Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych

Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznychMiędzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznychMiędzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych podpisany 16 grudnia 1966 r. był pierwszym na świecie uniwersalnym systemem ochrony praw człowieka o charakterze wiążącym dla państw, które do Paktu przystąpiły i go ratyfikowałyratyfikacjaratyfikowały.

Pakt określa również powody, dla których panstwo ogranicza prawa i wolności gwarantowane Paktem. Jednak zakaz niewolnictwa oraz zakaz stosowania tortur i nieludzkiego traktowania nigdy i niczym nie mogą być ograniczone.

Komitet Praw Człowieka

Do kontroli postanowień Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych utworzono na mocy art. 28 tej międzynarodowej umowy specjalne ciało traktatoweciało traktatoweciało traktatowe – Komitet Praw Człowieka. Komitet składa się z osiemnastu członków wybieranych na czteroletnią kadencję spośród kandydatów zgłoszonych przez państwa‑strony umowy w tajnym głosowaniu na posiedzeniu państw‑stron Paktu. Kandydat na członka Komitetu powinien być obywatelem zgłaszającego państwa, człowiekiem o wysokim poziomie moralnym i uznanej kompetencji w dziedzinie praw człowieka. Warto również, aby miał doświadczenie prawnicze. W momencie objęcia funkcji członkowie komitetu przestają być przedstawicielami swoich państw i wypełniają swoje obowiązki we własnym imieniu.

W skład Komitetu nie może wejść więcej niż jeden obywatel tego samego państwa, a w wyborach uwzględnia się zasadę sprawiedliwego podziału geograficznego i reprezentacji różnych form cywilizacji, jak również podstawowych systemów prawnych.

Członkowie Komitetu wynagradzani są z funduszów Organizacji Narodów ZjednoczonychOrganizacja Narodów ZjednoczonychOrganizacji Narodów Zjednoczonych, a Sekretarz Generalny ONZ zobowiązany został do zapewnienia niezbędnego personelu i środków materialnych koniecznych do efektywnego wykonywania funkcji Komitetu. Gwarantuje to niezależność tego organu od państw – stron Paktu. Komitet zbiera się trzy razy w roku na trzytygodniowe sesje – dwukrotnie w siedzibie Organizacji Narodów Zjednoczonych w Genewie i raz w Nowym Jorku.

Monitorowanie realizacji i przestrzegania przez państwa postanowień wynikających z Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych przez Komitet Praw Człowieka polega przede wszystkim na rozpatrywaniu przygotowanych przez rządy państw‑stron Paktu raportów na temat środków przedsięwziętych przez nie w celu realizacji praw uznanych w Pakcie oraz postępu dokonanego w dziedzinie korzystania z tych praw. Państwa mogą w swoich raportach wskazać również czynniki i trudności, które wpływają na realizację postanowień Paktu. Raporty takie muszą być przez państwa przygotowane na każde wezwanie Komitetu. Komitet przygotowuje swoje sprawozdanie na temat przedłożonych raportów, które następnie przekazuje państwom wraz z uwagami, jakie uzna za właściwe.

Kolejną formą kontroli przestrzegania praw i wolności człowieka gwarantowanych Paktem jest możliwość zgłaszania przez państwo‑stronę do Komitetu naruszenia Paktu przez inne państwo związane jego postanowieniami – tzw. skargi międzypaństwowej. W takich przypadkach Komitet przeprowadza odpowiednią procedurę wyjaśniającą. Może także powołać pięcioosobową Komisję Pojednawczą, która świadczyć będzie dobre usługidobre usługidobre usługi zainteresowanym państwom w celu polubownego rozstrzygnięcia sprawy w oparciu o poszanowanie postanowień Paktu. Procedura taka możliwa jest jednak wyłącznie w przypadku, kiedy zarówno państwo skarżące, jak i państwo, w którym dochodzi do rzekomych naruszeń praw człowieka, uznało jurysdykcję Komitetu w tym zakresie, składając odpowiednie oświadczenie. W praktyce państwa nie korzystają z tej możliwości.

Ostatnia forma kontroli postanowień Paktu przewidziana tzw. Pierwszym Protokołem Fakultatywnym przedłożonym państwom do ratyfikacji wraz z Paktem 16 grudnia 1966 roku to możliwość składania do Komitetu skarg indywidualnych o naruszenie postanowień Paktu. Skargę taką mogą złożyć obywatele państw‑stron Paktu, które ratyfikowały również Pierwszy Protokół Fakultatywny – państwo poddaje się więc jurysdykcji Komitetu w tej dodatkowej formie dobrowolnie.

Słownik