Powiązania między tabelami w bazie danych

Jak już wiemy z e‑materiału Relacyjne bazy danychPJJU7OW9ARelacyjne bazy danych – są one używane w celu odzwierciedlenia określonej sytuacji. Stosujemy w nich tzw. encjeencjaencje, czyli wyodrębnione obiekty. Relacyjna baza danych składa się z tabel zawierających zestaw cech opisujących konkretną encję:

R1QqzV7h7jGoh

Ilustracja przedstawia trzy tabele reprezentują określone klasy obiektów.
Pierwsza tabela: Zasoby zawiera: IDZasobu, Nazwa, Rodzaj, StanMagazynowy, Kaloryczność, KosztMagazynowania, Zdjęcie.
Druga tabela o nazwie Budynki zawiera: IDBudynku, Nazwa, Rodzaj, Przeznaczenie, Pojemność, Wytrzymałość, StopieńZuzycia, Zdjęcie.
Trzecia tabela o nazwie: Postacie zawiera nazwy pól oraz ich typ.
Kolejno: IDPostaci autonumerowanie, Nazwa tekst, DataUrodzin data, FazaRozwoju tekst, ZasiegLotu liczba, Energia Liczba, Obrona liczba, szybkość liczba, Zdjecie media.

Tabele reprezentują określone klasy obiektów. Między obiektami zachodzą pewne zależności, które powinny zostać uwzględnione w projekcie bazy danych. Zależności te nazywamy relacjamirelacje (związki)relacjami. Określony budynek może być np. zamieszkiwany przez wiele różnych postaci, natomiast konkretna postać może być przypisana tylko do jednego budynku.

Do ustanawiania relacji między tabelami wykorzystywane są tzw. klucze.

Już wiesz

Projektując tabelę w systemie zarządzania bazą danych, program automatycznie proponuje utworzenie dodatkowego pola ID, któremu przypisuje rolę tzw. klucza podstawowegoklucz podstawowyklucza podstawowego w Microsoft Access:

R1cUHe7tUwlYC

Zrzut ekranu przedstawia fragment arkusza Microsoft Access.
Znajduje się na nim projekt tabeli o sześciu kolumnach i różnych typach danych.
Znajdują się także dwie zielone strzałki.
Pierwsza wskazuje na ikonę klucza obok Nazwy pola: id.
Druga zielona strzałka wskazuje opcję: Klucz podstawowy z listy po kliknięciu prawym przyciskiem myszy na pole: id.

lub tzw. klucza głównego w LibreOffice Base:

R48sdsMgfEZ3k

Zrzut ekranu przedstawia fragment arkusza programu LibreOffice Base.
Znajduje się na nim projekt tabeli o siedmiu kolumnach i różnych typach danych.
Znajdują się także dwie zielone strzałki.
Pierwsza wskazuje na ikonę klucza obok Nazwy pola:KodPrezentu.
Druga zielona strzałka wskazuje opcję: Klucz główny z listy po kliknięciu prawym przyciskiem myszy na pole: KodPrezentu.

Klucz występujący w różnych aplikacjach pod nazwą klucza podstawowego lub klucza głównego traktujemy jako ten sam typ klucza, którego funkcja polega na jednoznacznym identyfikowaniu każdego pojedynczego rekordu w konkretnej tabeli bazy danych.

Budowanie relacji w bazie danych

Tworzenie relacji między tabelami przedstawimy na przykładzie bazy danych utworzonej w celu obsługi sklepu z produktami (sklep należy do rodziców Tomka). Baza ta została zaprojektowana w oparciu o istniejący wcześniej arkusz kalkulacyjny:

RG6XLWsKPWX0T

Zrzut ekranu przedstawia tabelę w arkuszu bazy danych.
W kolumnach A, B, C, D, E , F, G, H wprowadzono kolejne opisy:
W komórce A1: DATA ZAKUPU, w komórce B1: IMIĘ I NAZWISKO KLIENTA, w komórce C1: Adres Klienta, W komórce D1: Produkt, w komórce E1: Pojemność (w litrach), w komórce F1: Liczba sztuk, w komórce G1: Cena za sztukę, w komórce H1: Należność.
W komórkach od A2 do A10 wpisano daty, w komórkach od B2 do B10 wypisano Imiona i nazwiska, w komórkach od C2 do C10 wypisano adresy, w komórkach od D2 do D10 wypisano nazwy produktów, w komórkach od E2 do H10 wypisano wartości liczbowe.

Wyodrębnione zostały następujące tabele:

• Klienci;

• Produkty;

• Zamowienia.

Poszczególne tabele uzyskały następującą postać:

• tabela Klienci:

R1OHySjmNG8yf

Zrzut ekranu przedstawia tabelę w arkuszu bazy danych.
W nagłówkach kolumn wprowadzono kolejne opisy oraz dane:
W kolumnie pierwszej: KodKlienta oraz kolejne wartości liczbowe, w kolumnie drugiej: Imię oraz wypisane imiona, W kolumnie trzeciej Nazwisko oraz wypisane nazwiska, w kolumnie czwartej UlicaNr oraz adresy, w kolumnie piątej KodPocztowy oraz kody pocztowe, w kolumnie szóstej Miejscowość oraz nazwy miejscowości, w kolumnie siódmej LiczbaPunktów oraz wartości liczbowe, w kolumnie ósmej LiczbaZakupów oraz wartości liczbowe, w kolumnie dziewiątej Telefon oraz numery telefonów, w kolumnie dziesiątej Email oraz adresy email.

• tabela Produkty:

R19liUiPAI8DR

Zrzut ekranu przedstawia tabelę w arkuszu bazy danych.
W nagłówkach kolumn wprowadzono kolejne opisy oraz dane:
W kolumnie pierwszej: KodProduktu oraz kolejne wartości liczbowe, w kolumnie drugiej: NazwaProduktu oraz wypisane nazwy, W kolumnie trzeciej Pojemność oraz wypisane wartości liczbowe, w kolumnie czwartej CenaZaSztukę oraz ceny, w kolumnie piątej LiczbaSztukDoSprzedania oraz wartości liczbowe.

• tabela Zamowienia:

R1Z2J1drO3jj3

Zrzut ekranu przedstawia tabelę w arkuszu bazy danych.
W nagłówkach kolumn wprowadzono kolejne opisy oraz dane:
W kolumnie pierwszej: KodZamówienia oraz kolejne wartości liczbowe, w kolumnie drugiej: KodKlienta oraz wypisane wartości liczbowe, W kolumnie trzeciej KodProduktu oraz wypisane wartości liczbowe, w kolumnie czwartej LiczbaSztuk oraz wypisane wartości liczbowe, w kolumnie piątej Należność oraz wartości liczbowe, w kolumnie szóstej DataZamówienia oraz daty.

Projektowanie relacji w bazie danych powinno być poprzedzone analizą zależności występujących między obiektami bazy. W przypadku bazy danych dla sklepu podstawową zależnością jest związek między klientem, produktem i zamówieniem. Dla uproszczenia przyjmijmy, że pojedyncze zamówienie wiąże się z zakupem tylko jednego produktu. Możemy wówczas sformułować następujące zależności:

1. dla konkretnego klienta w bazie danych może być zarejestrowanych wiele różnych zamówień, natomiast określone zamówienie dotyczy tylko jednego klienta,

2. konkretny produkt może figurować na wielu różnych zamówieniach, natomiast określone zamówienie dotyczy tylko jednego produktu.

Relację „jeden do wielu”, jaka występuje między tabelami Klienci oraz Zamowienia, możemy oznaczyć symbolicznie w następujący sposób:

RPo3Ba4c44Qox

 Ilustracja przedstawia relację dwóch tabel
 Klienci oraz zamówienia. 
 Pierwsza tabela o nazwie klienci posiada pola 
   IdKlienta znajduje się ikona klucza,
   Imie
   Nazwisko
   UlicaNr
   KodPocztowy
   Miejscowość
   Telefon
   Email
 Druga tabela o nazwie zamowienia posiada pola 
   idZamowienie z ikoną klucza
   Klient
   Produkt
   LiczbaSztuk
   Naleznosc
   DataZamowienia
 Do pola idKlienta w tabeli klienci wskazuje
 linia z oznaczeniem 1 przy tabeli.
 Natomiast oznaczenie nieskończoności znajduje się przy polu
 Klient w tabeli zamowienia.
 

Zwróć uwagę, że cyfra 1 umieszczona jest w pobliżu pola KodKlienta tabeli Klienci, zaś symbol nieskończoności umieszczono w pobliżu pola KodKlienta tabeli Zamowienia. Oznacza to, że:

• dany klient może figurować na wielu zamówieniach, natomiast konkretne zamówienie może dotyczyć wyłącznie jednego klienta,

• pole KodKlienta jest tzw. kluczem obcymklucz obcykluczem obcym w tabeli Zamowienia, tzn. jest polem łączącym tę tabelę z tabelą Klienci, dla której pole KodKlienta jest kluczem podstawowym.

Analogicznie oznaczona zostanie relacja „jeden do wielu”, występująca między tabelami Produkty oraz Zamowienia, tzn. pole KodProduktu będące kluczem podstawowym dla tabeli Produkty jest kluczem obcym dla tabeli Zamowienia:

R1dYv73WPMp7O

 Ilustracja przedstawia relację dwóch tabel
 zamówienia oraz produkty. 
 Pierwsza tabela o nazwie zamowienia posiada pola 
   idZamowienie z ikoną klucza
   Klient
   Produkt
   LiczbaSztuk
   Naleznosc
   DataZamowienia
 Ostatnia tabela o nazwie produkty posiada pola
   idProduktu z ikoną klucza
   Nazwa
   Pojemnosc
   CenaZaSztuke
   LiczbaSztukDoSprzedania
 Do pola idProduktu w tabeli produkty wskazuje
 linia z oznaczeniem 1 przy tabeli.
 Natomiast oznaczenie nieskończoności znajduje się przy polu
 Produkt w tabeli zamowienia.
 

Wymienione trzy tabele bazy danych możemy przedstawić na jednym wspólnym schemacie relacji:

RuYtIAt7eqHOH

 Ilustracja przedstawia relację trzech tabel
 Klienci, zamówienia oraz produkty. 
 Pierwsza tabela o nazwie klienci posiada pola 
   IdKlienta znajduje się ikona klucza,
   Imie
   Nazwisko
   UlicaNr
   KodPocztowy
   Miejscowość
   Telefon
   Email
 Środkowa tabela o nazwie zamowienia posiada pola 
   idZamowienie z ikoną klucza
   Klient
   Produkt
   LiczbaSztuk
   Naleznosc
   DataZamowienia
 Ostatnia tabela o nazwie produkty posiada pola
   idProduktu z ikoną klucza
   Nazwa
   Pojemnosc
   CenaZaSztuke
   LiczbaSztukDoSprzedania
 Do pola idKlienta w tabeli klienci wskazuje
 linia z oznaczeniem 1 przy tabeli.
 Natomiast oznaczenie nieskończoności znajduje się przy polu
 Klient w tabeli zamowienia.
 Do pola idProduktu w tabeli produkty wskazuje
 linia z oznaczeniem 1 przy tabeli.
 Natomiast oznaczenie nieskończoności znajduje się przy polu
 Produkt w tabeli zamowienia.
 

Utworzenie relacji w wybranym systemie zarządzania bazą danych

Utworzenie relacji w bazie danych programu Microsoft Access jest możliwe dzięki funkcji Relacje, uruchamianej po wejściu w zakładkę Narzędzia bazy danych:

Rx2FyE73V0gKw

Ilustracja przedstawia fragment programu Microsoft Access.
Znajdują się na nim dwie zielone strzałki z numerami.
Strzałka z numerem: 1 wskazuje na zakładkę o nazwie: Narzędzia bazy danych.
Strzałka z numerem: 2 wskazuje na narzędzie o nazwie: Relacje.

W filmie zaprezentowano procedurę łączenia tabel relacjami w programie Microsoft Access:

R6v3kRKJqgmyq

W filmie zaprezentowano procedurę łączenia tabel relacjami w programie Microsoft Access

W filmie zaprezentowano procedurę łączenia tabel relacjami w programie Microsoft Access

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R6v3kRKJqgmyq

W filmie zaprezentowano procedurę łączenia tabel relacjami w programie Microsoft Access

Podczas definiowania relacji między tabelami możliwe jest włączenie opcji Wymuszaj więzy integralności (przedstawiono ją w filmie). Wymuszenie więzów integralności zapobiega powstawaniu tzw. rekordów odłączonych. Oznacza to, że nie można usunąć rekordu w tabeli podstawowej, jeśli istnieją odpowiadające mu rekordy w tabeli połączonej. Niemożliwe będzie np. usunięcie rekordu z tabeli Klienci, jeśli dla konkretnego klienta zostały zarejestrowane jakiekolwiek rekordy w tabeli Zamowienia.

W programie LibreOffice Base utworzenie relacji wiąże się z wyborem opcji Relacje… w zakładce Narzędzia:

R1enTCilQICGO

Ilustracja przedstawia fragment programu LibreOffice Base.
Znajduje się na nim zielona strzałka wskazująca na opcję: Relacje z rozwiniętej listy Narzędzia.

W kolejnym filmie zaprezentowano procedurę łączenia tabel relacjami w programie LibreOffice Base:

Rfa8xM0bIorGX

W filmie zaprezentowano procedurę łączenia tabel relacjami w programie LibreOffice Base

W filmie zaprezentowano procedurę łączenia tabel relacjami w programie LibreOffice Base

Film dostępny pod adresem /preview/resource/Rfa8xM0bIorGX

W filmie zaprezentowano procedurę łączenia tabel relacjami w programie LibreOffice Base

Słownik