Przykładem nowoczesnego przemysłuprzemysłprzemysłu jest przemysł zaawansowanych technologii, nazywany też przemysłem wysokiej techniki (high‑tech). To dynamicznie rozwijająca się dziedzina wytwarzająca produkty wielu gałęzi przemysłu i wykorzystująca w tym celu współczesne zdobycze techniczne, technologiczne i osiągnięcia naukowe. W procesach produkcyjnych powszechna jest komputeryzacja i automatyzacja. Przemysły obejmują przede wszystkim przemysł elektrotechniczny i elektroniczny, optyczny i chemiczny bazujący na biotechnologiach – wszystkie wymagają ciągłego unowocześniania i modernizacji ciągów produkcyjnych. Rozwój przemysłów zaawansowanych technologii wiąże się z III rewolucją przemysłową opartą na następujących wynalazkach i osiągnięciach naukowych: półprzewodniki, tranzystory, światłowody, biotechnologie, energia atomowa. Przemysły high‑tech są motorem rozwoju gospodarczego wielu krajów, zwłaszcza wysoko rozwiniętych. Odzwierciedlają one tendencje zmian w strukturze gałęziowej przemysłu.

R1A60GuhnaBFU
Zautomatyzowany park maszynowy w fabryce samochodów BMW
Źródło: Fabryka BWM w Lipsku, dostępny w internecie: wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 2.0.

Przemysły zaawansowanych technologii są kapitałochłonne – wymagają kosztownych badań naukowych i marketingowych. Jednocześnie zużywają mniejsze ilości surowców, oferując wysoką jakość nowoczesnych produktów i przynosząc szybsze zyski niż tradycyjne gałęzie przemysłu. Zakłady przemysłowe podlegają ciągłemu unowocześnianiu w celu sprostania konkurencji i potrzebom rynku, zatrudniają wysoko wykwalifikowaną kadrę specjalistów. Pomiędzy wieloma zakładami ma miejsce szeroka kooperacja – przedsiębiorstwa małej lub średniej wielkości liczą z reguły kilkadziesiąt osób i pracują często dla uznanego na rynku producenta, mogą też być własnością międzynarodowych koncernów (np. Microsoft, Samsung, Siemens, Toshiba).

RPFg5EHvLhV9w
Wykres kolumnowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Rok: 2010
    • Liczba mieszkańców: 10416,2; Podpis osi wartości: (mln zł)
  • 2. zestaw danych:
    • Rok: 2011
    • Liczba mieszkańców: 11686,7; Podpis osi wartości: (mln zł)
  • 3. zestaw danych:
    • Rok: 2012
    • Liczba mieszkańców: 14352,9; Podpis osi wartości: (mln zł)
  • 4. zestaw danych:
    • Rok: 2013
    • Liczba mieszkańców: 14423,8; Podpis osi wartości: (mln zł)
  • 5. zestaw danych:
    • Rok: 2014
    • Liczba mieszkańców: 16168,2; Podpis osi wartości: (mln zł)
  • 6. zestaw danych:
    • Rok: 2015
    • Liczba mieszkańców: 18060,7; Podpis osi wartości: (mln zł)
  • 7. zestaw danych:
    • Rok: 2016
    • Liczba mieszkańców: 17943; Podpis osi wartości: (mln zł)
  • 8. zestaw danych:
    • Rok: 2017
    • Liczba mieszkańców: 20578,5; Podpis osi wartości: (mln zł)
  • 9. zestaw danych:
    • Rok: 2018
    • Liczba mieszkańców: 25647,8; Podpis osi wartości: (mln zł)
Nakłady krajowe brutto na działalność B+R (GERD) w mln zł w latach 2010–2018
Źródło: https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start.
Rdsuo6kqBMY0a1
Wykres skumulowany. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Rok: 2010
    • Sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych: 0,3; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor szkolnictwa wyższego: 2,5; Podpis osi wartości: (w %)
    • Zagranica: 11,8; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor rządowy: 60,9; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor przedsiębiorstw: 24,4; Podpis osi wartości: (w %)
  • 2. zestaw danych:
    • Rok: 2011
    • Sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych: 0,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor szkolnictwa wyższego: 2,4; Podpis osi wartości: (w %)
    • Zagranica: 13,4; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor rządowy: 55,8; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor przedsiębiorstw: 28,1; Podpis osi wartości: (w %)
  • 3. zestaw danych:
    • Rok: 2012
    • Sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych: 0,4; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor szkolnictwa wyższego: 2,6; Podpis osi wartości: (w %)
    • Zagranica: 13,3; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor rządowy: 51,3; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor przedsiębiorstw: 32,3; Podpis osi wartości: (w %)
  • 4. zestaw danych:
    • Rok: 2013
    • Sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych: 0,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor szkolnictwa wyższego: 2,1; Podpis osi wartości: (w %)
    • Zagranica: 13,1; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor rządowy: 47,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor przedsiębiorstw: 37,3; Podpis osi wartości: (w %)
  • 5. zestaw danych:
    • Rok: 2014
    • Sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych: 0,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor szkolnictwa wyższego: 2,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Zagranica: 13,4; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor rządowy: 45,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor przedsiębiorstw: 39; Podpis osi wartości: (w %)
  • 6. zestaw danych:
    • Rok: 2015
    • Sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych: 0,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor szkolnictwa wyższego: 2,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Zagranica: 16,7; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor rządowy: 41,8; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor przedsiębiorstw: 39; Podpis osi wartości: (w %)
  • 7. zestaw danych:
    • Rok: 2016
    • Sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych: 0,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor szkolnictwa wyższego: 2,4; Podpis osi wartości: (w %)
    • Zagranica: 5,5; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor rządowy: 38,9; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor przedsiębiorstw: 53,1; Podpis osi wartości: (w %)
  • 8. zestaw danych:
    • Rok: 2017
    • Sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych: 0,3; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor szkolnictwa wyższego: 3,0; Podpis osi wartości: (w %)
    • Zagranica: 6,0; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor rządowy: 38,3; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor przedsiębiorstw: 52,5; Podpis osi wartości: (w %)
  • 9. zestaw danych:
    • Rok: 2018
    • Sektor prywatnych instytucji niekomercyjnych: 0,2; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor szkolnictwa wyższego: 4,1; Podpis osi wartości: (w %)
    • Zagranica: 7,0; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor rządowy: 35,4; Podpis osi wartości: (w %)
    • Sektor przedsiębiorstw: 53,3; Podpis osi wartości: (w %)
Struktura nakładów wewnętrznych na działalność B+R (w %) według sektorów finansujących w latach 2010–2018
Źródło: https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start.
R1YX5YdJcbEDt
Główna siedziba firmy Apple w San Francisco
Źródło: Arne Müseler, dostępny w internecie: wikipedia.org, licencja: CC BY-SA 3.0.
Tendencje w obecnym rozwoju przemysłu:
  • kraje wysoko rozwinięte dążą do deglomeracji (rozpraszania) okręgów przemysłowych;

  • w krajach rozwijających się występuje koncentracja przemysłów i tworzenie nowych ośrodków i okręgów przemysłowych (głównie surowcowych);

  • restrukturyzacja okręgów przemysłowych w krajach wysoko rozwiniętych prowadzi do zmian w strukturze gałęziowej przemysłu: zamykania hut i kopalń oraz rozwoju technopolii;

  • kraje wysoko rozwinięte lokalizują wiele fabryk w krajach słabo rozwiniętych (dotyczy to przede wszystkim przemysłu ciężkiego).

RU6VRQTWDaY0v1
Wykres kolumnowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Kraj: Niemcy
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 31,21; Podpis osi wartości: (w %)
  • 2. zestaw danych:
    • Kraj: Francja
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 15,42; Podpis osi wartości: (w %)
  • 3. zestaw danych:
    • Kraj: Wielka Brytania
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 12,30; Podpis osi wartości: (w %)
  • 4. zestaw danych:
    • Kraj: Włochy
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 7,32; Podpis osi wartości: (w %)
  • 5. zestaw danych:
    • Kraj: Holandia
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 4,99; Podpis osi wartości: (w %)
  • 6. zestaw danych:
    • Kraj: Szwecja
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 4,65; Podpis osi wartości: (w %)
  • 7. zestaw danych:
    • Kraj: Hiszpania
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 4,24; Podpis osi wartości: (w %)
  • 8. zestaw danych:
    • Kraj: Belgia
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 3,79; Podpis osi wartości: (w %)
  • 9. zestaw danych:
    • Kraj: Austria
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 3,65; Podpis osi wartości: (w %)
  • 10. zestaw danych:
    • Kraj: Dania
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 2,72; Podpis osi wartości: (w %)
  • 11. zestaw danych:
    • Kraj: Finlandia
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 1,92; Podpis osi wartości: (w %)
  • 12. zestaw danych:
    • Kraj: Polska
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 1,79; Podpis osi wartości: (w %)
  • 13. zestaw danych:
    • Kraj: Czechy
    • Nakłady wewnętrzne na działalność B+R: 1,19; Podpis osi wartości: (w %)
Struktura łącznych nakładów wewnętrznych na działalność B+R w UE wedługpaństw w 2018 r. (w %)
Źródło: https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start.
RlCYsUHah0JMr1
Wykres kolumnowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Kraj: Chorwacja
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 97,3; Podpis osi wartości: (w %)
  • 2. zestaw danych:
    • Kraj: Grecja
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 94,5; Podpis osi wartości: (w %)
  • 3. zestaw danych:
    • Kraj: Irlandia
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 94,1; Podpis osi wartości: (w %)
  • 4. zestaw danych:
    • Kraj: Litwa
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 92,5; Podpis osi wartości: (w %)
  • 5. zestaw danych:
    • Kraj: Słowenia
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 92,4; Podpis osi wartości: (w %)
  • 6. zestaw danych:
    • Kraj: Cypr
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 92,3; Podpis osi wartości: (w %)
  • 7. zestaw danych:
    • Kraj: Polska
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 90,8; Podpis osi wartości: (w %)
  • 8. zestaw danych:
    • Kraj: Słowacja
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 89,9; Podpis osi wartości: (w %)
  • 9. zestaw danych:
    • Kraj: Francja
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 88,5; Podpis osi wartości: (w %)
  • 10. zestaw danych:
    • Kraj: Czechy
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 88,3; Podpis osi wartości: (w %)
  • 11. zestaw danych:
    • Kraj: Finlandia
    • Ludność w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia: 88,2; Podpis osi wartości: (w %)
Udział procentowy ludności w wieku 20–24 lat z co najmniej wykształceniem średnim II stopnia w UE w 2019 r.
Źródło: https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/pdfscache/32198.pdf.
R1e4CaUo6gynj1
Wykres kolumnowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Kraj: Cypr
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 58,8; Podpis osi wartości: (w %)
  • 2. zestaw danych:
    • Kraj: Litwa
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 57,8; Podpis osi wartości: (w %)
  • 3. zestaw danych:
    • Kraj: Luksemburg
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 56,2; Podpis osi wartości: (w %)
  • 4. zestaw danych:
    • Kraj: Irlandia
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 55,4; Podpis osi wartości: (w %)
  • 5. zestaw danych:
    • Kraj: Szwecja
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 52,5; Podpis osi wartości: (w %)
  • 6. zestaw danych:
    • Kraj: Holandia
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 51,4; Podpis osi wartości: (w %)
  • 7. zestaw danych:
    • Kraj: Dania
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 49,0; Podpis osi wartości: (w %)
  • 8. zestaw danych:
    • Kraj: Belgia
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 47,5; Podpis osi wartości: (w %)
  • 9. zestaw danych:
    • Kraj: Francja
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 47,5; Podpis osi wartości: (w %)
  • 10. zestaw danych:
    • Kraj: Finlandia
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 47,3; Podpis osi wartości: (w %)
  • 11. zestaw danych:
    • Kraj: Polska
    • Ludność w wieku od 30 do 34 lat z ukończonymi studiami wyższymi: 46,6; Podpis osi wartości: (w %)
Udział procentowy osób w wieku od 30 do 34 lat, które pomyślnie ukończyły studia wyższe w UE w 2019 r.
R1EXhfsYFWdzn
Wykres kolumnowy. Lista elementów:
  • 1. zestaw danych:
    • Rok: 2010
    • Liczba mieszkańców: 222519; Podpis osi wartości: (liczba osób)
  • 2. zestaw danych:
    • Rok: 2011
    • Liczba mieszkańców: 215343; Podpis osi wartości: (liczba osób)
  • 3. zestaw danych:
    • Rok: 2012
    • Liczba mieszkańców: 211270; Podpis osi wartości: (liczba osób)
  • 4. zestaw danych:
    • Rok: 2013
    • Liczba mieszkańców: 198956; Podpis osi wartości: (liczba osób)
  • 5. zestaw danych:
    • Rok: 2014
    • Liczba mieszkańców: 189802; Podpis osi wartości: (liczba osób)
  • 6. zestaw danych:
    • Rok: 2015
    • Liczba mieszkańców: 177912; Podpis osi wartości: (liczba osób)
  • 7. zestaw danych:
    • Rok: 2016
    • Liczba mieszkańców: 166671; Podpis osi wartości: (liczba osób)
  • 8. zestaw danych:
    • Rok: 2017
    • Liczba mieszkańców: 186743; Podpis osi wartości: (liczba osób)
  • 9. zestaw danych:
    • Rok: 2018
    • Liczba mieszkańców: 151499; Podpis osi wartości: (liczba osób)
  • 10. zestaw danych:
    • Rok: 2019
    • Liczba mieszkańców: 146016; Podpis osi wartości: (liczba osób)
Absolwenci studiów na poziomie magisterskim w Polsce w latach 2010‑2019
Źródło: https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start.

Restrukturyzacja przemysłu to ogół przemian w gospodarce prowadzących do zmiany struktury gałęziowej przemysłu przy zastosowaniu nowoczesnych rozwiązań technologicznych i modernizacjimodernizacjamodernizacji ciągów produkcyjnych. Dotyczy zarówno aspektów ekonomicznych, jak i społecznych oraz środowiskowych. Restrukturyzacji podlegają w największym stopniu okręgi surowcowe, w których dominowały tradycyjne gałęzie przemysłu (górnictwo, hutnictwo, przemysł włókienniczy). Na przykład w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym, gdzie koncentrował się przemysł ciężki, zamyka się nierentowne kopalnie, huty o przestarzałym cyklu produkcji czy działające przy tych obiektach elektrownie. Na terenie zlikwidowanych przedsiębiorstw powstają mniejsze prywatne zakłady przemysłowe cechujące się większą wydajnością pracy, często z udziałem kapitału zagranicznego. Ogranicza się rozwój przemysłów energochłonnych oraz materiałochłonnych i jednocześnie zwraca się uwagę na przestrzeganie norm ekologicznych. Podstawowymi problemami w restrukturyzacji GOP‑u są wysokie potrzeby finansowe oraz niskie kwalifikacje pracowników.

R14D329HOysht
Zamknięta w 2000 r. kopalnia węgla kamiennego w Czerwionce‑Leszczynach
Źródło: Romancop, dostępny w internecie: wikipedia.org, licencja: CC BY 3.0.
R1GoZGMfMdWWa
Zespół elektrowni wiatrowych
Źródło: Tomasz Sienicki, dostępny w internecie: wikipedia.org, licencja: CC BY 3.0.
Skutki rozwoju przemysłu nowoczesnych technologii
R1IHGwIRrXgBL
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.

Rozwój przemysłu high‑tech niesie za sobą daleko idące zmiany i wiele z nich może być korzystnych. Głównym elementem rozwoju jest zmniejszenie presji na środowisko naturalne wywołane przemysłem. Zaawansowane technologie w znacznie mniejszym stopniu ingerują w środowisko, co może przyczynić się m. in. do zmniejszenia globalnego ocieplenia klimatu. Przemysł zaawansowany wraz z rozwojem będzie wypierał przemysł tradycyjny. Do zagrożeń związanych z rozwojem przemysłu high‑tech można zaliczyć:

  • bezrobocie związane z likwidacją stanowisk pracy, które są zastąpione przez maszyny,

  • trudności z dostosowaniem się społeczeństwa (głównie osób starszych) z obsługą nowych technologii w życiu codziennym,

  • zmniejszenie znaczenia obszarów peryferyjnych wraz z rozwojem metropolizacji,

  • osoby o niskich kwalifikacjach oraz pracownicy fizyczni mogą liczyć się z pogorszeniem statusu finansowego i społecznego,

  • pogorszenie relacji ludzkich i zastąpienie ich technologią,

  • czas wolny od obowiązków spędzany z wykorzystaniem technologii,

  • zwiększenie nierówności społecznych.

Słownik

modernizacja
modernizacja

ekonomiczne unowocześnianie przedsiębiorstw polegające na wprowadzaniu nowych technologii, maszyn i urządzeń, środków transportu, nowoczesnych organizacji pracy

przemysł
przemysł

jest działem gospodarki, który zajmuje się wydobyciem surowców mineralnych i pozyskiwaniem płodów rolnych oraz surowców leśnych, a następnie ich przetwarzaniem na produkty służące zaspokajaniu potrzeb człowieka przy użyciu maszyn i urządzeń

klaster
klaster

jest to grupa przedsiębiorstw będąca w tym samym lub pokrewnym sektorze gospodarczym lub instytucji i organizacji, która jest ze sobą wzajemnie powiązana na zasadzie współpracy lub konkurencji

instytut badawczy
instytut badawczy

państwowa jednostka organizacyjna, prowadząca badania naukowe i prace rozwojowe mające na celu praktyczne zastosowanie m. in. w przemyśle