Trochę geografii i historii

KosowoKosowoKosowo to obszar o bardzo górzystym ukształtowaniu terenu, leżący w środkowej części Półwyspu Bałkańskiego. Znajduje się ono w strefie klimatu podzwrotnikowego. Od wczesnego średniowiecza krainę tę zamieszkiwali kosowscy Albańczycy, którzy uważają się za potomków Ilirów, oraz Serbowie. Do XI wieku Kosowo było pod kontrolą Bułgarii, a następnie Cesarstwa Bizantyjskiego. W XII wieku przeszło pod panowanie Serbów rządzonych przez dynastię Nemaniczów. Jej przedstawiciele na tym terenie wznieśli liczne klasztory serbskiego Kościoła prawosławnego – co dało serbską nazwę Metochia, czyli kraina klasztorów, uważaną za serce Serbii. Od 1455 roku Kosowo weszło w skład imperium osmańskiego, które na wiele wieków przejęło kontrolę nad tym obszarem.

Wiek XX

Na początku XX wieku na Bałkanach sytuacja stała się bardzo napięta, co odzwierciedla określenie kocioł bałkański. W 1912 roku za sprawą Serbii doszło do wybuchu I wojny bałkańskiej. W jej wyniku Kosowo dostało się pod panowanie Serbów, co zostało potwierdzone ustaleniami paktu londyńskiego z maja 1913 roku. Stan taki utrzymał się także po zakończeniu I wojny światowej. Serbia weszła w skład Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców (SHS).

By zmienić strukturę etniczną Kosowa, SHS rozpoczęło proces kolonizacji tych terenów. W trakcie II wojny światowej Kosowo weszło w skład Wielkiej Albanii kontrolowanej przez Włochy. Następnie doszło do epizodu okupacji niemieckiej i przejęcia nad nim kontroli przez partyzantkę jugosłowiańską w 1944 roku. W granicach Jugosławii Kosowo w 1946 roku otrzymało status regionu autonomicznegoautonomiaautonomicznego w ramach Serbii, a od 1963 roku stało się w pełni autonomiczną prowincją.

Uchwalenie w 1974 roku Konstytucji Jugosławii pozwoliło stworzyć Socjalistyczną Autonomiczną Prowincję Kosowa z własnym autonomicznym rządem. Dało to początek konfliktowi między Albańczykami, którzy chcieli rozszerzyć autonomię, i Serbami dążącymi do zacieśnienia relacji z Serbią. Zmiany systemowe na początku lat dziewięćdziesiątych spowodowały ogłoszenie powstania Republiki Kosowa w ramach Jugosławii.

Geneza konfliktu w Kosowie

Po rozpadzie Jugosławii, który rozpoczął się w 1991 roku, doszło do licznych konfliktów narodowościowych spowodowanych tym, że Kosowo stało się częścią Federalnej Republiki Jugosławii rządzonej przez Serbów. Kosowscy Albańczycy zarzucili władzom w Belgradzie, że są zwalniani z pracy na podstawie przynależności narodowej, co doprowadziło do strajku generalnego w Kosowie. Oliwy do ognia dolała decyzja o ujednoliceniu programów nauczania na terenie całej Serbii. Spowodowało to wstrzymanie nauczania w języku albańskim oraz zwolnienie kadry naukowej pochodzenia albańskiego na uniwersytecie w Prisztinie. Dało to początek niepokojom i zamachom organizowanym przez Albańczyków z Kosowa. W odpowiedzi Serbowie wprowadzili w tej prowincji stan wyjątkowy. Kosowscy Albańczycy w 1992 roku powołali do życia Armię Wyzwolenia Kosowa (UÇK), która rozpoczęła działalność terrorystyczną w całej prowincji.

Wojna domowa

Działalność Armii Wyzwolenia Kosowa spowodowała, że w 1998 roku Serbom w Kosowie pomocy udzieliło wojsko jugosłowiańskie chcące zlikwidować UÇK. Doszło do krwawych walk, wskutek których 200 tysięcy Albańczyków zostało zmuszonych do ucieczki z Kosowa, a wielu zginęło. Albańczycy kosowscy nie byli dłużni Serbom i też zmuszali ich do migracji z prowincji – spotkało to około 30 tys. osób. Eskalacja konfliktu doprowadziła do mordów na Albańczykach w Kosowie, np. w lesie drenickim, co spowodowało migrację ludności Kosowa do Macedonii, Albanii lub Czarnogóry. Wywołało to reakcję Organizacji Narodów Zjednoczonych. Rada Bezpieczeństwa przyjęła rezolucję nr 1199 potępiającą działalność Serbów w Kosowie. Nie zmieniło to położenia Albańczyków. 15 stycznia 1999 roku w miejscowości Raczak została odkryta mogiła z 45 zamordowanymi cywilami pochodzenia albańskiego, co rozwścieczyło ludność albańską. Wyjaśnienia sytuacji i skazania winnych mordu w Raczaku zażądała Rada Północnoatlantycka NATO, która zagroziła, że w przypadku dalszych mordów zaatakuje Serbię z powietrza.

Operacja NATO w Kosowie

24 marca 1999 roku NATO rozpoczęło operację reagowania kryzysowego w Kosowie pod nazwą operacja Allied ForceOperacja Allied Forceoperacja Allied Force. Trwała ona od 24 marca do 20 czerwca 1999 roku i miała charakter ataku lotniczego skierowanego przeciwko Federalnej Republice Serbii. W jej trakcie siły NATO wykonały blisko 10,5 tysiąca lotów bojowych, w których strącono tylko dwa samoloty i dwa helikoptery. Po podpisaniu zawieszenia broni przez Jugosławię stwierdzono, że w trakcie operacji zniszczono 9% serbskich sił lądowych, 42% samolotów, 25% wozów bojowych, 22% broni artyleryjskiej i 9% czołgów.

Celem operacji było zmuszenie prezydenta Serbii Slobodana Miloszevicia do zakończenia czystek etnicznych w Kosowie. Z prowincji miały być wycofane wojska serbskie, a ich miejsce miały zająć siły pokojowe Kosovo Force KFORKFOR KosowoKosovo Force KFOR.

R18Af9BxEBe8a1

Grafika przedstawia oznakę KFOR. Ma ona kształt tarczy herbowej podzielonej pionowo na pół. Po lewej stronie, na białym tle widnieje łaciński napis KFOR, po lewej, na niebieskim tle - ten sam napis cyrylicą.

Konsekwencją operacji było podpisanie porozumienia o powstaniu Sił Pokojowych w Kosowie (Kosovo Force). Liczyły one 50 tys. żołnierzy i składały się z reprezentantów 30 państw. Większość sił stanowili żołnierze NATO z Wielkiej Brytanii, USA i Niemiec. Swój udział w KFOR miała też Polska, wysyłając polski kontyngent wojskowy, który jest częścią Międzynarodowej Grupy Bojowej Wschód pod dowództwem amerykańskim. Jednostki KFOR miały zapewnić bezpieczeństwo i porządek publiczny w Kosowie. Ich zadaniem było też rozbrojenie i likwidacja Armii Wyzwolenia Kosowa oraz umożliwienie mieszkańcom prowincji bezpiecznego funkcjonowania.

Według danych ONZ działania wojenne spowodowały ucieczkę i przesiedlenie ponad 340 tys. Albańczyków z Kosowa głównie do Albanii, Czarnogóry i Macedonii. Ludzie ci musieli uciekać często bez dokumentów, które były niszczone przez Serbów. Naloty spowodowały też duże zniszczenia gospodarcze. W 2004 roku doszło do kolejnych zamieszek w Kosowie. 

Niepodległość Kosowa

R98otrIcMEeq71

Gragika przedstawia flagę Ksowa. Na niebieskim tle, w centralnej części, umieszczony jest obrys Kosowa w kolorze złotym. Nad nim znajduje się sześć białych gwiazd/

17 lutego 2008 roku Kosowo jednostronnie ogłosiło niepodległość i powstanie Republiki Kosowa. Niepodległości nie uznała Republika Serbii, która uważa Kosowo za integralną część swojego państwa jako Prowincję Autonomiczną Kosowo i Metochia. Niepodległość Kosowa spotkała się z bardzo różnym przyjęciem społeczności międzynarodowej. Niepodległość Republiki Kosowa uznały 93 spośród 193 państw na świecie. Wiele krajów nadal uznaje za obowiązującą rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ 1244, która stwierdza, że Kosowo jest częścią Serbii pod międzynarodową administracją ONZ. Takie stanowisko nie ułatwia funkcjonowania republiki na arenie międzynarodowej.

R8SUDywrUXdJj

Mapa przedstawia terytorium Kosowa po ogłoszeniu niepodległości. Państwo to graniczy z Serbią, Macedonią, Albanią i Czarnogórą. Jego stolicą jest Prisztina.

Władzę w Kosowie sprawuje Tymczasowa Misja Administracyjna Narodów Zjednoczonych w Kosowie (UNMIK) oraz lokalne władze Republiki Kosowa. 22 lipca 2010 roku Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w Hadze uznał, że deklaracja niepodległości jest legalna, ponieważ prawo międzynarodowe nie zabrania takich deklaracji. Unia Europejska dała swoim członkom wolność wyboru, dlatego Hiszpania, Słowacja, Cypr i Rumunia nie uznały niepodległości Kosowa. Rzeczpospolita Polska uznała ten fakt 26 lutego 2008 roku.

Do największych problemów współczesnego Kosowa zaliczamy brak normalizacji stosunków z Serbią i niepełne uznanie na arenie międzynarodowej.

Słownik