywalizowali ze sobą Andrzej Duda i urzędujący wtedy prezydent Bronisław Komorowski, ostatecznie zwyciężył Andrzej Duda.
Świat
USA
![Zdjęcie przedstawia prezydenta Donalda Trumpa i Prezydenta Andrzeja Dudę podczas oficjalnego spotkania w Białym Domu.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RE0foXX1T9RG0/1657733799/1a8WiCpfAQBMTlFC7e2hHbodAKHPkZ3A.jpg)
W Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej kandydat nie może być obywatelem naturalizowanym, musi ukończyć 35 lat, musi mieszkać w USA od co najmniej 14 lat.
Wybory są powszechne, ale prezydenta wybierają elektorzy wybrani przez obywateli w wyborach powszechnych. Wyboru dokonuje kolegium elektorskie wyłonione w każdym stanie. Elektorów jest tylu, ile miejsc przypadających na dany stan w Kongresie. Elektorzy oddają głos na kandydata, który uzyskał większość w ich stanie. Kadencja prezydenta USA trwa cztery lata i może się on ubiegać o jedną reelekcję.
Republika Francuska
![Zdjęcie przedstawia Prezydenta Emmanuela Macrona podczas oficjalnego spotkania. Mężczyzna stoi przy mównicy, przemawia, gestykuluje.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RWmxxpZEri4pz/1657733799/W9hLRTl0EG7siFOr0LdpFU5RtpLKLVgL.jpg)
We Francji kandydat na prezydenta musi być obywatelem tego kraju od 14 lat i musi mieć ukończone 30 lat. Wybory są powszechne, bezpośrednie, obowiązuje większość bezwzględna. Kadencja prezydenta Francji trwa pięć lat z prawem do jednej reelekcji.
Republika Federalna Niemiec
![Zdjęcie przedstawia Franka Waltera Steinmeiera. To dojrzały mężczyzna o owalnej twarzy, krótkich, siwych włosach. Nosi okulary. Mężczyzna ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. Siedzi przy stole. Mówi do mikrofonu.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RWJ0JzhJPKLdx/1657733799/1Gi2bu1rSGTOgQDQ93ojQK28LYzdHOvY.jpg)
Kandydat na prezydenta musi być obywatelem RFN. Jest wybierany przez Zgromadzenie Federalne (związkowe) w wyborach pośrednich na pięć lat, z prawem jednej reelekcji.
Włochy
![Zdjęcie przedstawia Sergia Mattarellę. To starszy, siwowłosy mężczyzna. Jego twarz jest owalna, widać na niej zmarszczki. Mężczyzna nosi okulary. Ubrany jest w garnitur, koszulę i krawat. Siedzi przy stole, na którym stoi mała flaga Włoch.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/Rto5k09mGGC8e/1657733800/hRadtMWym56yzWmEHjmYYJzOr0V5TgKv.jpg)
Kandydat musi być obywatelem Republiki Włoskiej i mieć ukończone 50 lat. Prezydent w tym kraju wybierany jest przez Izbę Deputowanych, Senat i delegatów rad regionalnych na siedem lat (bez prawa reelekcji).
Współczesne monarchie
![Zdjęcie przedstawia dojrzałą kobietę, Jej twarz jest pociągła, widać na niej zmarszczki. Kobieta ma długie, siwe włosy, zebrane z tyłu głowy. Nosi okulary. Ubrana jest w żakiet, do którego przypięty jest order.](https://static.zpe.gov.pl/portal/f/res-minimized/RwrQ3XIkDY3Nu/1657733800/aEuY6GTJmf7CLqwe93ii9blVpI3IBQ1M.jpg)
We współczesnej Europie istnieje dwanaście monarchii. Dziesięć z nich ma status monarchii dziedzicznej, w których głowa państwa (monarcha) obejmuje rządy w drodze dziedziczenia i sprawuje je do śmierci lub abdykacji.
Głową Watykanu jest papież, który jest monarchą elekcyjnym, wybieranym podczas konklawe przez kardynałów, a przywódcą Andory są wspólnie Prezydent Francji oraz biskup Urgel. Są to monarchie konstytucyjnemonarchie konstytucyjne lub parlamentarne. W pierwszym przypadku oznacza to, że monarcha sprawuje władzę w państwie wspólnie z parlamentem. W drugim – monarcha nie ma wpływu na politykę państwa lub ma to prawnie zabronione albo monarcha nie korzysta z przywilejów politycznych. Wyjątkiem jest Państwo Watykańskie będące monarchią absolutną.
Słownik
(z łac. constituo – urządzać, ustanawiać, regulować); akt prawny, określany także jako ustawa zasadnicza, która zazwyczaj ma najwyższą moc prawną w systemie źródeł prawa w państwie
ustrój państwa, w którym władzę sprawuje monarcha ograniczony we władzy ustawodawczej, wymuszonej przez konstytucję, współpracą z przedstawicielstwem narodu, a we władzy wykonawczej ma dowolność w wybieraniu ministrów