Przeczytaj

Ćwiczenia

W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również map, tabel czy wykresów itp.). Przede wszystkim musisz dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia. Poniżej przybliżamy, jak rozumieć polecenia w zadaniach różnego typu:

RAmy0nWs0M2VC
wyjaśnij twoim zadaniem jest zrekonstruowanie związku przyczynowo‑skutkowego, opisanie od początku do końca, o co chodzi i dlaczego;, scharakteryzuj należy przeanalizować genezę, przebieg oraz konsekwencje danego procesu czy zjawiska, wymieniając uczestników wydarzeń (postacie, organizacje) lub inne istotne elementy;, porównaj twoim zadaniem jest zestawienie wydarzeń, zachodzących procesów, danych itp. pod kątem występujących między nimi podobieństw oraz różnic;, rozstrzygnij w tym wypadku oczekiwana odpowiedź jest jedna: „tak” lub „nie” - oczywiście wraz z uzasadnieniem, ale bez formułowania własnych ocen;, rozważ należy tu sformułować zarówno argumenty, jak i kontrargumenty, czyli „za” i „przeciw”, wartościując słuszność danego rozumowania;, oceń to polecenie pozwala ci przedstawić własną, subiektywną opinię na temat opisywanych zjawisk i procesów;
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;, udowodnij w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;, uzasadnij zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;, wykaż należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.

wyjaśnij
twoim zadaniem jest zrekonstruowanie związku przyczynowo‑skutkowego, opisanie od początku do końca, o co chodzi i dlaczego;

scharakteryzuj
należy przeanalizować genezę, przebieg oraz konsekwencje danego procesu czy zjawiska, wymieniając uczestników wydarzeń (postacie, organizacje) lub inne istotne elementy;

porównaj
twoim zadaniem jest zestawienie wydarzeń, zachodzących procesów, danych itp. pod kątem występujących między nimi podobieństw oraz różnic;

rozstrzygnij
w tym wypadku oczekiwana odpowiedź jest jedna: „tak” lub „nie” - oczywiście wraz z uzasadnieniem, ale bez formułowania własnych ocen;

rozważ
należy tu sformułować zarówno argumenty, jak i kontrargumenty, czyli „za” i „przeciw”, wartościując słuszność danego rozumowania;

oceń
to polecenie pozwala ci przedstawić własną, subiektywną opinię na temat opisywanych zjawisk i procesów;
każda przedstawiona ocena – o ile będzie dobrze uzasadniona – zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania argumentacji;

udowodnij
w poleceniu tym zawarta jest teza, a twoim zadaniem jest stworzenia krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;

uzasadnij
zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;

wykaż
należy tu wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‑skutkowych, odnoszących się do tezy; podaj, wymień, wskaż – takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których jest miejsce na twoją odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko osoby itp.

Pamiętajcie, że odpowiedź musi odnosić się do źródła – błędem jest bazowanie wyłącznie na swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby osoba odpowiadająca na pytanie umiejętnie połączyła analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bójcie się korzystać z posiadanych informacji i zawsze odwołujcie się do podanych źródeł. Pamiętajcie również o tym, by wczytywać się w polecenia – czasem wiedza własna nie jest potrzebna, czasem tekst to tylko inspiracja, a innym razem należy połączyć wiedzę z interpretacją tekstu.

Charakterystyka systemu partyjnego w Polsce

W Polsce ukształtował się system wielopartyjny bez partii dominującej. Wybory parlamentarne i prezydenckie wyznaczają kolejne etapy jego rozwoju. Cechami tego systemu są:

  • początkowo duża liczba małych partii: do wyborów parlamentarnych w 1991 r. zgłoszono aż 81 komitetów wyborczych;

  • w kolejnych parlamentach pojawiło się wiele nowo powstałych partii;

  • ewolucja systemu wielopartyjnego od ekstremalnego pluralizmupluralizm politycznypluralizmu (1991) do systemu umiarkowanego pluralizmu;

  • niezbyt zaawansowany proces instytucjonalizacji partii.

Można wymienić kilka przyczyn takiego stanu rzeczy:

  • nowa demokracja, w społeczeństwie brak doświadczeń w zakresie demokratycznych reguł życia politycznego, tradycyjnych układów sił politycznych;

  • regulacje prawne:

  1. zasady rejestracji partii politycznych – ustawa z 1990 r. umożliwiała zarejestrowanie partii, która została zgłoszona przez 15 członków założycieli (tworzenie partii bez bazy politycznej). Ustawa ta została zmieniona w 1997 r., kiedy to wprowadzono większe ograniczenia podczas rejestracji (wymagany tysiąc podpisów członków założycieli);

  2. stosowanie proporcjonalnego systemu wyborczegoproporcjonalny system wyborczyproporcjonalnego systemu wyborczego – początkowo ordynacjiordynacjaordynacji proporcjonalnej bez ograniczeń, a od wyborów 1993 r. – z progami wyborczymipróg wyborczyprogami wyborczymi.

W konsekwencji powstają rządy koalicyjnekoalicjakoalicyjne; niska frekwencja wynika także z zagubienia się obywateli w ocenie ewoluującej sceny politycznej.

Liczba komitetów wyborczych uczestniczących w procesie wyborczym w Polsce

Data wyborów

1991

1993

1997

2001

2005

2007

Liczba komitetów wyborczych

Uczestniczących w wyborach

85

25

22

14

22

10

Zdolnych do zarejestrowania listy krajowej (lub rejestrujących swoje listy w połowie okręgów w 2001, 2005 i 2007 r.)

29

11

10

9

13

7

Liczba komitetów, które uzyskały reprezentację w parlamencie

24

6

5

6

6

4

tabela Źródło: Partie polityczne na arenie wyborczej i gabinetowej, [w:] Wojciech Sokół, Współczesne partie i systemy partyjne, Lublin 2005.

Partie w parlamencie według uzyskanej reprezentacji w latach 1991‑2007

Liczba partii, które uzyskały reprezentację w sejmie

1991

1993

1997

2001

2005

2007

0,1‑5%

22

2

1

1

1

6‑10%

5

3

2

3

2

1

11‑15%

2

1

1

2

2

1

16‑20%

-

1

-

-

-

21‑25%

-

-

-

-

-

26‑30%

-

-

1

-

1

31‑35%

-

-

1

-

1

1

36% i więcej

-

-

-

1

-

1

tabela2 Źródło: Państwowa Komisja Wyborcza, Wykaz partii wpisanych do ewidencji partii politycznych, dostępny w internecie: pkw.gov.pl [dostęp 10.04.2020 r.].

Słownik

pluralizm polityczny
pluralizm polityczny

jedna z zasad funkcjonowania parlamentarnych systemów partyjnych, polegająca na istnieniu dwóch lub więcej partii politycznych działających na równych zasadach i reprezentujących różne programy i orientacje, walczących o zdobycie władzy w państwie

proporcjonalny system wyborczy
proporcjonalny system wyborczy

system, który polega na rozdziale mandatów odpowiednio do liczby głosów zebranych przez poszczególne partie

próg wyborczy
próg wyborczy

odsetek głosów, jaki w skali całego kraju musi przekroczyć dana lista, aby brać udział w podziale mandatów

ordynacja
ordynacja

zbiór przepisów wchodzących w skład tzw. prawa wyborczego, regulujących sposób przeprowadzenia wyborów, a w szczególności zasady wyłaniania ich zwycięzców i podziału mandatów

koalicja
koalicja

porozumienie partii politycznych; wyróżnić można koalicje wyborcze (które zawierane są w celu współdziałania lub współtworzenia list wyborczych) oraz rządowe, które powstają  w celu utworzenia nowego rządu

Wprowadzenie
Linia chronologiczna