Wilfrid J. Harrington Klucz do Biblii

Księga Hioba należy do etapu myślowego, kiedy idea indywidualnej odpłaty w tym życiu natrafiła w sposób namacalny na nierozwiązalne trudności praktyczne. Aby zrozumieć nie tylko tę księgę, [...] trzeba pamiętać, iż Hebrajczycy mieli bardzo mgliste pojęcie o życiu pozagrobowym. W chwili śmierci człowiek nie przestawał istnieć całkowicie, lecz istniał dalej w pewien niejasny i nieokreślony sposób w SzeoluSzeolSzeolu; ale w tej posępnej siedzibie zmarłych wszyscy, bogaci i biedni, dobrzy i źli, byli równi. W tej sytuacji jest rzeczą nieuniknioną, że na większości stronic Starego Testamentu odpłatę za dobro czy zło rozpatrywano wyłącznie w ziemskiej perspektywie, uwzględniając jedynie sankcje doczesne.

1 Źródło: Wilfrid J. Harrington, Klucz do Biblii, tłum. Józef Marzęcki, Warszawa 1984, s. 287.

Wilfrid J. Harrington Klucz do Biblii

Hiob bowiem istotnie zapewnia o swej niewinności. [...] Jego własny świat legł w gruzach, gdyż on także akceptował tradycyjną doktrynę. Teraz widzi, że nie ma ona zastosowania w jego wypadku – nie zna jednak żadnego innego rozwiązania. Zmaga się mężnie ze swym problemem, lecz nie znajduje wyjścia; jego cierpienia są teraz całkowicie bezsensowne i skłonny on jest kwestionować sprawiedliwość Boga. Ten Hiob [...] jest [...] człowiekiem z krwi i kości, usiłującym wykryć przebłysk znaczenia w nieodgadnionych drogach Boga, człowiekiem stąpającym po omacku w gęstej ciemności – są to jednak ciemności wiary. Wielkość Hioba polega na tym, iż umie on „oprzeć się cierpieniom, które go przygniatają, by pozbawić go wiary w ukrytego Boga”. W swej udręce mógł krytykować Boga i drogi Opatrzności, lecz przeciwwagą dla tego jest jego wołanie o Boga i tęsknota za spotkaniem się z Nim. [...]

Hiob [...] doszedł do uznania Boga w Jego prawdziwej naturze i już nie kwestionuje Bożych zamysłów. [...] Od niego zaś możemy się nauczyć, że wiara w Boga, którego dróg nie zdołamy poznać, prowadzi jednak do cierpliwości i do spokoju.

2 Źródło: Wilfrid J. Harrington, Klucz do Biblii, tłum. Józef Marzęcki, Warszawa 1984, s. 290–291.

Michał Pater Wykład Pisma Świętego Starego Testamentu

Starożytni Hebrajczycy nie lubili abstrakcyjnego myślenia [...]; oni byli nastawieni na konkret życiowy. Tak i w Księdze Joba spotykamy się z konkretem: na przykładzie sprawiedliwego człowieka, dotkniętego wielkim cierpieniem, próbuje autor [...] odpowiedzieć na pytanie o właściwą przyczynę tego zła. Stara sie pokazać, że nie sprzeciwia się ono ani mądrości, ani sprawiedliwości Bożej. [...] Autor‑literat [... ] w rozmaity sposób naświetla bolesny problem, wprowadza na scenę nowych rozmówców, zmienia nastrój narracji – wszystko po to, aby jakoś ułatwić czytelnikowi zrozumienie wartości i sensowności nawet niezasłużonego cierpienia.

Czy ostatecznie autor rozwiązuje trudny problem, który postawił? Niektórzy uczeni sądzą, że niestety odpowiedzi nie daje. Inni zbierają niejako całą treść Księgi, formułując odpowiedź, że rozwiązaniem jest stwierdzenie, iż Bóg jest niezgłębiony, tajemniczy, że On tylko zna sens cierpienia. Jeszcze inni [...] doszukują się upragnionego wyjaśnienia w mowach Elihu, [...] a ostatnio w zmianie usposobienia Joba, który na mowę Boga reaguje „zamilknięciem” [...].

Księga nie przynosi rozwiązania problemu w sposób bezdyskusyjny, zupełnie jasny. Podsumowanie zawiera się w kilku punktach:

• Bóg doświadcza cierpieniem również sprawiedliwych;

• cierpienie ma walor wychowawczy;

• człowiek winien raczej czcić tajemnicze plany Opatrzności, niż je badać;

• Bóg ostatecznie otoczy opieką każdego sprawiedliwego.

ost Źródło: Michał Pater, Wykład Pisma Świętego Starego Testamentu, Poznań-Warszawa 1978, s. 414–415.