William Szekspir Hamlet

Być albo nie być; oto jest pytanie:
Czy szlachetniejszym znosić jest świadomie 
Losu wściekłego pociski i strzały, 
Czy za broń porwać przeciw morzu zgryzotzgryzotzgryzot, 
Aby odparte znikły? – Umrzeć, – usnąć, 
Nic więcej […].

hamlet Źródło: William Szekspir, Hamlet , tłum. Maciej Słomczyński.

Albert Camus Mit Syzyfa

Jest tylko jeden problem filozoficzny prawdziwie poważny: samobójstwo. Orzec, czy życie jest, czy nie jest warte trudu, by je przeżyć, to odpowiedzieć na fundamentalne pytanie filozofii. Reszta – czy świat ma trzy wymiary, czy umysł ma dziewięć, czy dwanaście kategorii – przychodzi później. […] GalileuszGalileuszGalileusz, który był w posiadaniu ważnej prawdy naukowej, zaparł się jej najłatwiej w świecie, ledwie zagroziła jego życiu. W pewnym sensie zrobił dobrze. Ta prawda nie była warta stosu. Jest rzeczą głęboko obojętną, czy Ziemia kręci się wokół Słońca, czy na odwrót. W gruncie rzeczy to kwestia błaha. Widzę natomiast, że wielu ludzi umiera, ponieważ ich zdaniem, życie niewarte jest trudu, by je przeżyć. Widzę też innych, którzy paradoksalnie dają się zabić dla idei albo złudzeń, użyczających im racji istnienia (to, co nazywa się racją istnienia, jest jednocześnie doskonałą racją śmierci). Sądzę więc, że sens życia jest najpilniejszym z pytań. Jak na nie odpowiedzieć? […]

cam1 Źródło: Albert Camus, Mit Syzyfa, [w:] tegoż, Mit Syzyfa i inne eseje, tłum. Joanna Guze, Warszawa 2004, s. 65–66.

Albert Camus Mit Syzyfa

I wiem jeszcze, że dwie są pewności, których nie mogę pogodzić: pragnienie absolutu i jedności oraz niemożność sprowadzenia świata do racjonalnej i rozumnej zasady. Jaką inną prawdę mogę uznać, nie odwołując się do nadziei, której nie mam i która nie znaczy nic w granicach mojej kondycji? Gdybym był drzewem pomiędzy drzewami, kotem pomiędzy zwierzętami, życie miałoby sens lub raczej ten problem nie miałby sensu, byłbym bowiem częścią świata. Byłbym tym światem, któremu przeciwstawiam się teraz całą moją świadomością […]. To ten śmieszny rozum przeciwstawia mnie światu. […] I na czym wspiera się ten konflikt pomiędzy światem a moim umysłem, jeśli nie na mojej świadomości? […] Połóżmy akcent na metodzie: chodzi o upór. […] [Człowiek absurdalny] chce robić jedynie to, co rozumie dobrze. Zapewniają go, że to grzech pychy, ale nie rozumie pojęcia grzechu; że może piekło jest u końca, ale nie ma dość wyobraźni, by ujrzeć tę osobliwą przyszłość; że traci życie nieśmiertelne, ale to wydaje mu się błahe. Miałby uznać swoją winę; ale on czuje się niewinny. Prawdę mówiąc tylko to czuje: swoją nieodwracalną niewinność. […] Tak więc żąda od siebie, by umiał żyć jedynie tym, co wie, radził sobie z tym, co jest, i nie odwoływał się do niczego, co niepewne. Odpowiadają mu, że nic nie jest pewne. Ale tu przynajmniej jest pewność. […] Mogę teraz przejść do pojęcia samobójstwa. Jasne było dotąd, jakim jest rodzajem rozwiązania. Tu problem zostanie odwrócony. Przedtem chodziło o to, by wiedzieć, czy życie musi mieć sens, żeby je przeżyć. Tu na odwrót: tym lepiej przeżyje się życie, im mniej będzie ono miało sensu. Przeżyć jakieś doświadczenie, żyć jakimś losem to zaakceptować go w pełni. Otóż nie można żyć losem, o którym wiadomo, że jest absurdalny, jeśli nie uczyni się wszystkiego, by mieć przed oczami ten absurd ukazany przez świadomość. […]

cam2 Źródło: Albert Camus, Mit Syzyfa, [w:] Albert Camus, Mit Syzyfa i inne eseje, tłum. Joanna Guze, Warszawa 2004, s. 107–109.

Albert Camus Mit Syzyfa

RBV91lLz9ckay1

Ilustracja przedstawia nagiego mężczyznę wpychającego pod górę wielki głaz.

Z wyroku bogów SyzyfSyzyfSyzyf musiał nieustannie toczyć pod górę głaz, który, znalazłszy się na szczycie, spadał siłą własnego ciężaru. Bogowie nie bez racji doszli do wniosku, że nie ma straszniejszej kary niż praca bezużyteczna i bez nadziei. [...] Nietrudno zrozumieć, że Syzyf jest bohaterem absurdalnym tak przez swoje pasje, jak i udręki. Za pogardę dla bogów, nienawiść śmierci i umiłowanie życia zapłacił niewypowiedzianą męką: całe istnienie skupione w wysiłku, którego nic nie skończy. Oto cena, jaką trzeba zapłacić za miłość do tej ziemi. [...] Jeśli ten mit jest tragiczny, to dlatego, że bohater jest świadomy. Bo też na czym polegałaby jego kara, jeśli przy każdym kroku podtrzymywałaby go nadzieja zwycięstwa? Współczesny robotnik poświęca wszystkie dni życia jednemu zadaniu i ten los nie mniej jest absurdalny. Ale nie jest tragiczny prócz tych rzadkich chwil, kiedy robotnik osiąga świadomość swego losu. Bezsilny i zbuntowany Syzyf, proletariusz bogów, zna własny los w całej pełni: o nim myśli, kiedy schodzi (w dół za kamieniem). Jasność widzenia, która powinna mu być udręką, to jednocześnie jego zwycięstwo. [...]

cam3 Źródło: Albert Camus, Mit Syzyfa, [w:] Albert Camus, Mit Syzyfa i inne eseje, tłum. Joanna Guze, Warszawa 2004, s. 165–167.