Proces niszczenia drzewostanu Gór Izerskich rozpoczął się wcześnie, bo już w wieku XVII. Był to czas intensywnego osadnictwa na tym obszarze, któremu towarzyszył rozwój przemysłu wymagającego dużych ilości drewna – powstały kopalnie rud metali i huty szkła, wypalano także węgiel drzewny. Konieczne były wylesienia dużych obszarów. Wycince uległy przede wszystkim buki i jawory.

REu4pYJuueKJW

Na zdjęciu są konstrukcje nieczynnej kopalni. To kilka budynków ze spadzistymi dachami, dwa zbiorniki, wyższa stalowa konstrukcja na wysokich podporach. Zabudowę kopalni pokrywa rdza. Dookoła kopalni teren jest surowy, piaszczysty.

W kolejnych stuleciach przekształcano naturalne lasy w „fabryki drewna” poprzez zastosowanie monotypizacji gatunkowejmonotypizacja gatunkowamonotypizacji gatunkowej – usuwano jodły i zastępowano je świerkami. Stosowanie obcych nasion, często nizinnego pochodzenia, doprowadziło do zmniejszenia odporności wyrastających z nich drzew. Następnie zaczęto masowo sadzić modrzew. W izerskich lasach zabrakło również należytej pielęgnacji drzew, które od początku były przeznaczone do wycinki. Obniżona odporność drzewostanu prowadziła do częstych uszkodzeń lasu na skutek porywistych wiatrów.

R1M9Qdt6NB92O

Zdjęcie ukazuje suche drzewa iglaste. Pomiędzy nimi rosną młode świerki.

W XX wieku w okolicy Gór Izerskich powstawały kompleksy wydobywczo‑energetyczne, np. kompleks Turów w Polsce, fabryki Saksonii oraz zakłady regionów czeskich – kraju hradeckiego, karlowarskiego i in. Ich funkcjonowanie wiązało się z ogromną emisją przemysłowych zanieczyszczeń oraz z kwaśnymi opadami powstającymi w następstwie łączenia się zanieczyszczeń z wodą w atmosferze. Kwaśne opady, spadające głównie na terenie Gór Izerskich i ich okolicy (naturalna bariera oraz konsekwencja kierunku wiatru), wpływały szczególnie niszczycielsko na drzewa. W kolejnym dziesięcioleciu nasilił się szkodliwy wpływ zanieczyszczeń powietrza niesionych przez wiatr na coraz bardziej osłabiony las. Zaczęto zauważać przebarwienia igieł – widoczne objawy osłabienia stanowiącego poważne zagrożenie. Ludzie mimo wszystko zignorowali tak ewidentne dowody na to, że z lasami izerskimi dzieje się coś niedobrego. Wymuszone cięcia sanitarne ograniczały tymczasem możliwość dokonywania niezbędnych cięć pielęgnacyjnych. W latach 1977–1983 izerskie modrzewie atakowane były przez szkodnika – wskaźnicę modrzewianeczkę. Szacowano, że zaatakowanych mogło zostać od 2 tys. do ponad 10 tys. ha w Górach Izerskich i Karkonoszach oraz ok. 80% drzewostanów Nadleśnictw Świeradów i Szklarska Poręba. Szkody wywołane emisjami przemysłowymi i susze w latach 1982–1983 spowodowały rozmnożenie się kolejnych szkodników: drwalnika paskowanego, czterooczaka świerkowca, polesiaka obramowanego i drzewożerka wielożernego. Żer tych owadów stworzył dogodne warunki dla rozmnażania się kornika drukarza. W końcu roku 1982 decyzją Prezydium Rządu uznano stan klęski ekologicznej. Rozpoczęto proces odnawiania zdewastowanych powierzchni – przeprowadzono na ogromną skalę cięcia pielęgnacyjne w drzewostanie, dosadzono również drzewa w miejsce tych wyciętych.

Działania te nie powstrzymały jednak degradacji lasów izerskich. Kolejne zniszczenia spowodował wzrost populacji jelenia, a następnie nornicy rudej i nornika burego. Szkody wyrządzone przez te gatunki w latach 1985–1987 szacowano na kilkaset ha upraw rocznie.

Od roku 1995 wspomagano lasy nawożeniem mineralnym, uruchomiono też specjalny program, tzw. EkoFundusz, który zakładał między innymi budowę rynien erozyjnych, nawożenie, modernizację szkółki oraz restytucjęrestytucjarestytucję jodły.

Obecnie drzewostan Gór Izerskich objęty jest ochroną obszarową. Ponadto na tym obszarze funkcjonują dwa rezerwaty – Torfowiska Doliny Izery oraz Krokusy w Górzyńcu. Góry Izerskie objęte są także programem Natura 2000. Bezpośrednia ochrona zdegradowanego terenu polega na stałym monitoringu służb leśnych i działaniach podejmowanych w celu odnowienia drzewostanu. W szkółkach leśnych nasadzenia prowadzone są w taki sposób, aby Górom Izerskim przywrócić te gatunki drzew, które porastały je pierwotnie. Dodatkowo cały czas kontroluje się poziom emisji zanieczyszczeń do atmosfery, aby nie dopuścić do kolejnego zakwaszenia środowiska w przyszłości.

1 stycznia 1999 roku ogłoszono, że wylesiona powierzchnia została odnowiona w 95,67%.

R1FPf8RrPPtY7

Zdjęcie przedstawia zielone wzniesienia. Na pierwszym planie rosną drzewa iglaste.

Słownik