Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

WybrzeżawybrzeżeWybrzeża organogeniczne to wybrzeża powstałe w wyniku nagromadzenia materii pochodzącej od organizmów roślinnych lub zwierzęcych. Powstają również z wytrącenia substancji chemicznych powstałych na skutek przemian fizjologicznych organizmów. Wyróżniamy wybrzeża namorzynowe i koralowe.

R12l5U6n2qoBs
Koralowy atol Wyspa Clippertona
Źródło: dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, domena publiczna.

Wybrzeża namorzynowe

Wybrzeża namorzynowe występują w strefie międzyzwrotnikowej. Porośnięte są zbiorowiskami roślinnymi namorzynównamorzynynamorzynów, czyli krzewów i drzew przystosowanych do życia w słonej wodzie morskiej i okresowych zmian poziomu wody, wywołanych przypływami i odpływami. Charakterystyczną cechą wybrzeży namorzynowych jest obecność korzeni oddechowych oraz korzeni podporowych. Lasy mangrowe (namorzynowe) porastają muliste równiny w strefie międzypływowej i odgrywają istotną rolę w rozwoju tych równin. Podczas przypływu na obszar zarośli namorzynowych osady zatrzymują się pomiędzy korzeniami podporowymi i oddechowymi i nie powracają do otwartego morza w trakcie odpływu. Gęsta sieć korzeni zmniejsza także erozyjne oddziaływanie falowania i prądów pływowych. Roczny przyrost osadu może sięgać nawet 5 cm. Tarasy namorzynowe mogą osiągać wiele kilometrów szerokości.

Wybrzeża namorzynowe  występują np. nad Zatoką Bengalską, Morzem Południowochińskim, na Sumatrze i Nowej Gwinei.

Wybrzeża koralowe

Wybrzeża koralowe to wybrzeża, w których kształtowaniu główną rolę odgrywają procesy biologiczne.

RUjtTyEOknvAi
Atol
Źródło: NASA, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org, domena publiczna.
Rs8yQs2QFBeu51
1. Czynny wulkan 2. Tworzenie się rafy koralowej wokół wygasłego wulkanu 3. Denudacja terenu i powstanie atolu
Źródło: Englishsquare Sp. z o.o., CC BY-SA 3.0, https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/.

Są złożone z raf koralowych (wapiennych szkieletów koralowców i innych organizmów rafotwórczych), występują w ciepłych i płytkich morzach, do których dociera światło słoneczne. AtolatolAtol jest rafąrafa koralowarafą koralową nabudowaną wokół wyspy wulkanicznej. Erozja wyspy dostarcza materiału budującego plaże oraz podłoża, na którym mogą rosnąć rośliny. Z czasem w miejscu zerodowanej wyspy powstaje centralna depresja zalana wodą, którą nazywa się lagunąlagunalaguną. Przykłady wybrzeży koralowych: północno‑wschodnia Australia (Wielka Rafa Koralowa), Oceania, wyspy Morza Karaibskiego, Morze Czerwone, Malediwy.

Słownik

atol
atol

wyspa koralowa w kształcie ciągłego lub przerywanego pierścienia otaczającego fragment morza zwany laguną; powstaje przez narastanie rafy koralowej wokół wyspy, gdy ta wraz z dnem oceanicznym ulega obniżeniu lub gdy podnosi się poziom morza; atole występują w strefie międzyzwrotnikowej, zwłaszcza Oceanu Spokojnego

Zródło: Encyklopedia PWN

laguna
laguna

część morza, zazwyczaj płytka, oddzielona od wód otwartych przez lido, rafę barierową lub atol; laguny są zazwyczaj płytkie, toteż na obszarach o dużych różnicach między przypływem i odpływem dna ich są odsłaniane podczas odpływu; z biegiem czasu laguny są zamulane, przeobrażają się w bagniska i torfowiska; w suchym klimacie wody laguny mogą wyparowywać, co prowadzi do powstania m.in. złóż solnych (ewaporaty)

Zródło: Encyklopedia PWN

rafa koralowa
rafa koralowa

podwodne ekosystemy charakterystyczne dla mórz i oceanów strefy podzwrotnikowej i zwrotnikowej, powstają z nagromadzenia wapiennych szkieletów organizmów rafotwórczych i tworzą wały lub grzbiety podmorskie, czasem wyniesione nieco ponad poziom morza, o szerokości do 2 km i długości do 2 tys. km

Źródło: Encyklopedia PWN

namorzyny
namorzyny

lasy namorzynowe, mangrowe, mangrowia – zawsze zielone lasy lub zarośla krzewiaste, występujące na bagnach nadmorskich w strefie pływów, położone prawie dokładnie między zwrotnikami; bywają nazywane lasami pływowymi

Źródło: Encyklopedia PWN

wybrzeże
wybrzeże

obszar położony nad brzegiem oceanu lub morza, obejmuje część nadwodną i podwodną