Przeczytaj
Z czego zbudowany jest schemat blokowy?
Aby móc swobodnie odczytywać i tworzyć schematy blokowe, najpierw trzeba poznać podstawowe elementy, z których się składają. Są to:
blok graniczny – oznacza początek lub koniec algorytmu (ma kształt elipsy);
blok wejścia‑wyjścia – stosowany jest zarówno do wprowadzania wartości do algorytmu, jak i wypisywania z niego wartości (ma kształt równoległoboku);
blok operacyjny – zawiera listę czynności wykonywanych w danym kroku algorytmu, np. zmianę wartości podanej wcześniej liczby (ma kształt prostokąta);
blok decyzyjny, warunkowy – zawiera spis instrukcji warunkowychinstrukcji warunkowych (ma kształt rombu);
strzałka – wskazuje kierunek i kolejność wykonywania czynności opisanych w algorytmie oraz zależności między nimi.
Każda czynność, którą ma wykonać algorytm, będzie przedstawiona przy użyciu innego bloku o odpowiednim kształcie.
Odczytywanie schematu blokowego
Odczytajmy przykładowy schemat blokowy. Opisane w nim czynności pozwolą sprawdzić, czy wprowadzona liczba jest dodatnia:
Zapis algorytmu zaczyna się od bloku granicznego
START.Wprowadzamy dowolną liczbę.
Sprawdzamy, czy podana liczba jest dodatnia, czy nie.
Jeśli liczba jest dodatnia, wypisujemy komunikat „Liczba jest dodatnia”.
Jeśli liczba nie jest dodatnia, wypisujemy komunikat „Liczba nie jest dodatnia”.
Algorytm kończy się na etykiecie STOP.
Budowanie schematu blokowego metodą „krok po kroku”
Przygotujmy własny schemat algorytmu, który opisuje ciąg czynności pozwalających rozwiązać konkretny problem. Przyjmijmy, że tym razem chcemy napisać algorytm wykorzystywany przy sprawdzaniu, czy podana liczba jest parzysta czy nieparzysta.
Zaczynamy od utworzenia bloku granicznego
STARTrozpoczynającego algorytm:
Zanim sprawdzimy, czy liczba jest parzysta, musimy ją wczytać. Czynność tę opisujemy, korzystając z symbolu równoległoboku (ponieważ wykonujemy operację wejścia‑wyjścia):
Po wczytaniu sprawdzamy warunek (w bloku warunkowym) → Czy podana liczba jest parzysta?
Określamy, co ma się wydarzyć, jeśli warunek nie został spełniony: wyświetlamy komunikat „Liczba nie jest parzysta”.
Określamy, co ma się stać, jeżeli warunek został spełniony: wyświetlamy komunikat „Liczba jest parzysta”:
Kończymy zapis algorytmu, używając bloku granicznego
STOP. Zaleca się, aby w schemacie blokowym wykorzystywać jeden blok granicznySTOP. W szczególnych przypadkach, gdy algorytm jest bardzo złożony, dopuszcza się jednak wielokrotne użycie bloku zamykającego algorytm. Pozwala to zachować czytelność schematu.
Alternatywy dla schematu blokowego
Schematy blokowe – ze względu na ich przejrzystość – są jednym z najpopularniejszych sposobów zapisywania algorytmów. Istnieją jednak alternatywne metody prezentacji czynności składających się na algorytm.
Posłużymy się algorytmem z przykładu, gdzie sprawdzamy, czy wprowadzona liczba jest dodatnia.
Alternatywne sposoby prezentowania algorytmów to:
opis słowny,
lista kroków.
Opis słowny
Jest to niezbyt ścisły opis algorytmu. Opis słowny można podzielić na trzy części:
lista danych, które będą potrzebne do wykonania algorytmu;
lista możliwych wyników zastosowania algorytmu;
właściwy opis słowny algorytmu.
Oto przykładowy zapis słowny algorytmu:
Dane: Wczytana liczba.
Wynik: Komunikat, czy podana liczba jest dodatnia, czy nie.
Opis: Wczytaj liczbę, a następnie sprawdź, czy jej wartość jest większa od 0. Jeśli tak, wypisz komunikat: „Liczba jest dodatnia”. Jeśli nie – wypisz komunikat: „Liczba nie jest dodatnia”.
Lista kroków
W tym przypadku przedstawia się zestaw poleceń ułożonych w postaci listy. Taka metoda prezentacji algorytmu jest z reguły bardziej dokładna niż opis słowny.
Przykład algorytmu zapisanego jako lista kroków:
Rozpocznij algorytm.
Wczytaj liczbę.
Sprawdź, czy jej wartość jest większa od 0.
Jeśli tak, wypisz komunikat: „Liczba jest dodatnia”.
Jeśli nie, wypisz komunikat: „Liczba nie jest dodatnia”.
Zakończ algorytm.
Istnieje również inny sposób przedstawiania algorytmów. Jest nim pseudokod. Ta metoda zostanie omówiona w innych materiałach.
Słownik
element algorytmu pozwalający na sprawdzenie jednego lub kilku warunków, a następnie zdefiniowanie, jakie czynności mają być wykonane, jeśli dane warunki są spełnione lub niespełnione (służy do sterowania programem)