Ćwiczenia

W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:

Pamiętajcie, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł.

Partie polityczne w Polsce

Jedną w wielu istotnych konsekwencji demokratyzacjidemokratyzacjademokratyzacji życia politycznego w Polsce po 1989 r. było powstanie partii politycznychdemokratyzacjapartii politycznych. Wolność ich tworzenia i działania zapewniała przyjęta w lipcu 1990 r. ustawa o partiach politycznych. W rezultacie w krótkim czasie powołano wiele nowych formacji politycznych – do końca października 1990 r. zarejestrowano ich 154. Oczywiście o demokracji decyduje nie to, ile różnorodnych ugrupowań występuje w danym państwie, ale to, w jakim stopniu reprezentują one poglądy społeczeństwa, jak szerokie poparcie zyskują, ile osób uczestniczy w życiu publicznym i jak łatwo można założyć partię.

Zapisy dotyczące gwarancji wolności zrzeszania się, w tym tworzenia partii, kontroli programu i działania oraz finansowania, znajdują się w Konstytucji RP z 1997 r. Gwarantuje ona wielość, równość i demokratyczność partii.

Formy uprawomocnienia funkcjonowania partii

Na mocy Ustawy o partiach politycznych z 1990 r. zgłoszenie do ewidencji wymagało zamieszczenia imion, nazwisk i podpisów co najmniej 15 osób. W rezultacie w ewidencji w 1997 r. pojawiło się ponad 500 partii politycznych, z których działało tylko kilkadziesiąt, a pozostałe były pogardliwie nazywane „partiami kanapowymipartia kanapowapartiami kanapowymi”. W obecnie obowiązującej Ustawie o partiach politycznych z 1997 r. (z późniejszymi nowelizacjami) podwyższono do tysiąca liczbę osób, które muszą złożyć podpis. Ponadto podczas ewidencji partii nakazano dołączenie jej statutu i nazwy oraz wskazanie osoby upoważnionej do reprezentowania jej na zewnątrz oraz mającej prawo do zaciągania zobowiązań majątkowych. W rezultacie na początku 2006 r. w ewidencji pozostało 88 partii.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że partie nie mają monopolu na kształtowanie polityki państwa metodami demokratycznymi. Prawo to mają również członkowie społeczeństwa obywatelskiego: stowarzyszenia, organizacje społeczne, fundacje; partie nie mogą ograniczać ich funkcjonowania.

Partie podlegają zgłoszeniu do ewidencji partii politycznych powadzonej przez Sąd Okręgowy w Warszawie. Z chwilą wpisania do ewidencji partia uzyskuje osobowość prawną. Zgłoszenie powinno zawierać:

• nazwę, skrót, siedzibę partii;

• skład osób wchodzących do organów reprezentujących partię na zewnątrz;

• statut partii;

• wykaz co najmniej tysiąca obywateli polskich popierających zgłoszenie.

W przypadku wątpliwości dotyczących zgodności celów lub działalności partii politycznych z Konstytucją RP (art. 13) może zostać złożony wniosek do Trybunału Konstytucyjnego. Wniosek taki można złożyć przed rejestracją partii lub w trakcie jej funkcjonowania, jeśli jej statut lub działalność wzbudza niepokój sądu. Jeśli Trybunał Konstytucyjny orzeknie o niezgodności celów lub działania partii z Konstytucją RP, sąd może odmówić jej rejestracji lub skreślić ją z ewidencji partii politycznych.

Zasady członkostwa i działania partii politycznych

Partia jest organizacją dobrowolną – oznacza to zarówno zakaz narzucania obywatelom przynależności do partii, jak i swobodę opuszczenia jej szeregów. Członkami partii mogą być obywatele RP, którzy ukończyli 18 lat. Prawa i obowiązki członka partii określa jej statut.

Działalność partii politycznej bazuje na pracy społecznej swych członków. Dodatkowo może zatrudniać pracowników do prowadzenia prac na jej rzecz. Nie może wykonywać zadań zastrzeżonych w przepisach prawa dla organów władzy publicznej ani ich w tym zastępować.

Statut partii

Aby partia mogła zostać zarejestrowana, musi mieć statut. Określa się w nim organy partii, tryb ich powołania oraz kompetencje, jak również zasady tworzenia terenowych jednostek organizacyjnych. Statut musi być przyjęty przez ogólne zgromadzenie członków lub przez ich demokratycznie wybranych przedstawicieli.

Finanse partii

Słownik