Historia KRS

Idea powołania rady sądownictwa zrodziła się w 1981 r. Zwracano wtedy uwagę na  przywrócenie zasady niezależności sądów i niezawisłości sędziów oraz uwolnienie sądownictwa spod kurateli aparatu partyjnego. Sygnały o potrzebie powołania rady pochodziły zarówno ze środowiska sędziowskiego, jak i od samego społeczeństwa.

Rada miała się składać z przedstawicieli władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, a jej główną kompetencją miało być decydowanie w sprawach personalnych sędziów. Podczas rozmów Okrągłego StołuOkrągły StółOkrągłego Stołu w 1989 r. uzgodniono, że zostanie powołana Krajowa Rada Sądownictwa, która będzie m.in. współdecydowała o sprawach kadrowych. 7 kwietnia 1989 r. uchwalono ustawę o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, w której przewidziano, że sędziowie są powoływani przez prezydenta na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.

Rr68vg4nXhsjF

Zdjęcie przedstawia salę, w której stoi duży okrągły stół. Na środku znajduje się bukiet biało-czerwonych kwiatów. Przy stole stoją krzesła, na stole są mikrofony oraz tabliczki. Nad stołem wisi żyrandol. Obok przy ścianie stoją cztery polskie flagi. Na podłodze jest zielony dywan.

W praktyce Krajowa Rada Sądownictwa została utworzona na mocy ustawy z 20 grudnia 1989 r. Stanęła ona na straży niezawisłości sędziów oraz niezależności sądów. Najważniejszymi kompetencjami rady było rozpatrywanie kandydatur na stanowiska sędziów wszystkich sądów i przedstawianie prezydentowi wniosków o ich powołanie. Ponadto rada zajmowała się wieloma innymi istotnymi sprawami z obszaru wymiaru sprawiedliwości.

Skład rady tworzyli: Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Sądu Najwyższego kierujący pracami Izby Wojskowej, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, dwóch sędziów Sądu Najwyższego, sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego, dziewięciu sędziów sądów powszechnych, sędzia sądu wojskowego, czterech posłów, dwóch senatorów, osoba wskazana przez prezydenta oraz minister sprawiedliwości. Pracami rady kierowali przewodniczący i wiceprzewodniczący wybrani z jej grona.

Powołanie Krajowej Rady Sądownictwa było istotnym ruchem w kierunku przywrócenia niezawisłości sędziowskiej. Istnienie rady zmniejsza możliwości wpływania na sędziów przez strony zaangażowane w proces.

Mała konstytucja z 17 października 1992 r.Mała konstytucja z dnia 17 października 1992 r.Mała konstytucja z 17 października 1992 r. utrwaliła status rady, a wzmocnienie jej ustrojowej pozycji nastąpiło w Konstytucji RP z 1997 r. Funkcja rady jako strażnika niezależności sądów i niezawisłości sędziów stała się zasadą konstytucyjną.

Kolejne dokumenty, np. Ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa z dnia 27 lipca 2001 r., wzmacniały jej pozycję. Zgodnie z przepisami tej ustawy zakres kompetencji rady stanowiło m.in. współdecydowanie o budżecie wymiaru sprawiedliwości i uchwalanie zbioru zasad etyki zawodowej sędziów. 19 lutego 2003 r. Krajowa Rada Sądownictwa uchwaliła zbiór zasad etyki zawodowej sędziów.

Obecnie ustrój, zakres działania i tryb pracy Krajowej Rady Sądownictwa oraz sposób wyboru jej członków określa Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa.

Pozycja ustrojowa KRS

Charakter ustrojowy rady od początku budził kontrowersje, ponieważ nie można było jednoznacznie ustalić jej pozycji względem innych organów państwa w świetle zasady trójpodziału władzytrójpodział władzytrójpodziału władzy.

R1VMfI5OQMC1e1

Na zdjęciu znajdują się młotek sędziowski oraz waga szalkowa. Przedmioty stoją na czarnym futerale.

Z  konstytucyjnego punktu widzenia rada stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Ma wyłączne uprawnienia do rozpatrywania i oceny kandydatów na stanowiska sędziego i przedstawiania Prezydentowi RP wniosków o powołanie na urząd sędziego. Jest ona samodzielnym, centralnym organem państwowym, powiązanym z władzą sądowniczą. Jej status można określić jako konstytucyjny, kolegialny organ państwa, usytuowany blisko władzy sądowniczej, stojący na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

Trybunał Konstytucyjny RP podkreślił, że mieszany skład rady, w którym zasiadają przedstawiciele władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, powoduje, że jest ona organem zapewniającym równowagę i współdziałanie władzy - i tak powinna być postrzegana. Rada – zgodnie ze stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego – stanowi gremium, w którym ścierać się mogą różne koncepcje i wizje dotyczące gwarancji niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

Skład i organy KRS

Krajowa Rada Sądownictwa jest organem kolegialnym składającym się z dwudziestu pięciu członków pochodzących z organów władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Skład Krajowej Rady Sądownictwa jest mieszany, przy czym sędziowie stanowią większość (17 spośród 25 członków).

Skład KRS

Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, minister sprawiedliwości oraz Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego zasiadają w radzie z urzędu. Osoba powołana przez Prezydenta RP pełni w radzie funkcję bez oznaczenia okresu kadencji, może zostać odwołana w każdym czasie (jej mandat wygasa najpóźniej w ciągu trzech miesięcy od zakończenia kadencji albo opróżnienia urzędu Prezydenta RP). Kadencja członków pochodzących z wyboru trwa cztery lata, a sędzia wybierany do składu rady może pełnić tę funkcję najwyżej przez dwie kadencje.

Organami Krajowej Rady Sądownictwa są:

• Przewodniczący Rady;

• Prezydium Rady.

W skład Prezydium Rady wchodzi Przewodniczący Rady, dwóch wiceprzewodniczących i trzech członków rady. Członkowie Prezydium Rady mogą sprawować swoje funkcje maksymalnie przez dwie czteroletnie kadencje. Przewodniczący reprezentuje radę oraz organizuje jej pracę, m.in. zwołuje posiedzenia, przewodniczy obradom, czuwa nad ich przebiegiem i podpisuje uchwały. Prezydium kieruje pracami rady oraz zapewnia jej właściwe funkcjonowanie między posiedzeniami plenarnymi. W nagłych przypadkach może też, w imieniu rady, podejmować działania należące do jego kompetencji, z wyjątkiem rozpatrywania spraw indywidualnych.

R9cTWxLKSF4td

Zdjęcie przedstawia dwupiętrowy, lekko zaokrąglony budynek. Jego elewacja głównie jasnożółta i jasnoróżowa. Przed budynkiem rosną drzewa oraz stoi kiosk RUCH‑u.

Kompetencje KRS

Główne kompetencje Krajowej Rady Sądownictwa określono w Konstytucji RP.

Wyłączną kompetencją rady jest przedstawianie Prezydentowi RP wniosków o powołanie kandydatów na urząd sędziego we wszystkich rodzajach sądów.

Zgodnie z procedurą powoływania sędziów rada zobowiązana jest do zagwarantowania prawidłowego doboru kandydatów na podstawie przejrzystych kryteriów. Rada wybiera tych kandydatów, którzy gwarantują należyte sprawowanie urzędu sędziego. Chodzi zarówno o profesjonalizm kandydata, jak i predyspozycje charakterologiczne. Ocena kandydatów do pełnienia urzędu sędziego przez radę przebiega w dwóch etapach. W pierwszym etapie kandydatów ocenia zespół powołany spośród członków rady (składa się on z sędziów, parlamentarzystów oraz przedstawiciela Prezydenta RP). W drugim etapie, który odbywa się na posiedzeniu plenarnym, kandydatów oceniają wszyscy członkowie rady, wybierając w głosowaniu najlepszych. Zespół opracowuje listę rekomendowanych kandydatów, ustalając ich kolejność z uwzględnieniem posiadanych kwalifikacji. Bierze również pod uwagę doświadczenie zawodowe, opinie przełożonych, rekomendacje, publikacje oraz opinię kolegium właściwego sądu, a także ocenę odpowiedniego zgromadzenia ogólnego sędziów. Na posiedzeniu rada rozpatruje i ocenia proponowane kandydatury i podejmuje uchwałę dotyczącą wszystkich zgłoszonych w danym postępowaniu kandydatów. W stosunku do niektórych występuje z wnioskiem o powołanie na urząd sędziego.

Wszystkie uchwały rady podejmowane w sprawach indywidualnych wymagają uzasadnienia. Uczestnicy postępowania mają prawo odwołać się od nich do Sądu Najwyższego, poza wyjątkami określonymi w ustawie. Przedmiotem badania Sądu Najwyższego jest jednak tylko procedura podejmowania uchwały przez Krajową Radę Sądownictwa. Sąd Najwyższy, rozpatrując odwołanie, nie zastępuje rady w ocenie kandydatów na urząd sędziego, nie bada też powtórnie ich kwalifikacji, nie poddaje weryfikacji dokonanego przez radę wyboru, ale rozstrzyga o zgodności konkretnej uchwały z prawem.

Obowiązkiem rady o szczególnym charakterze jest uchwalenie zbioru zasad etyki zawodowej sędziów i czuwanie nad ich przestrzeganiem. Rada uchwala zbiór norm postępowania, nakazów etycznych, których przestrzeganie jest ściśle związane z zasadą niezawisłości sędziowskiej. Za naruszenie tych norm grozi sędziom odpowiedzialność dyscyplinarna.

Kolejnym ważnym zadaniem rady jest obowiązek opiniowania projektów aktów normatywnych. Rada została włączona w proces ustawodawczy ze względu na konstytucyjną funkcję stania na straży niezawisłości sędziów i niezależności sądów. Pominięcie rady w procesie opiniowania projektów dotyczących sądownictwa i sędziów skutkuje stwierdzeniem niezgodności ustawy z konstytucją z uwagi na wadę procesu ustawodawczego.

Podstawową kompetencją rady jest też możliwość występowania do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności z konstytucją aktów normatywnych w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

Zakres zadań i kompetencji Krajowej Rady Sądownictwa jest bardzo szeroki, a jej posiedzenia zazwyczaj odbywają się przynajmniej raz w miesiącu i trwają cztery dni.

Krajowa Rada Sądownictwa to jeden z zasadniczych filarów ustroju demokratycznego w naszym kraju. Koordynuje zadania władzy wykonawczej i ustawodawczej w zakresie niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Jest umocowana konstytucyjnie w podrozdziale poświęconym sądom. Reprezentuje władzę sądowniczą i pośredniczy między organami władzy ustawodawczej i wykonawczej w podejmowaniu rozstrzygnięć dotyczących sądownictwa.

RATCCsyX0GIXb

Zdjęcie przedstawia mężczyznę, który wręcza dojrzałej kobiecie teczkę z polskim godłem na okładce. Mężczyzna jest dojrzały, ma krótkie włosy oraz ubrany jest w garnitur. Kobieta ma krótkie, nachodzące na czoło, rude włosy, założone okulary oraz ubrana jest w ciemną sukienkę. Uśmiecha się. W tle znajduje się tłum ludzi.

Słownik