Przeczytaj

Pojęcia, które mogą się mylić

Organizacje pozarządoweorganizacja pozarządowaOrganizacje pozarządowe (NGONGONGO, z ang. non‑government organisation) często nazywane są również organizacjami pożytku publicznegoorganizacja pożytku publicznego (OPP)organizacjami pożytku publicznego, organizacjami społecznymi lub organizacjami non‑profit. Nie wszystkie te pojęcia znaczą jednak to samo.

Organizacje pozarządowe

Pojęcie organizacji pozarządowej zdefiniowano w ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2018 r. poz. 450).

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie

Artykuł 3

2. Organizacjami pozarządowymi są:

1) niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi,

2) niedziałające w celu osiągnięcia zysku – osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacjefundacjafundacje i stowarzyszeniastowarzyszeniestowarzyszenia, z zastrzeżeniem ust. 4.

ust Źródło: Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, dostępny w internecie: isap.sejm.gov.pl [dostęp 9.08.2020 r.].

Organizacje pożytku publicznego (OPP)

W tej samej ustawie określono również, jakie warunki musi spełnić organizacja, by stać się organizacją pożytku publicznego (OPP). Może nią być zarówno organizacja pozarządowa, jak i np. spółdzielnia socjalna, klub sportowy czy koła łowieckie. Muszą one jednak spełniać łącznie wymagania opisane w art. 20 oraz art. 22 ust. 1.

Wymagania wobec OPP

RSuWIkUqWqKiG
Grafika przedstawia puszkę, do której wpadają symbole jednego procenta. Jest to ilustracja interaktywna, na której znajdują się następujące informacje: 1. Prowadzenie działalność pożytku publicznego na rzecz ogółu społeczności lub określonej grupy podmiotów, pod warunkiem że grupa ta jest wyodrębniona ze względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną w stosunku do społeczeństwa. 2. Prowadzenie działalności gospodarczej wyłącznie jako dodatkowej w stosunku do działalności pożytku publicznego. 3. Przeznaczanie nadwyżki przychodów nad kosztami na działalność statutową. 4. Określony w statucie kolegialny organ kontroli lub nadzoru, niezależny od organu zarządu. 5. Członkowie zarządu nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe. 6. Zgodnie z ustawą OPP podlega ograniczeniom w dysponowaniu swoim majątkiem: nie może np. udzielać pożyczek swoim członkom lub pracownikom, przekazywać im swojego majątku. 7. Organizacja pozarządowa oraz inne podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 pkt 1 i 4 (np. spółdzielnie socjalne, kluby sportowe) mogą uzyskać status OPP pod warunkiem, że działalność pożytku publicznego jest przez nie prowadzona w sposób nieprzerwany przez co najmniej 2 lata.
Wymagania wobec OPP
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

OPP muszą dodatkowo co roku składać sprawozdania finansowe i merytoryczne ze swojej działalności. Są one dostępne na stronie internetowej Narodowego Instytutu Wolności. Spełnienie tych wymogów nie jest łatwe, ale dzięki temu co roku możesz zasilić konto takiej organizacji przekazując 1% swojego podatku.

Organizacje non‑profit

Organizacje non‑profit to wszystkie organizacje, które działają nie dla osiągnięcia zysku. Są to nie tylko stowarzyszenia i fundacje, ale również podmioty wyznaniowe, organizacje przyparafialne, organizacje samorządu gospodarczego i zawodowego. Każda organizacja pozarządowa musi być organizacją non‑profit. Oznacza to, że wszystkie środki finansowe, także te te pochodzące ze sprzedaży towarów i usług, muszą być przeznaczane na działalność statutową.

Organizacja pozarządowa a organizacja społeczna

Organizacja społeczna jest pojęciem szerszym niż organizacja pozarządowa, np. związek zawodowy czy spółdzielnia mieszkaniowa są organizacjami społecznymi, lecz nie są to organizacje pozarządowe.

Ile jest organizacji pozarządowych w Polsce?

W Polsce w 2018 roku było zarejestrowanych: 117 tys. stowarzyszeń (w tym 17 tys. ochotniczych straży pożarnych) i 26 tys. fundacji, czyli łącznie około 143 tys. organizacji (wg REGON). Jednak nie wszystkie zarejestrowane organizacje rzeczywiście prowadzą działalność. Stowarzyszenie Klon/Jawor, od wielu lat specjalizujące się w badaniu kondycji organizacji pozarządowych, szacuje, że aktywnych jest około 65% zarejestrowanych organizacji. Według stanu na 14 marca 2019 roku niespełna 8980 organizacji miało status organizacji pożytku publicznego, choć nie są to wyłącznie organizacje pozarządowe.

Liczba zarejestrowanych stowarzyszeń i fundacji różni się w zależności od regionu Polski. Zdecydowanie najwięcej jest ich w województwie mazowieckim – 23 tysiące, w tym ponad połowa w samej Warszawie. Najmniej organizacji jest w województwach opolskim, lubuskim, podlaskim i świętokrzyskim – około 3–4 tysiące w każdym.

R10YwZafziV4m1
Grafika przedstawia mapę Polski podzieloną na województwa. Legenda wskazuje, że na mapie oznaczono województwa z najmniejszą i największą liczbą zarejestrowanych organizacji pozarządowych. Województwa z najmniejszą liczbą zarejestrowanych organizacji pozarządowych to województwa lubuskie, opolskie, świętokrzyskie oraz podlaskie. Województwo z największą liczbą zarejestrowanych organizacji pozarządowych – mazowieckie.
Mapa przedstawia rozkład organizacji pozarządowych w poszczególnych województwach. Zastanów się, jakie mogą być przyczyny tego, że w niektórych województwach działa tak mało organizacji.
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

W małych miejscowościach przeważają stowarzyszenia lub kluby sportowe. Główny obszar ich działań to sport oraz kultura i sztuka. Działają one raczej lokalnie. W większych ośrodkach organizacje pozarządowe działają zazwyczaj na skalą ogólnopolską lub międzynarodową. Jest tu wiele organizacji działających w obszarze edukacji i ochrony zdrowia.

Kto może założyć organizację pozarządową?

Założycielem fundacji (fundatorem) może być:

  • każdy pełnoletni obywatel, niekoniecznie polski (np. założycielem Fundacji Batorego jest George Soros),

  • osoba prawna, czyli np. firma (Fundacja Medicover, Fundacja PGE „Energia z Serca”) albo szkoła.

Aby założyć fundację, trzeba przeznaczyć na ten cel majątek, przepisy nie określają jednak jego wysokości. Do założenia fundacji wystarczy jedna osoba, choć oczywiście założycieli może być wielu.

Do założenia stowarzyszenia zarejestrowanego w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS) konieczne jest co najmniej siedem osób fizycznych obywatelstwa polskiego. Cudzoziemcy nie mają prawa do zakładania stowarzyszeń, ale mogą się w nich zrzeszać. Do założenia stowarzyszenia zwykłego wystarczą tylko trzy osoby, które zrzeszają się w określonym celu – realizacji misji organizacjimisja organizacjimisji organizacji. Osoby prawne mogą być tylko członkami wspierającymi stowarzyszenia.

Ludzie w organizacjach pozarządowych

RpyptyjyFJYTq1
Ilustracja zatytułowana "Ludzie w organizacjach pozarządowych", przedstawia grupę dyskutujących ludzi. Zamieszczono na niej następujące informacje: 1. Członkowie i członkinie Są to osoby zrzeszone w stowarzyszeniach – fundacje nie mogą mieć członków. W 2018 roku przeciętne stowarzyszenie zrzeszało 30 osób, a dokładnie połowa z nich to były kobiety. Spośród 30 osób jedynie 10 członków i członkiń jest aktywnych, tzn. naprawdę włącza się w życie organizacji, 2. Władze organizacji W przypadku stowarzyszenia są to:– walne zebranie członków i członkiń,– zarząd,– organ kontroli wewnętrznej – komisja rewizyjna.W fundacjach jedynym obowiązkowym organem jest zarząd. 3. Wolontariusze i wolontariuszki Są to osoby, które dobrowolnie i bez wynagrodzenia działają na rzecz danej organizacji. W 2018 roku 63% organizacji korzystało z pracy wolontariuszy. Ustawa o pożytku publicznym i o wolontariacie w art. 42–46 reguluje warunki korzystania ze świadczeń wolontariuszy. Organizacja nie wypłaca wolontariuszowi wynagrodzenia, ma jednak obowiązek:– zawrzeć porozumienie z wolontariuszem określające rodzaj pracy, jaki ma wykonać: ustne lub w formie pisemnej, jeśli wolontariat trwa ponad 30 dni;– wydać pisemne zaświadczenie potwierdzające wykonywaną przez wolontariusza pracę;–pokryć koszty podróży służbowych i diet wolontariusza w ramach jego pracy;–zapewnić wolontariuszowi środki ochrony osobistej (np. ubranie robocze);–informować wolontariusza o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa związanym z wykonywanymi zadaniami i zadbać o jego bezpieczeństwo;–zapewnić ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków wolontariuszowi, który wykonuje świadczenia przez okres nie dłuższy niż 30 dni. 4. Pracownicy organizacji pozarządowych W 2018 roku co najmniej jedną osobę zatrudniało 37% wszystkich organizacji. Osoby te pracowały co najmniej raz w tygodniu. W 19% organizacji co najmniej jedna osoba była zatrudniona na umowę o pracę. Opłacany zespół pracowników organizacji to przeciętnie trzy osoby, w tym 59% stanowią kobiety. Są takie dziedziny działania organizacji, w których kobiet jest jeszcze więcej, np. związanych z opieką, czyli ochroną zdrowia, edukacją i wychowaniem.
Ludzie w organizacjach pozarządowych
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ile zarabiają pracownicy organizacji?

Nie jest tajemnicą, że w organizacjach pozarządowych zarabia się dużo mniej niż w firmach. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w wymiarze 40 godzin w tygodniu wynosiło w 2018 roku 3000 zł brutto.

Płaca ta różni się w zależności od miejsca: od ok. 1200 zł na wsi do ok. 4000 zł w organizacjach zarejestrowanych w największych miastach w Polsce. Przeciętne wynagrodzenie w organizacjach pozarządowych na wsiach jest więc znacznie poniżej minimalnego wynagrodzenia płatnego na podstawie umowy o pracę, która w 2018 roku wynosiła 2100 zł brutto.

Jednakże możliwość spełniania swoich pasji, pomoc potrzebującym sprawia, że wielu pracowników organizacji pozarządowych traktuje swoją pracę w kategoriach misji społecznej, a nie tylko zarobku.

Z kim współpracują organizacje pozarządowe?

Organizacje dla realizacji swojej misji współpracują właściwie ze wszystkimi możliwymi podmiotami. Współpraca ta ma różnorodny charakter i może polegać na:

  • realizacji wspólnych projektów,

  • wsparciu finansowym (sponsoring),

  • promocji działań,

  • wzajemnej wymianie informacji.

Najważniejszym partnerem stowarzyszeń i fundacji są inne polskie organizacje pozarządowe, lokalna społeczność, samorząd lokalny (gminny, powiatowy, wojewódzki), w dalszej kolejności media lokalne, publiczne szkoły i przedszkola, lokalne firmy, instytucje kultury.

Słownik

członek organizacji
członek organizacji

osoba należąca do organizacji posiadająca określone prawa i obowiązki

fundacja
fundacja

organizacja ustanowiona aktem notarialnym lub testamentem przez fundatora (osobę lub firmę) dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych

misja organizacji
misja organizacji

główny powód powstania organizacji zapisany w jej statucie

NGO
NGO

skrót od angielskiego non governmental organization, któremu w języku polskim odpowiada określenie organizacja pozarządowa

organizacja pozarządowa
organizacja pozarządowa

organizacja, która nie działa dla osiągnięcia zysku i nie jest jednostką sektora finansów publicznych

organizacja pożytku publicznego (OPP)
organizacja pożytku publicznego (OPP)

termin wprowadzony 1 stycznia 2004 r. przepisami ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie; organizacja pozarządowa, na której rzecz można przekazać co roku 1% podatku dochodowego, zwolniona z niektórych opłat (np. skarbowych), ma możliwość bezpłatnego informowania o swojej działalności w ramach czasu antenowego w telewizji publicznej i radiu; otrzymanie przez organizację statusu OPP jest obwarowane wieloma warunkami i dodatkowymi obowiązkami

statut organizacji pozarządowej
statut organizacji pozarządowej

akt prawny regulujący jej zadania, strukturę organizacyjną i sposób działania (określający obszar jej działalności statutowej)

stowarzyszenie
stowarzyszenie

dobrowolne, samorządne, trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych. Stowarzyszenie opiera działalność na pracy społecznej swoich członków. Składa się z minimum 7 członków (stowarzyszenie rejestrowe) lub 3 członków (stowarzyszenie zwykłe)

wolontariusz
wolontariusz

osoba, która wykonuje dobrowolną praca na rzecz m.in. organizacji pozarządowych, organizacji kościelnych czy administracji publicznej wykonywana bez wynagrodzenia

Wprowadzenie
Wirtualny spacer + Mapa myśli