Ćwiczenia

W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:

RAmy0nWs0M2VC
wyjaśnij twoim zadaniem jest zrekonstruowanie związku przyczynowo‑skutkowego, opisanie od początku do końca, o co chodzi i dlaczego;, scharakteryzuj należy przeanalizować genezę, przebieg oraz konsekwencje danego procesu czy zjawiska, wymieniając uczestników wydarzeń (postacie, organizacje) lub inne istotne elementy;, porównaj twoim zadaniem jest zestawienie wydarzeń, zachodzących procesów, danych itp. pod kątem występujących między nimi podobieństw oraz różnic;, rozstrzygnij w tym wypadku oczekiwana odpowiedź jest jedna: „tak” lub „nie” - oczywiście wraz z uzasadnieniem, ale bez formułowania własnych ocen;, rozważ należy tu sformułować zarówno argumenty, jak i kontrargumenty, czyli „za” i „przeciw”, wartościując słuszność danego rozumowania;, oceń to polecenie pozwala ci przedstawić własną, subiektywną opinię na temat opisywanych zjawisk i procesów;
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;, udowodnij w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;, uzasadnij zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;, wykaż należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.

Pamiętajcie, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł.

Partie polityczne w Polsce

Jedną w wielu istotnych konsekwencji demokratyzacjidemokratyzacjademokratyzacji życia politycznego w Polsce po 1989 r. było powstanie partii politycznychdemokratyzacjapartii politycznych. Wolność ich tworzenia i działania zapewniała przyjęta w lipcu 1990 r. ustawa o partiach politycznych. W rezultacie w krótkim czasie powołano wiele nowych formacji politycznych – do końca października 1990 r. zarejestrowano ich 154. Oczywiście o demokracji decyduje nie to, ile różnorodnych ugrupowań występuje w danym państwie, ale to, w jakim stopniu reprezentują one poglądy społeczeństwa, jak szerokie poparcie zyskują, ile osób uczestniczy w życiu publicznym i jak łatwo można założyć partię.

Zapisy dotyczące gwarancji wolności zrzeszania się, w tym tworzenia partii, kontroli programu i działania oraz finansowania, znajdują się w Konstytucji RP z 1997 r. Gwarantuje ona wielość, równość i demokratyczność partii.

Formy uprawomocnienia funkcjonowania partii

R14T7gwbJ7OJv
Koncesyjna (administracyjna) Właściwa dla ustrojów totalitarnych, autorytarnych, ale wyjątkowo funkcjonuje też w chwili odradzania się systemu partyjnego po takim okresie (np. w Niemczech po 1945 r.); bazuje na zgodzie władz politycznych państwa na funkcjonowanie konkretnych partii., Notyfikacyjna Związana jest z zasadą zawiadamiania o powstaniu i funkcjonowaniu partii (w polskiej doktrynie prawnej uchodzi za właściwą dla bardziej rozwiniętych demokratycznie państw)., Ewidencyjna (rejestracyjna) Organ rejestrujący (sąd) nie może uznać partii, a jedynie rejestruje ją na podstawie kryteriów prawnych; odmowa rejestracji może nastąpić tylko z powodów wskazanych w prawie i może być zaskarżona (do sądu konstytucyjnego włącznie). Zasada ta obowiązuje w Polsce.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.

Art. 11
1. Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają na zasadach dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa.

cytat Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 9.04.2020 r.].

Na mocy Ustawy o partiach politycznych z 1990 r. zgłoszenie do ewidencji wymagało zamieszczenia imion, nazwisk i podpisów co najmniej 15 osób. W rezultacie w ewidencji w 1997 r. pojawiło się ponad 500 partii politycznych, z których działało tylko kilkadziesiąt, a pozostałe były pogardliwie nazywane „partiami kanapowymipartia kanapowapartiami kanapowymi”. W obecnie obowiązującej Ustawie o partiach politycznych z 1997 r. (z późniejszymi nowelizacjami) podwyższono do tysiąca liczbę osób, które muszą złożyć podpis. Ponadto podczas ewidencji partii nakazano dołączenie jej statutu i nazwy oraz wskazanie osoby upoważnionej do reprezentowania jej na zewnątrz oraz mającej prawo do zaciągania zobowiązań majątkowych. W rezultacie na początku 2006 r. w ewidencji pozostało 88 partii.

bg‑lime

Poszukaj informacji na temat tego, ile aktualnie partii zapisano w ewidencji.

Ważne!

Partie obowiązuje:

  • jawność finansowa i majątkowa; państwo ma prawo do nadzoru nad finansami partii;

  • jawność struktur partii;

  • powoływanie organów w drodze wyborów;

  • podejmowanie uchwał większością głosów;

  • nakaz kształtowania struktur partii zgodnie z zasadami demokracji;

  • prawo dostępu do publicznej radiofonii i telewizji;

  • niemożność zastępowania organów publicznych w ich zadaniach.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że partie nie mają monopolu na kształtowanie polityki państwa metodami demokratycznymi. Prawo to mają również członkowie społeczeństwa obywatelskiego: stowarzyszenia, organizacje społeczne, fundacje; partie nie mogą ograniczać ich funkcjonowania.

Partie podlegają zgłoszeniu do ewidencji partii politycznych powadzonej przez Sąd Okręgowy w Warszawie. Z chwilą wpisania do ewidencji partia uzyskuje osobowość prawną. Zgłoszenie powinno zawierać:

  • nazwę, skrót, siedzibę partii;

  • skład osób wchodzących do organów reprezentujących partię na zewnątrz;

  • statut partii;

  • wykaz co najmniej tysiąca obywateli polskich popierających zgłoszenie.

W przypadku wątpliwości dotyczących zgodności celów lub działalności partii politycznych z Konstytucją RP (art. 13) może zostać złożony wniosek do Trybunału Konstytucyjnego. Wniosek taki można złożyć przed rejestracją partii lub w trakcie jej funkcjonowania, jeśli jej statut lub działalność wzbudza niepokój sądu. Jeśli Trybunał Konstytucyjny orzeknie o niezgodności celów lub działania partii z Konstytucją RP, sąd może odmówić jej rejestracji lub skreślić ją z ewidencji partii politycznych.

Zasady członkostwa i działania partii politycznych

Partia jest organizacją dobrowolną – oznacza to zarówno zakaz narzucania obywatelom przynależności do partii, jak i swobodę opuszczenia jej szeregów. Członkami partii mogą być obywatele RP, którzy ukończyli 18 lat. Prawa i obowiązki członka partii określa jej statut.

Działalność partii politycznej bazuje na pracy społecznej swych członków. Dodatkowo może zatrudniać pracowników do prowadzenia prac na jej rzecz. Nie może wykonywać zadań zastrzeżonych w przepisach prawa dla organów władzy publicznej ani ich w tym zastępować.

Statut partii

Aby partia mogła zostać zarejestrowana, musi mieć statut. Określa się w nim organy partii, tryb ich powołania oraz kompetencje, jak również zasady tworzenia terenowych jednostek organizacyjnych. Statut musi być przyjęty przez ogólne zgromadzenie członków lub przez ich demokratycznie wybranych przedstawicieli.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.

Art. 13
Zakazane jest istnienie partii politycznych i innych organizacji odwołujących się w swoich programach do totalitarnych metod i praktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa”.

cytat1 Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 9.04.2020 r.].

Finanse partii

R1cGWEVSF04wt1
Mapa myśli. Lista elementów: Nazwa kategorii: [bold]zasady finansowania partii politycznych[/]Elementy należące do kategorii [bold]zasady finansowania partii politycznych[/]Nazwa kategorii: zakaz finansowania ze środków publicznychNazwa kategorii: zakaz finansowania przez kapitał zagranicznyNazwa kategorii: partie mogą otrzymać dofinansowanie z budżetu państwa w postaci rocznej subwencji w określonej kwocieElementy należące do kategorii partie mogą otrzymać dofinansowanie z budżetu państwa w postaci rocznej subwencji w określonej kwocieNazwa kategorii: jeśli w czasie wyborów parlamentarnych uzyskały 3% poparcia w skali krajuNazwa kategorii: jeśli tworzyły koalicję, o ile otrzymały 6% poparciaKoniec elementów należących do kategorii partie mogą otrzymać dofinansowanie z budżetu państwa w postaci rocznej subwencji w określonej kwocieNazwa kategorii: zasada preferencyjnego opodatkowania partii, zwolnienia partii z opodatkowania dochodówNazwa kategorii: obowiązek sporządzania sprawozdań finansowych (w tym sprawozdań finansowych dotyczących finansowania kampanii wyborczej)Nazwa kategorii: obowiązek finansowania kampanii wyborczej wyłącznie za pośrednictwem Funduszu Wyborczego (wprowadzony w ustawie o wyborze prezydenta z 2000 r.)Nazwa kategorii: konieczność redukcji wydatków na rzecz kampanii wyborczej do wysokości sumy subwencji z Funduszu Wyborczego (wprowadzona w Ordynacji wyborczej do rad gmin, powiatów z 2002 r.)Koniec elementów należących do kategorii [bold]zasady finansowania partii politycznych[/]
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

cenzus
cenzus

obowiązek spełniania określonych wymogów traktowany jako warunek dopuszczenia do udziału w wyborach; najczęściej spotykany jest cenzus wieku, ale mogą też wystąpić: cenzus zamieszkania, cenzus majątkowy, cenzus wykształcenia; istnienie cenzusów wyborczych traktowane jest jako wyłom w zasadzie powszechności lub równości prawa wyborczego

demokratyzacja
demokratyzacja

proces transformacji niedemokratycznego systemu politycznego w państwo demokratyczne, polegający na tworzeniu demokratycznych instytucji oraz motywowaniu obywateli do czynnego i odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu publicznym, przez budowanie społeczeństwa obywatelskiego

partia kanapowa
partia kanapowa

mała liczebnie partia polityczna, nieodgrywająca istotnej roli w życiu politycznym kraju

partia polityczna
partia polityczna

dobrowolna organizacja społeczna o określonym programie politycznym, mająca na celu jego realizację dzięki zdobyciu i sprawowaniu władzy lub wywieraniu na nią wpływu

pluralizm polityczny
pluralizm polityczny

zasada funkcjonowania parlamentarnych systemów partyjnych, polegająca na istnieniu dwóch lub więcej partii politycznych reprezentujących różne programy i orientacje, walczących o zdobycie władzy w państwie