Spreading to zjawisko rozrostu dna oceanicznego w wyniku procesu krzepnięcia magmy wypełniającej strefę ryftową. Podczas tego zjawiska w wyniku rozsunięcia się płyt litosfery dochodzi do powstania głębokich pęknięć - ryftów, które następnie są wypełniane magmą, która po zastygnięciu staje się budulcem płyty oceanicznej. W wyniku tego dochodzi do ekspansji dna oceanicznego.

Spreading jest zewnętrznym wynikiem procesów dziejących się wewnątrz Ziemi. Pod skorupą, w zewnętrznej warstwie płaszcza znajduje się warstwa zwana astenosferą. Jest ona bardziej elastyczna od skorupy, która jest niemalże stała. Astenosfera cechuje się dużą aktywnością. W jej wnętrzu mają miejsce pionowe i poziome ruchy magmy zwane prądami konwekcyjnymi. Gorąca magma wznosi się od samego jądra planety, przez płaszcz, ku skorupie. W tym miejscu jej niewielka część wydostaje się na powierzchnię przez dolinę ryftową, w wyniku przerwania ciągłości płyty litosferycznej, do czego przyczyniają się prądy rozchodzące się w astenosferze. Zdecydowana większość magmy skręca wzdłuż skorupy, płynąc pod jej powierzchnią i ciągnąc ją zgodnie z kierunkiem swojego ruchu. Magma powoli schładza się. Gdy jej temperatura znacząco spadnie, wzrośnie gęstość i rozpocznie się proces opadania przez astenosferę w kierunku dolnych części płaszcza, gdzie znów nagrzeje się od jądra. Cały proces powtórzy się wielokrotnie.

Początek zjawiska spreadingu ma miejsce na styku płyt kontynentalnych. Jest to etap krótkotrwały (w geologicznej skali czasu). Dwie płyty zaczynają oddalać sie od siebie, miejsce ich połączenia zaczyna się zapadać, gdy masy skalne otaczających płyt rozchodzą się na boki. Pojawia się dolina ryftowa, która po pewnym czasie wypełnia się wodą oceaniczną. Na jej dnie przebija się na powierzchnię bazaltowa magma pochodząca z astenosfery. Często wynurzone fragmenty grzbietów tworzą wyspy wulkaniczne, takim przykładem jest Wyspa Św. Heleny. Magma, wylewając się na dno doliny ryftowej, zaczyna tworzyć nowe oceaniczne dno. W miejscu, w którym przyrasta dno oceaniczne, dochodzi do powstania grzbietu oceanicznegogrzbiet oceanicznygrzbietu oceanicznego. W czasie krystalizacji bazaltu, a zwłaszcza jego ferromagnetycznych składników czy tlenków żelaza i tytanu, jego kryształy ustawiają się w sposób umożliwiający odczytanie orientacji pola magnetycznego Ziemi. Zapisany zostaje czas powstania nowego dna.

R12HgUJKif7qx

Na zdjęciu zaprezentowano zjawisko konwekcji w płaszczu Ziemi. Widoczny jest przekrój przez skorupę ziemską. Poniżej powierzchni zaznaczono dwa obiegi strzałek, tworzące elipsy. Opisano je jako prądy konwekcyjne wstępujące i zstępujące. Nad prądami tymi znajduje się na powierzchni strefa rytowa z grzbietem śródoceanicznym. Przebiega ona przez środek ilustracji. Po lewej stronie obrazka znajduje się skorpua kontynentalna z litosferą kontynentalną. Pomiędzy skorupą kontynentalną a sąsiadującą z nią skorupą oceaniczną powstaje rów oceaniczny. Po prawej stronie ilustracji jest pasmo gór i łuk wysp wulkanicznych, oznaczone jako strefa subdykcji. Strefę tę od skorupy oceanicznej oddziela rów oceaniczny.

Słownik