Księga Koheleta

Indeks górny 3³ Cóż przyjdzie człowiekowi z całego trudu,
jaki zadaje sobie pod słońcem?

Indeks górny 4⁴ Pokolenie przychodzi i pokolenie odchodzi,
a ziemia trwa po wszystkie czasy.

Indeks górny 5⁵ Słońce wschodzi i zachodzi,
i na miejsce swoje spieszy z powrotem,
i znowu tam wschodzi. […]

Indeks górny 22²² Cóż bowiem ma człowiek z wszelkiego swego trudu
i z pracy ducha swego, którą mozoli się pod słońcem?

Indeks górny 23²³ Bo wszystkie dni jego są cierpieniem,
a zajęcia jego utrapieniem.
Nawet w nocy serce jego nie zazna spokoju.
To także jest marność.

kohelet Źródło: Księga Koheleta, [w:] Biblia Tysiąclecia.

Księga Hioba

Życie poddane boleści

R1Y4JiYa4R4G01

Ilustracja przedstawia klęczącego, półnagiego, płaczącego mężczyznę nad brzegiem morza. W tle widać zachód słońca.

Indeks górny 1¹ Czyż nie do bojowania podobny byt człowieka?
Czy nie pędzi on dni jak najemnik?

Indeks górny 2² Jak niewolnik, co wzdycha do cienia,
jak robotnik, co czeka zapłaty.

Indeks górny 3³ Zyskałem miesiące męczarni,
przeznaczono mi noce udręki.

Indeks górny 4⁴ Położę się, mówiąc do siebie:
Kiedyż zaświta i wstanę?
Lecz noc wiecznością się staje
i boleść mną targa do zmroku.

Żyję bez nadziei

Indeks górny 5⁵ Ciało moje okryte robactwem, strupami,
skóra rozchodzi się i pęka.

Indeks górny 6⁶ Czas leci jak tkackie czółenko
i przemija bez nadziei.

Indeks górny 7⁷ Wspomnij, że dni me jak powiew.
Ponownie oko me szczęścia nie zazna.

Indeks górny 8⁸ Nikt już mnie powtórnie nie ujrzy:
spojrzysz, a już mnie nie będzie.

Indeks górny 9⁹ Jak obłok przeleci i zniknie,
kto schodzi do SzeoluSzeolSzeolu, nie wraca,

Indeks górny 10¹⁰ by mieszkać we własnym domostwie;
nie zobaczą go strony rodzinne.

hiob Źródło: Księga Hioba , [w:] Biblia Tysiąclecia.

Blaise Pascal Myśli

Człowiek jest tylko trzciną, najwątlejszą w przyrodzie, ale trzciną myślącą. Nie potrzeba, iżby cały wszechświat uzbroił się, aby go zmiażdżyć: mgła, kropla wody wystarczy, aby go zabić. Ale gdyby nawet wszechświat go zmiażdżył, człowiek byłby i tak czymś szlachetniejszym niż to, co go zabija, ponieważ wie, że umiera, i zna przemoc, którą wszechświat ma nad nim. Wszechświat nie wie nic.

Cała nasza godność spoczywa tedy w myśli. Stamtąd trzeba nam się wywodzić, a nie z przestrzeni i czasu, których nie umielibyśmy zapełnić. Silmy się tedy dobrze myśleć: oto zasada moralności.

pas1 Źródło: Blaise Pascal, Myśli, tłum. T. Boy-Żeleński, Warszawa 1989, s. 140.

Blaise Pascal Myśli

Nie trzeba mieć duszy bardzo podniosłej, aby zrozumieć, że nie ma tu na ziemi trwałego i prawdziwego zadowolenia; że wszystkie nasze przyjemności są tylko marnością, że niedole nasze są nieskończone, że wreszcie śmierć, która zagraża nam w każdej chwili, musi nieuchronnie wtrącić nas za niewiele lat w straszliwą konieczność wiekuistego unicestwienia albo wiekuistego nieszczęścia.

RN15pszlePAxz1

Ilustracja przedstawia siedzącego na krześle łysiejącego mężczyznę ubranego w eleganckie długie szaty. Mężczyzna opiera brodę o rękę zastanawiając się nad czymś. Obok stoi biurko na którym stoi pióro z kałamarzem, leżą książki, papiery, świecznik oraz ekierka. Na ścianie nad biurkiem wisi obraz z ukrzyżowanym Jezusem oraz urządzenie w kształcie termometru.

„Nie wiem, kto mnie wydał na świat, ani co jest świat, ani co ja sam. Żyję w straszliwej nieświadomości wszystkich rzeczy. […] Widzę te przerażające przestrzenie wszechświata, które mnie otaczają, czuję się przywiązany do kącika tej rozległej przestrzeni, nie wiedząc, czemu mnie pomieszczono raczej w tym miejscu niż w innym, ani czemu tę odrobinę czasu, jaką mi dano do życia, wyznaczono w tym, a nie w jakimkolwiek innym punkcie całej wieczności, która mnie poprzedziła, i tej która ma po mnie nastąpić. Widzę ze wszystkich stron jedynie nieskończoności, które zamykają mnie niby atom i niby cień trwający jenojenojeno niepowrotną chwilę. Wszystko co wiem, to jeno to, iż mam niebawem umrzeć; ale co mi najbardziej jest nieznane, to sama ta śmierć, której niepodobna mi uniknąć […].”

Któż pragnąłby mieć za przyjaciela człowieka, który rozumuje w ten sposób? Kto by go wybrał wśród wielu, aby mu zwierzyć swoje sprawy? Kto by się uciekł do niego w zgryzotach?

pas2 Źródło: Blaise Pascal, Myśli, tłum. T. Boy-Żeleński, Warszawa 1989, s. 167–170.

Søren Kierkegaard Postscriptum nienaukowe

Istniejący ma do wyboru dwie drogi:

R1CKiTHyjLbGM1

Ilustracja przedstawia portret młodego mężczyzny z długimi, stojącymi włosami.

– albo może uczynić wszystko, by zapomnieć o swoim istnieniu, przez co staje się śmieszny, jako że istnienie posiada tę dziwną właściwość, że istniejący istnieje, czy tego chce, czy nie. Ta komiczna sprzeczność – chcieć zostać kimś, kim się nie jest (np. chcieć zostać ptakiem) – nie jest bardziej komiczna niż ta, że nie chce się być tym, kim się jest (np. nie chce się być istniejącym człowiekiem); uznaje się też za śmieszne, jeśli ktoś zapomina, jak się nazywa, ale nie w tym znaczeniu, że zapomina swego nazwiska, lecz cech własnej istoty;

– albo istniejący może całą uwagę skupić na tym, że istnieje. Z tego punktu widzenia należy najpierw zaatakować całą współczesną spekulację za to, że opiera się nie tyle na błędnym, co raczej śmiesznym założeniu, i w swego rodzaju powszechnej dystrakcjidystrakcjidystrakcji zapomina, co to znaczy być człowiekiem, że ty i ja, i on, że my wszyscy, każdy dla siebie, jesteśmy ludźmi. Na temat tego, co to znaczy być człowiekiem (nie istniejącym człowiekiem w ogóle), spekulacjaspekulacjaspekulacja spekuluje więcej, niż należy.

kirk Źródło: Søren Kierkegaard, Postscriptum nienaukowe, [w:] Barbara Markiewicz, Filozofia dla szkół średnich, tłum. K. Teoplitz, Warszawa 1988.