Płynność materiału filmowego

Wypracowanie płynności oraz ciągłości poszczególnych sekwencji filmowych wymaga od montażysty przygotowania tzw. montażu wstępnego, w którym przejścia pomiędzy ujęciamiujęcieujęciami są „mechaniczne” – pozbawione m.in. następstw przyczynowo‑skutkowych. Dopiero podczas drugiego etapu działań montażysta dopracowuje niezbędne logiczne szczegóły oraz wzmacnia dramaturgię czy dynamikę montowanego materiału filmowego.

Ten pierwszy etap prac polega przede wszystkim na stworzeniu tzw. płynnych cięć, czyli połączeniu wszystkich ujęć bez rzucających się w oczy skoków montażowych. Widz ma mieć wrażenie, że prezentowana w filmie akcja jest naturalnie ciągła. Żeby zrobić to bezbłędnie, montażysta musi przestrzegać wielu technicznych reguł.

Rr1QMJp1ljBTR
Cięcia zaznaczone na historycznej taśmie filmowej 35 mm.
Źródło: SunOfErat, dostępny w internecie: commons.wikimedia.org [dostęp 30.09.2022], licencja: CC BY-SA 4.0.

Warto pamiętać, że montażysta bardzo często zmuszony jest do drastycznych zmian montażu w zależności od rodzaju ujęcia:

K. Reisz, G. Millar Technika montażu filmowego

Montażysta może być np. zmuszony do przejścia od jednego ujęcia obiektu do tego samego w planie bliższym lub dalszym – od ujęcia w planie średnim do zbliżenia albo planu ogólnego. Kiedy montażysta dokonuje przejścia z planu średniego do detalu, nie dopuszcza się nieuzasadnionej „samowolkisamowolkasamowolki”.

1 Źródło: K. Reisz, G. Millar, Technika montażu filmowego, Warszawa 2021, s. 225.

Szczególnie podczas montażu scen zawierających dialogi montażysta niejednokrotnie musi zmieniać kierunek widzenia oraz samą pozycję danego ujęcia, co jest rozwiązaniem stricte „filmowym” i nie posiada odzwierciedlenia w realnym życiu, jednak w przypadku sztuki filmowej nadaje dialogom płynności.

Szczegóły dotyczące tajników pracy montażysty, w tym sztuki robienia prawidłowych cięć zależnie od danej sytuacji na planie filmowym, znajdziesz się w prezentacji multimedialnej.

Rb447zfLJRKWG
Przeznaczona do montażu filmów klawiatura ma kolorowe klawisze ułatwiające posługiwanie się oprogramowaniem.
Źródło: Ben2742, dostępny w internecie: pixabay.com [dostęp 30.09.2022], domena publiczna.

Słownik

cięcie
cięcie

przejście montażowe (ostre, gwałtowne), czyli sklejenie ze sobą w procesie montażu ostatniego kadru danego ujęcia z pierwszym kadrem ujęcia kolejnego

cięcie skokowe
cięcie skokowe

(z ang. jump cut) – rodzaj cięcia montażowego, które celowo zaburza ciągłość czasoprzestrzenną akcji prezentowanej w kolejnych ujęciach; zabieg ten ma wywołać u widza wrażenie przeskoku percepcyjnego i w rezultacie zdezorientować go; w klasycznej sztuce montażu cięcia skokowe uznawane są za błąd; to właśnie tego typu cięcia ma wyeliminować montaż wstępny, jednakże w kinie artystycznym już niemalże od początku historii montażu cięcia skokowe były wykorzystywane często (np. w Pancernik Potiomkin)

kadr
kadr

elementarny i zawsze statyczny element filmu; z poszczególnych kadrów budowane jest ujęcie

ujęcie
ujęcie

najmniejszy dynamiczny fragment budulca filmu, który składa się z kilku lub najczęściej kilkunastu kadrów; ujęcie wyodrębnione jest przez dwa najbliższe sobie cięcia montażowe

samowolka