Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Przykładem nowoczesnego przemysłuprzemysłprzemysłu jest przemysł zaawansowanych technologii, nazywany też przemysłem wysokiej techniki (high‑tech). To dynamicznie rozwijająca się dziedzina wytwarzająca produkty wielu gałęzi przemysłu i wykorzystująca w tym celu współczesne zdobycze techniczne, technologiczne i osiągnięcia naukowe. W procesach produkcyjnych powszechna jest komputeryzacja i automatyzacja. Przemysły obejmują przede wszystkim przemysł elektrotechniczny i elektroniczny, optyczny i chemiczny bazujący na biotechnologiach – wszystkie wymagają ciągłego unowocześniania i modernizacji ciągów produkcyjnych. Rozwój przemysłów zaawansowanych technologii wiąże się z III rewolucją przemysłową opartą na następujących wynalazkach i osiągnięciach naukowych: półprzewodniki, tranzystory, światłowody, biotechnologie, energia atomowa. Przemysły high‑tech są motorem rozwoju gospodarczego wielu krajów, zwłaszcza wysoko rozwiniętych. Odzwierciedlają one tendencje zmian w strukturze gałęziowej przemysłu.

R1A60GuhnaBFU
Zautomatyzowany park maszynowy w fabryce samochodów BMW
Źródło: Fabryka BWM w Lipsku, dostępny w internecie: wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 2.0.

Przemysły zaawansowanych technologii są kapitałochłonne – wymagają kosztownych badań naukowych i marketingowych. Jednocześnie zużywają mniejsze ilości surowców, oferując wysoką jakość nowoczesnych produktów i przynosząc szybsze zyski niż tradycyjne gałęzie przemysłu. Zakłady przemysłowe podlegają ciągłemu unowocześnianiu w celu sprostania konkurencji i potrzebom rynku, zatrudniają wysoko wykwalifikowaną kadrę specjalistów. Pomiędzy wieloma zakładami ma miejsce szeroka kooperacja – przedsiębiorstwa małej lub średniej wielkości liczą z reguły kilkadziesiąt osób i pracują często dla uznanego na rynku producenta, mogą też być własnością międzynarodowych koncernów (np. Microsoft, Samsung, Siemens, Toshiba).

RPFg5EHvLhV9w
Wykres kolumnowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Rok: 2010
    • Liczba mieszkańców: 10416,2; Podpis osi wartości: (mln zł)
  • 2. zestaw danych:
    • Rok: 2011
    • Liczba mieszkańców: 11686,7; Podpis osi wartości: (mln zł)
  • 3. zestaw danych:
    • Rok: 2012
    • Liczba mieszkańców: 14352,9; Podpis osi wartości: (mln zł)
  • 4. zestaw danych:
    • Rok: 2013
    • Liczba mieszkańców: 14423,8; Podpis osi wartości: (mln zł)
  • 5. zestaw danych:
    • Rok: 2014
    • Liczba mieszkańców: 16168,2; Podpis osi wartości: (mln zł)
  • 6. zestaw danych:
    • Rok: 2015
    • Liczba mieszkańców: 18060,7; Podpis osi wartości: (mln zł)
  • 7. zestaw danych:
    • Rok: 2016
    • Liczba mieszkańców: 17943; Podpis osi wartości: (mln zł)
  • 8. zestaw danych:
    • Rok: 2017
    • Liczba mieszkańców: 20578,5; Podpis osi wartości: (mln zł)
  • 9. zestaw danych:
    • Rok: 2018
    • Liczba mieszkańców: 25647,8; Podpis osi wartości: (mln zł)
Nakłady krajowe brutto na działalność B+R (GERD) w mln zł w latach 2010–2018
Źródło: https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start.
Rdsuo6kqBMY0a1
Wykres skumulowany. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Rok: 2010
    • Sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych: 0,3; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor szkolnictwa wyższego: 2,5; Podpis osi wartości: (w %)
    • Zagranica: 11,8; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor rządowy: 60,9; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor przedsiębiorstw: 24,4; Podpis osi wartości: (w %)
  • 2. zestaw danych:
    • Rok: 2011
    • Sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych: 0,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor szkolnictwa wyższego: 2,4; Podpis osi wartości: (w %)
    • Zagranica: 13,4; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor rządowy: 55,8; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor przedsiębiorstw: 28,1; Podpis osi wartości: (w %)
  • 3. zestaw danych:
    • Rok: 2012
    • Sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych: 0,4; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor szkolnictwa wyższego: 2,6; Podpis osi wartości: (w %)
    • Zagranica: 13,3; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor rządowy: 51,3; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor przedsiębiorstw: 32,3; Podpis osi wartości: (w %)
  • 4. zestaw danych:
    • Rok: 2013
    • Sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych: 0,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor szkolnictwa wyższego: 2,1; Podpis osi wartości: (w %)
    • Zagranica: 13,1; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor rządowy: 47,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor przedsiębiorstw: 37,3; Podpis osi wartości: (w %)
  • 5. zestaw danych:
    • Rok: 2014
    • Sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych: 0,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor szkolnictwa wyższego: 2,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Zagranica: 13,4; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor rządowy: 45,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor przedsiębiorstw: 39; Podpis osi wartości: (w %)
  • 6. zestaw danych:
    • Rok: 2015
    • Sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych: 0,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor szkolnictwa wyższego: 2,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Zagranica: 16,7; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor rządowy: 41,8; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor przedsiębiorstw: 39; Podpis osi wartości: (w %)
  • 7. zestaw danych:
    • Rok: 2016
    • Sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych: 0,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor szkolnictwa wyższego: 2,4; Podpis osi wartości: (w %)
    • Zagranica: 5,5; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor rządowy: 38,9; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor przedsiębiorstw: 53,1; Podpis osi wartości: (w %)
  • 8. zestaw danych:
    • Rok: 2017
    • Sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych: 0,3; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor szkolnictwa wyższego: 3,0; Podpis osi wartości: (w %)
    • Zagranica: 6,0; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor rządowy: 38,3; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor przedsiębiorstw: 52,5; Podpis osi wartości: (w %)
  • 9. zestaw danych:
    • Rok: 2018
    • Sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych: 0,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor szkolnictwa wyższego: 4,1; Podpis osi wartości: (w %)
    • Zagranica: 7,0; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor rządowy: 35,4; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor przedsiębiorstw: 53,3; Podpis osi wartości: (w %)
Struktura nakładów wewnętrznych na działalność B+R (w %) według sektorów finansujących w latach 2010–2018
Źródło: https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start.
R1YX5YdJcbEDt
Główna siedziba firmy Apple w San Francisco
Źródło: Arne Müseler, dostępny w internecie: wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
Tendencje w obecnym rozwoju przemysłu:
  • kraje wysoko rozwinięte dążą do deglomeracji (rozpraszania) okręgów przemysłowych;

  • w krajach rozwijających się występuje koncentracja przemysłów i tworzenie nowych ośrodków i okręgów przemysłowych (głównie surowcowych);

  • restrukturyzacja okręgów przemysłowych w krajach wysoko rozwiniętych prowadzi do zmian w strukturze gałęziowej przemysłu: zamykania hut i kopalń oraz rozwoju technopolii;

  • kraje wysoko rozwinięte lokalizują wiele fabryk w krajach słabo rozwiniętych (dotyczy to przede wszystkim przemysłu ciężkiego).

RU6VRQTWDaY0v1
Wykres kolumnowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Kraj: Niemcy
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 31,21; Podpis osi wartości: (w %)
  • 2. zestaw danych:
    • Kraj: Francja
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 15,42; Podpis osi wartości: (w %)
  • 3. zestaw danych:
    • Kraj: Wielka Brytania
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 12,30; Podpis osi wartości: (w %)
  • 4. zestaw danych:
    • Kraj: Włochy
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 7,32; Podpis osi wartości: (w %)
  • 5. zestaw danych:
    • Kraj: Holandia
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 4,99; Podpis osi wartości: (w %)
  • 6. zestaw danych:
    • Kraj: Szwecja
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 4,65; Podpis osi wartości: (w %)
  • 7. zestaw danych:
    • Kraj: Hiszpania
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 4,24; Podpis osi wartości: (w %)
  • 8. zestaw danych:
    • Kraj: Belgia
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 3,79; Podpis osi wartości: (w %)
  • 9. zestaw danych:
    • Kraj: Austria
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 3,65; Podpis osi wartości: (w %)
  • 10. zestaw danych:
    • Kraj: Dania
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 2,72; Podpis osi wartości: (w %)
  • 11. zestaw danych:
    • Kraj: Finlandia
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 1,92; Podpis osi wartości: (w %)
  • 12. zestaw danych:
    • Kraj: Polska
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 1,79; Podpis osi wartości: (w %)
  • 13. zestaw danych:
    • Kraj: Czechy
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 1,19; Podpis osi wartości: (w %)
Struktura łącznych nakładów wewnętrznych na działalność B+R w UE wedługpaństw w 2018 r. (w %)
Źródło: https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start.
RlCYsUHah0JMr1
Wykres kolumnowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Kraj: Chorwacja
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 97,3; Podpis osi wartości: (w %)
  • 2. zestaw danych:
    • Kraj: Grecja
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 94,5; Podpis osi wartości: (w %)
  • 3. zestaw danych:
    • Kraj: Irlandia
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 94,1; Podpis osi wartości: (w %)
  • 4. zestaw danych:
    • Kraj: Litwa
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 92,5; Podpis osi wartości: (w %)
  • 5. zestaw danych:
    • Kraj: Słowenia
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 92,4; Podpis osi wartości: (w %)
  • 6. zestaw danych:
    • Kraj: Cypr
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 92,3; Podpis osi wartości: (w %)
  • 7. zestaw danych:
    • Kraj: Polska
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 90,8; Podpis osi wartości: (w %)
  • 8. zestaw danych:
    • Kraj: Słowacja
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 89,9; Podpis osi wartości: (w %)
  • 9. zestaw danych:
    • Kraj: Francja
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 88,5; Podpis osi wartości: (w %)
  • 10. zestaw danych:
    • Kraj: Czechy
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 88,3; Podpis osi wartości: (w %)
  • 11. zestaw danych:
    • Kraj: Finlandia
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 88,2; Podpis osi wartości: (w %)
Udział procentowy ludności w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia w UE w 2019 r.
Źródło: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/pdfscache/32198.pdf.
R1e4CaUo6gynj1
Wykres kolumnowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Kraj: Cypr
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 58,8; Podpis osi wartości: (w %)
  • 2. zestaw danych:
    • Kraj: Litwa
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 57,8; Podpis osi wartości: (w %)
  • 3. zestaw danych:
    • Kraj: Luksemburg
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 56,2; Podpis osi wartości: (w %)
  • 4. zestaw danych:
    • Kraj: Irlandia
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 55,4; Podpis osi wartości: (w %)
  • 5. zestaw danych:
    • Kraj: Szwecja
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 52,5; Podpis osi wartości: (w %)
  • 6. zestaw danych:
    • Kraj: Holandia
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 51,4; Podpis osi wartości: (w %)
  • 7. zestaw danych:
    • Kraj: Dania
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 49,0; Podpis osi wartości: (w %)
  • 8. zestaw danych:
    • Kraj: Belgia
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 47,5; Podpis osi wartości: (w %)
  • 9. zestaw danych:
    • Kraj: Francja
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 47,5; Podpis osi wartości: (w %)
  • 10. zestaw danych:
    • Kraj: Finlandia
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 47,3; Podpis osi wartości: (w %)
  • 11. zestaw danych:
    • Kraj: Polska
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 46,6; Podpis osi wartości: (w %)
Udział procentowy osób w wieku od 30 do 34 lat, które pomyślnie ukończyły studia wyższe w UE w 2019 r.
R1EXhfsYFWdzn
Wykres kolumnowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Rok: 2010
    • Liczba mieszkańców: 222519; Podpis osi wartości: (liczba osób)
  • 2. zestaw danych:
    • Rok: 2011
    • Liczba mieszkańców: 215343; Podpis osi wartości: (liczba osób)
  • 3. zestaw danych:
    • Rok: 2012
    • Liczba mieszkańców: 211270; Podpis osi wartości: (liczba osób)
  • 4. zestaw danych:
    • Rok: 2013
    • Liczba mieszkańców: 198956; Podpis osi wartości: (liczba osób)
  • 5. zestaw danych:
    • Rok: 2014
    • Liczba mieszkańców: 189802; Podpis osi wartości: (liczba osób)
  • 6. zestaw danych:
    • Rok: 2015
    • Liczba mieszkańców: 177912; Podpis osi wartości: (liczba osób)
  • 7. zestaw danych:
    • Rok: 2016
    • Liczba mieszkańców: 166671; Podpis osi wartości: (liczba osób)
  • 8. zestaw danych:
    • Rok: 2017
    • Liczba mieszkańców: 186743; Podpis osi wartości: (liczba osób)
  • 9. zestaw danych:
    • Rok: 2018
    • Liczba mieszkańców: 151499; Podpis osi wartości: (liczba osób)
  • 10. zestaw danych:
    • Rok: 2019
    • Liczba mieszkańców: 146016; Podpis osi wartości: (liczba osób)
Absolwenci studiów na poziomie magisterskim w Polsce w latach 2010‑2019
Źródło: https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start.

Restrukturyzacja przemysłu to ogół przemian w gospodarce prowadzących do zmiany struktury gałęziowej przemysłu przy zastosowaniu nowoczesnych rozwiązań technologicznych i modernizacjimodernizacjamodernizacji ciągów produkcyjnych. Dotyczy zarówno aspektów ekonomicznych, jak i społecznych oraz środowiskowych. Restrukturyzacji podlegają w największym stopniu okręgi surowcowe, w których dominowały tradycyjne gałęzie przemysłu (górnictwo, hutnictwo, przemysł włókienniczy). Na przykład w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym, gdzie koncentrował się przemysł ciężki, zamyka się nierentowne kopalnie, huty o przestarzałym cyklu produkcji czy działające przy tych obiektach elektrownie. Na terenie zlikwidowanych przedsiębiorstw powstają mniejsze prywatne zakłady przemysłowe cechujące się większą wydajnością pracy, często z udziałem kapitału zagranicznego. Ogranicza się rozwój przemysłów energochłonnych oraz materiałochłonnych i jednocześnie zwraca się uwagę na przestrzeganie norm ekologicznych. Podstawowymi problemami w restrukturyzacji GOP‑u są wysokie potrzeby finansowe oraz niskie kwalifikacje pracowników.

R14D329HOysht
Zamknięta w 2000 r. kopalnia węgla kamiennego w Czerwionce‑Leszczynach
Źródło: Romancop, dostępny w internecie: wikipedia.org, licencja: CC BY 3.0.
R1GoZGMfMdWWa
Zespół elektrowni wiatrowych
Źródło: Tomasz Sienicki, dostępny w internecie: wikipedia.org, licencja: CC BY 3.0.
Skutki rozwoju przemysłu nowoczesnych technologii
R1IHGwIRrXgBL
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.

Rozwój przemysłu high‑tech niesie za sobą daleko idące zmiany i wiele z nich może być korzystnych. Głównym elementem rozwoju jest zmniejszenie presji na środowisko naturalne wywołane przemysłem. Zaawansowane technologie w znacznie mniejszym stopniu ingerują w środowisko, co może przyczynić się m. in. do zmniejszenia globalnego ocieplenia klimatu. Przemysł zaawansowany wraz z rozwojem będzie wypierał przemysł tradycyjny. Do zagrożeń związanych z rozwojem przemysłu high‑tech można zaliczyć:

  • bezrobocie związane z likwidacją stanowisk pracy, które są zastąpione przez maszyny,

  • trudności z dostosowaniem się społeczeństwa (głównie osób starszych) z obsługą nowych technologii w życiu codziennym,

  • zmniejszenie znaczenia obszarów peryferyjnych wraz z rozwojem metropolizacji,

  • osoby o niskich kwalifikacjach oraz pracownicy fizyczni mogą liczyć się z pogorszeniem statusu finansowego i społecznego,

  • pogorszenie relacji ludzkich i zastąpienie ich technologią,

  • czas wolny od obowiązków spędzany z wykorzystaniem technologii,

  • zwiększenie nierówności społecznych.

Słownik

modernizacja
modernizacja

ekonomiczne unowocześnianie przedsiębiorstw polegające na wprowadzaniu nowych technologii, maszyn i urządzeń, środków transportu, nowoczesnych organizacji pracy

przemysł
przemysł

jest działem gospodarki, który zajmuje się wydobyciem surowców mineralnych i pozyskiwaniem płodów rolnych oraz surowców leśnych, a następnie ich przetwarzaniem na produkty służące zaspokajaniu potrzeb człowieka przy użyciu maszyn i urządzeń

klaster
klaster

jest to grupa przedsiębiorstw będąca w tym samym lub pokrewnym sektorze gospodarczym lub instytucji i organizacji, która jest ze sobą wzajemnie powiązana na zasadzie współpracy lub konkurencji

instytut badawczy
instytut badawczy

państwowa jednostka organizacyjna, prowadząca badania naukowe i prace rozwojowe mające na celu praktyczne zastosowanie m. in. w przemyśle