Przeczytaj
Wiele żon i dzieci
Pierwszą żoną Bolesława Chrobrego, wyznaczoną jeszcze przez jego ojca, była nieznana z imienia córka margrabiego MiśniMiśni. Została odesłana do domu przez Mieszka, z chwilą gdy zmienił sojusznika na arenie międzynarodowej. Drugą żoną była księżniczka węgierska, z którą Chrobry miał pierworodnego syna, Bezpryma. Fakt ten nie przeszkodził w odprawieniu jej i kolejnym ożenku. Odsyłanie żon świadczy o tym, że nie były to związki zawarte w majestacie ołtarza i kapłana. Pierwszą oficjalną żoną księcia Bolesława była Emnilda, córka lokalnego księcia słowiańskiego na Łużycach Górnych. Postrzegana była przez kronikarzy jako roztropna towarzyszka życia Bolesława, miała kojący wpływ na porywczego i nieprzewidywalnego władcę. U jego boku spędziła 30 lat, zmarła w 1017 r. Urodziła Bolesławowi pięcioro dzieci, w tym następcę – Mieszka Lamberta. Jedna z córek, Regelinda, wydana została za margrabiego Miśni.
Znowu w boju
W 1017 r., mimo przewagi nad siłami niemieckimi, Bolesław Chrobry rozpoczął rozmowy pokojowe. Zawarł także kolejne małżeństwo (z Odą, córką margrabiego Miśni), które stanowiło swoistą gwarancję nienaruszalności postanowień pokoju w Budziszynie z 1018 r. Działania wojenne z państwem niemieckim i Henrykiem II zostały zakończone, a Bolesław Chrobry rozpoczął przygotowania do wyprawy na wschód. Chciał uwolnić swoją córkę, żonę Świętopełka, najstarszego z braci z rodu RurykowiczówRurykowiczów. Córkę i zięcia Bolesława Chrobrego wolności pozbawił młodszy brat Świętopełka, Jarosław Mądry, który był sprzymierzeńcem cesarza Henryka II w niedawnym konflikcie polsko‑niemieckim.
Do wojny z Rusią Bolesław Chrobry szykował nie tylko oddziały polskie, ale też ściągał wsparcie z Niemiec (obiecane w pokoju w Budziszynie) i z Węgier. W 1018 r. Bolesław Chrobry wraz z wojskiem stosunkowo szybko przybył do Kijowa i ku zaskoczeniu Jarosława rozpoczął, bez odpoczynku, atak na miasto. Mimo zmęczenia marszem i trudności przy przeprawie przez Bug książę polski odniósł wielkie zwycięstwo i wkroczył do Kijowa. Tym samym zapewnił sobie i swoim wojom olbrzymie łupy, jeńców i chwałę zwycięzców. W drodze powrotnej przyłączył do swojego państwa Grody CzerwieńskieGrody Czerwieńskie.
Z Kijowa polski władca uprowadził Przecławę, siostrę Jarosława Mądrego. Przebywała ona na dworze Bolesława Chrobrego do końca jego życia, obok prawowitej małżonki Ody.
Po opuszczeniu miasta przez wojów Bolesława Chrobrego w Kijowie na tronie ruskim zasiadł znowu Świętopełk. Jarosław jednak po kilku miesiącach ponownie pozbawił go władzy i uwięził razem z żoną. Córka Bolesława Chrobrego nie odzyskała już wolności.
Triumfalny wjazd do Kijowa Bolesława Chrobrego wykazał nie tylko siłę militarną jego państwa, ale też zdolności dowódcze władcy. Interwencja na Rusi wzmocniła dominującą pozycję polskiego władcy w Europie Środkowej, ale dała Rusinom w przyszłości pretekst do najazdów na ziemie polskie.
Siła legendy
Kronika polskaA Bolesław bez oporu wkroczył do wielkiego i bogatego miasta i dobywszy z pochew miecza uderzył nim w Złotą Bramę […].
To zdanie z Kroniki Galla Anonima zostało przez kolejnych kronikarzy wzbogacone o nowe szczegóły, dało tym samym początek legendzie o SzczerbcuSzczerbcu, mieczu koronacyjnym królów polskich. Jego nazwa wiąże się z wydarzeniami z 1018 r., ponieważ miał on zostać wyszczerbiony, kiedy Chrobry uderzył nim w kijowską Złotą BramęZłotą Bramę. Historycy jednak ostrożnie datują jego powstanie, najwcześniej na stulecie później, czyli XII w. A miecz Bolesława Chrobrego nie mógł zostać uszkodzony w Kijowie, ponieważ budowa Złotej Bramy rozpoczęła się dopiero po opuszczeniu miasta przez wojska polskie.
Upragniona koronacja
W 1024 r. zmarł Henryk II, cesarz niemiecki i niedawny przeciwnik Bolesława Chrobrego, posiadający na tyle duże wpływy w Rzymie, że był w stanie zapobiec koronacji księcia polskiego. Bolesław Chrobry nie zaangażował się w walki frakcyjne w czasie przygotowań do wyboru nowego władcy w Niemczech. Miał już 58 lat, bieżącą polityką państwa zarządzał syn Mieszko, szykowany na jego następcę. Sam Bolesław Chrobry rozpoczął intensywne działania w celu zdobycia przychylności papieża, ponieważ nie odważyłby się na koronację bez jego zgody. Nie wiadomo, jakie to były działania, ale ich skutek był pozytywny: Bolesław Chrobry uzyskał sankcję papieską. Nieznane są dokładna data i okoliczności, a nawet miejsce koronacji Chrobrego (historycy wskazują Gniezno lub Poznań). Znany jest natomiast rok: 1025. Kronikarze niemieccy odnotowali ten fakt, nie kwestionując legalności koronacji, ale byli oburzeni wykorzystaniem okoliczności bezkrólewia w Niemczech.
Wiekowy Bolesław Chrobry uzyskał koronę w ostatniej chwili, rządził bowiem jako król tylko dwa–trzy miesiące. Zmarł w czerwcu 1025 r. Władzę przejął jego syn Mieszko Lambert.
Polskie insygnia koronacyjne, regalia królów polskich
Są to symbole władzy, godności i stanu królewskiego królów polskich używane podczas ceremonii koronacyjnych, podczas których dochodziło do nałożenia polskiej korony koronacyjnej na głowę nowego króla Polski. W skład insygniów wchodzą: korona, jabłko, berło, miecz. Pierwsze znane z przekazów źródłowych insygnia, podkreślające prawo do starań o koronę królewską, otrzymał w roku 1000 na zjeździe gnieźnieńskim książę Bolesław I Chrobry od cesarza Ottona III.
Słownik
ziemie stanowiące w X i XI w. przedmiot rywalizacji polsko‑ruskiej; nazwa pochodzi od Czerwienia – głównego grodu
gród, miasto, stolica marchii utworzonej przez Ottona I na ziemiach zamieszkanych przez Serbołużyczan
ród ruski wywodzący się od wodza Waregów, Ruryka, panujący na Rusi od X w. do początku XVII w.
(według legendy miecz Bolesława Chrobrego, który władca wyszczerbił, uderzywszy nim w Złotą Bramę) insygnium koronacyjne Piastów z drugiej połowy XII w., jedyne zachowane i przechowywane w skarbcu na Wawelu
jedna z trzech bram wjazdowych do Kijowa, zbudowanych przez Jarosława Mądrego w połowie XI w., zniszczona podczas najazdu Mongołów w XIII w.
Słowa kluczowe
koronacja, wyprawa na Kijów, Grody Czerwieńskie, Bolesław Chrobry
Bibliografia
Barkowski R., Kijów 1918, Warszawa 2019.
Kienzler I., Piastowie od Mieszka do Kazimierza. Miłość i władza, Warszawa 2018.
Maciorowski M., Maciejewska B., Władcy Polski. Historia na nowo opowiedziana, Warszawa 2018.
Szczur S., Historia Polski. Średniowiecze, Warszawa 2013.
Urbańczyk P., Bolesław Chrobry – lew ryczący, Toruń 2017.
Urbańczyk P., Co się stało w 1018 roku?,, Poznań 1018.
Żylińska J., Piastówny i żony Piastów, Warszawa 2018.