W Polsce znajdują się 954 miastamiastomiasta (2021 r.). Największą koncentracją ludności charakteryzuje się Warszawa - miasto stołeczne (1,71 mln mieszkańców). Kolejnymi miastami skupiającymi dużą liczbę ludności są miasta są  ośrodki makroregionalne, odgrywające duże znaczenie w regionie: Kraków (760 tys. mieszkańców), Łódź (750 tys. mieszkańców), Wrocław (630 tys. mieszkańców), Poznań (560 tys. mieszkańców) oraz Gdańsk (460 tys. mieszkańców). Dalej w hierarchii są miasta trochę mniejsze - powiatowe. Wśród polskich miast dominują małe miasta – do 2 tys. mieszkańców (49 %).

Krajobraz wielkomiejski cechuje duża gęstość zaludnienia oraz gęsta zabudowa, szczególnie w centrum miasta. W strefie śródmiejskiej występują zazwyczaj zabytkowe budowle powstałe wraz z założeniem historycznej osady. Rozwijała się ona do rozmiarów dużego miasta, a dziś stanowi nieodzowną część starego miasta. Na starówce mieszczą się zazwyczaj budynki usługowe, tj. lokale gastronomiczne, siedziby firm i korporacji oraz hotele i muzea, które są dobrze skomunikowane z zewnętrznymi partiami miasta. W strefie śródmiejskiej spotykamy także wielkie blokowiska powstałe w wyniku urbanizacji. Małe przestrzenie pełnią tu funkcję mieszkaniową dla dużej liczby osób. W dalszej części miasta występują wielkie centra handlowe oraz budynki mieszkalne i bloki. Na przedmieściach (strefa suburbiów) występują osiedla mieszkalne, gdzie znajdują się szeregowo zabudowane domy jednorodzinne. Natomiast na granicach miast mieści się strefa ekonomiczna z parkami technologicznymi, fabrykami i innymi tego typu obiektami.

Stare miasto w Krakowie

R1Gz5sltw3Bmi1

Ilustracja przedstawia mapę, panoramę Krakowa w 1493 roku. Jest ona wykonana na płótnie, widnieją łacińskie nazwy „Cracovia”, „Casmirvs”, „Clepardia”. Na rysunku widać Zamek Królewski, Wisłę okalającą miasto, w oddali kopce.

RZimVBWeIYdN71

Ilustracja przedstawia zdjęcie satelitarne krakowskiej starówki. Widoczne są Planty, czyli miejski park biegnący wokół Rynku i ścisłego centrum. W rogu zdjęcia widoczna jest część Wisły.

RvLDEKC7Az42s1

Ilustracja przedstawia zdjęcie Zamku Królewskiego i Wawelu w Krakowie z lotu ptaka. Widoczne charakterystyczne mury, wieże oraz budynki najstarszej części Krakowa widnieją nad miastem. W oddali widać panoramę Krakowa.

Duże natężenie ruchu, dym pochodzący z ogrzewanych budynków (spalanie węgla i gazu) oraz działalność przemysłowa wpływają na czystość powietrza. Gęsta zawiesina zanieczyszczonego powietrza utrzymująca się nad zabudowaniami nazywana smogiem jest bolączką dużych miast. Innym niepokojącym zjawiskiem jest miejska wyspa ciepła modyfikująca następujące czynniki:

• opady atmosferyczne,

• wzrost zachmurzenia,

• wzrost zanieczyszczenia powietrza, w tym powstawanie smogu,

• warunki termiczno‑wilgotnościowe,

• zmiany składowych bilansu promieniowania,

• zmiany kierunku i prędkości wiatru.

Funkcje miast

Funkcja miasta zależy od rodzaju wiodącej działalności gospodarczej w danej jednostce osadniczej. Rozwój funkcji miast zależy od wielu czynników, jednak największy wpływ na ich rodzaj ma zapotrzebowanie. Wśród funkcji miast wyróżniamy: administracyjną, handlową, przemysłową, transportową, turystyczną oraz uzdrowiskową i religijną. Wiele miast posiada więcej niż jedną funkcję.

Miasta przemysłowe

W miastach przemysłowych dominuje funkcja przemysłowa. Należą do nich m.in.: Dąbrowa Górnicza, Bytom, Katowice, Gliwice. Miasta te zawdzięczają swoją funkcję wydobyciu surowców mineralnych.

Miasta transportowe

Miasta transportowe pełnią ważną rolę w transporcie i komunikacji. Występują w nich porty, węzły komunikacyjne oraz węzły przeładunkowe. Takimi miastami w Polsce są m.in.: Gdańsk, Poznań i Wrocław.

Miasta handlowe

Miastami, w których przeważa funkcja handlowa są: Poznań, Warszawa, Kraków. Pełnią one ważną funkcję biznesową.

Miasta turystyczne

Zazwyczaj funkcja turystyczna jest w mieście poboczna. Wyjątkiem jest np. Zakopane, którego główną funkcją jest funkcja turystyczna.

Miasta administracyjne

Miasta administracyjne pełnią funkcję siedziby władz lokalnych.

Aglomeracja monocentryczna to zespół miast powiązanych funkcjonalnie i komunikacyjnie, wśród których jedno jest dominujące pod względem pełnionych funkcji. Z reguły miasto centralne (rdzeń) skupia największą liczbę ludności, a wokół niego rozmieszczone są mniejsze miejscowości satelitarne. Wśród miast satelitarnych wyróżnia się „miasta‑sypialnie”, których mieszkańcy pracują w centrum. Aglomeracje monocentryczne związane są najczęściej z miastami stołecznymi, np. aglomeracja Warszawy, Paryża, Londynu, Moskwy, Meksyku czy na szczeblu krajowym - aglomeracja Łodzi, Krakowa lub Wrocławia.

Aglomeracja policentryczna to zespół miast powiązanych funkcjonalnie i komunikacyjnie, wśród których żadne nie odgrywa wyraźnie dominującej roli. Kilka lub kilkanaście miast pełni równorzędne funkcje i wszystkie się wzajemnie uzupełniają. Konurbacje kształtują się przede wszystkim w okręgach przemysłowych. Jako przykłady wymienić należy: konurbację Zagłębia Ruhry (Gelsenkirchen, Dortmund, Bochum, Hagen, Essen, Mulheim, Duisburg, Dusseldorf), konurbację górnośląską (Katowice, Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Bytom, Zabrze) czy konurbacje w obrębie Zagłębia Uralskiego i Zagłębia Donieckiego.

Słownik