Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Przeczytaj

bg‑lime

Podział gospodarki na sektory

Mimo że koncepcja trójsektorowej struktury gospodarczej, jej zmian i prawidłowości rozwoju sektorów (teoria trzech sektorów gospodarki) została rozwinięta w latach 30. XX w., to nadal pozostaje podstawowym sposobem klasyfikacji działalności gospodarczej na świecie. Sektor pierwszy zajmuje się dostarczaniem nieprzetworzonych dóbr służących innym sektorom jako podstawa ich działalności – obejmuje rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo i rybactwo. Sektor drugi obejmuje przemysł wydobywczy, przetwórczy i budownictwo. Razem z sektorem pierwszym stanowi strefę wytwórczą. Z kolei sektor trzeci obejmuje szeroko rozumianą strefę usługusługiusług. Trójelementowy podział gospodarki bywa modyfikowany, zwykle poprzez zastąpienie sektora usług przez jego mniejsze składowe. Obecnie wyróżnia się także sektor czwarty (obejmujący usługi zaawansowane, które w dużym stopniu przeznaczone są dla przedsiębiorstw) oraz sektor piąty, niebędący zawsze obszarem aktywności gospodarczej podejmowanej w celu osiągnięcia zysku. Podział gospodarki na sektory z uwzględnieniem szczegółowego podziału usług przedstawia poniższa rycina.

Rp58oAMsSfsNU1
Na schemacie przedstawiony jest podział gospodarki na sektory. Koło znajdujące się w centralnej części schematu ma napis GOSPODARKA. Otaczają go dwa pasy ułożone na obwodzie w kształcie okręgu – jeden z napisem STREFA WYTWÓRCZA, drugi STREFA USŁUG. Pas z napisem STREFA WYTWÓRCZA okalają dwa pasy z napisem SEKTOR I i SEKTOR II. Od każdego z nich odchodzą strzałki na zewnątrz do okręgów. Od pasa SEKTOR I odchodzą strzałki do okręgów z napisami: rolnictwo, rybołówstwo, rybactwo oraz leśnictwo, łowiectwo. Od pasa SEKTOR II odchodzą strzałki do okręgów z napisami: górnictwo (przemysł wydobywczy), przemysł przetwórczy oraz budownictwo. Pas z napisem STREFA USŁUG okalają trzy pasy z napisem SEKTOR III i SEKTOR IV i SEKTOR V. Od pasa z napisem SEKTOR III odchodzą strzałki do okręgów z napisami: handel, gospodarka magazynowa, transport i łączność, naprawy i remonty, gospodarka komunalna i mieszkaniowa, usługi bytowe: fryzjerskie, fotograficzne itp. Od pasa SEKTOR IV odchodzą strzałki do okręgów z napisami: obrót nieruchomościami, reklama i marketing, finanse i ubezpieczenia. Od pasa SEKTOR V odchodzą strzałki do okręgów z napisami: ochrona zdrowia i opieka społeczna, edukacja i wychowanie, badania naukowe, organizacja sportu, turystyki, rekreacji, działalność kulturalna i rozrywkowa, działalność duszpasterska, ochrona i kształtowanie środowiska, wymiar sprawiedliwości i administracja państwowa, działalność polityczna i związkowa oraz obrona narodowa i bezpieczeństwo publiczne.
Podział gospodarki na sektory
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o. na podstawie P. Wład, Geografia. Nasz świat, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Łódź 2012.
bg‑lime

Podział usług według PKD 2007

Istnieją różne źródła pracy zarobkowej i można je sklasyfikować na wiele sposobów. W Polsce od 2008 r. funkcjonuje tzw. Polska Klasyfikacja Działalności (PKD), która została wprowadzona wraz Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. (Dz. U. 2007, nr 251, poz. 1885). Jest to ogólny, usystematyzowany i bardzo szczegółowy podział działalności społeczno‑gospodarczych, jakie realizują podmioty gospodarcze. Więcej na ten temat przeczytasz w materiale „Polska Klasyfikacja Działalności (PKD)DEMl671EmPolska Klasyfikacja Działalności (PKD)”.

RtX6vXY6XpAmk
Schemat przedstawia podział działalności społeczno‑gospodarczych, jakie realizują podmioty gospodarcze według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). Najbardziej ogólnym jest podział na sekcje. Sekcje dzielą się na działy, działy na grupy, grupy na klasy, a klasy na podklasy. Każda z tych nazw umieszczona jest w prostokącie, od którego prowadzi strzałka do poniżej i po ukosie położonego prostokąta.
Najbardziej ogólnym jest podział na sekcje. Sekcje dzielą się na działy, działy na grupy, grupy na klasy, a klasy na podklasy.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o. na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), Dz. U. 2007, nr 251, poz. 1885, licencja: CC BY-SA 3.0.

Sekcja A obejmuje pierwszy sektor gospodarki (rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo). Sekcje od B do F obejmują drugi sektor gospodarki (przemysł i budownictwo, ale również wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych oraz gospodarkę wodno‑ściekową i związaną z rekultywacją). Pozostałe sekcje (od G do U) obejmują działalność usługową. W niektórych podziałach sektor F – budownictwo – jest włączany do strefy usług.

RzeOCJsy6069G
Sekcja G  handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle dział 45 - handel hurtowy i detaliczny pojazdami samochodowymi; naprawa pojazdów samochodowych dział 46 - handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi dział 47 - handel detaliczny, z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi, Sekcja H transport i gospodarka magazynowa dział 49 - transport lądowy oraz transport rurociągowy dział 50 - transport wodny dział 51 - transport lotniczy dział 52 - magazynowanie i działalność usługowa wspomagająca transport dział 53 - działalność pocztowa i kurierska, Sekcja I działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi dział 55 - zakwaterowanie dział 56 - działalność usługowa związana z wyżywieniem, Sekcja J informacja i komunikacja dział 58 - działalność wydawnicza dział 59 - działalność związana z produkcją filmów, nagrań wideo, programów telewizyjnych, nagrań dźwiękowych i muzycznych dział 60 - nadawanie programów ogólnodostępnych i abonamentowych dział 61 - telekomunikacja dział 62 - działalność związana z oprogramowaniem i doradztwem w zakresie informatyki oraz działalność powiązana dział 63 - działalność usługowa w zakresie informacji, Sekcja K działalność finansowa i ubezpieczeniowa dział 64 - finansowa działalność usługowa, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych dział 65 - ubezpieczenia, reasekuracja oraz fundusze emerytalne, z wyłączeniem obowiązkowego ubezpieczenia społecznego dział 66 - działalność wspomagająca usługi finansowe oraz ubezpieczenia i fundusze emerytalne, Sekcja L działalność związana z obsługą rynku nieruchomości dział 68 - działalność związana z obsługą rynku nieruchomości, Sekcja M działalność profesjonalna, naukowa i techniczna dział 69 - działalność prawnicza, rachunkowo - księgowa i doradztwo podatkowe dział 70 - działalność firm centralnych (head offices); doradztwo związane z zarządzaniem dział 71 - działalność w zakresie architektury i inżynierii; badania i analizy techniczne dział 72 - badania naukowe i prace rozwojowe dział 73 - reklama, badanie rynku i opinii publicznej dział 74 - pozostała działalność profesjonalna, naukowa i techniczna dział 75 - działalność weterynaryjna, Sekcja N działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca dział 77 - wynajem i dzierżawa dział 78 - działalność związana z zatrudnieniem dział 79 - działalność organizatorów turystyki, pośredników i agentów turystycznych oraz pozostała działalność usługowa w zakresie rezerwacji i działalności z nią związane dział 80 - działalność detektywistyczna i ochroniarska dział 81 - działalność usługowa związana z utrzymaniem porządku w budynkach i zagospodarowaniem terenów zieleni dział 82 - działalność związana z administracyjną obsługą biura i pozostała działalność wspomagająca prowadzenie działalności gospodarczej, Sekcja O administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne dział 84 - administracja publiczna oraz polityka gospodarcza i społeczna, Sekcja P edukacja dział 85 - edukacja, Sekcja Q opieka zdrowotna i pomoc społeczna dział 86 - opieka zdrowotna dział 87 - pomoc społeczna z zakwaterowaniem dział 88 - pomoc społeczna bez zakwaterowania, Sekcja R działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją dział 90 - działalność twórcza związana z kulturą i rozrywką dział 91 - działalność bibliotek, archiwów, muzeów oraz pozostała działalność związana z kulturą dział 92 - działalność związana z grami losowymi i zakładami wzajemnymi dział 93 - działalność sportowa, rozrywkowa i rekreacyjna, Sekcja S pozostała działalność usługowa dział 94 - działalność organizacji członkowskich dział 95 - naprawa i konserwacja komputerów i artykułów użytku osobistego i domowego dział 96 - pozostała indywidualna działalność usługowa, Sekcja T gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby dział 97 - gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników dział 98 - gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Sekcja U organizacje i zespoły eksterytorialne dział 99 - organizacje i zespoły eksterytorialne

Sekcja G 
handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle

dział 45 – handel hurtowy i detaliczny pojazdami samochodowymi; naprawa pojazdów samochodowych
dział 46 – handel hurtowy, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi
dział 47 – handel detaliczny, z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi

Sekcja H
transport i gospodarka magazynowa

dział 49 – transport lądowy oraz transport rurociągowy
dział 50 – transport wodny
dział 51 – transport lotniczy
dział 52 – magazynowanie i działalność usługowa wspomagająca transport
dział 53 – działalność pocztowa i kurierska

Sekcja I
działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi

dział 55 – zakwaterowanie
dział 56 – działalność usługowa związana z wyżywieniem

Sekcja J
informacja i komunikacja

dział 58 – działalność wydawnicza
dział 59 – działalność związana z produkcją filmów, nagrań wideo, programów telewizyjnych, nagrań dźwiękowych i muzycznych
dział 60 – nadawanie programów
ogólnodostępnych i abonamentowych
dział 61 – telekomunikacja
dział 62 – działalność związana z oprogramowaniem i doradztwem w zakresie informatyki oraz działalność powiązana
dział 63 – działalność usługowa w zakresie informacji

Sekcja K
działalność finansowa i ubezpieczeniowa

dział 64 – finansowa działalność usługowa, z wyłączeniem ubezpieczeń i funduszów emerytalnych
dział 65 – ubezpieczenia, reasekuracja oraz fundusze emerytalne, z wyłączeniem obowiązkowego ubezpieczenia społecznego
dział 66 – działalność wspomagająca usługi finansowe oraz ubezpieczenia i fundusze emerytalne

Sekcja L
działalność związana z obsługą rynku nieruchomości

dział 68 – działalność związana z obsługą rynku nieruchomości

Sekcja M
działalność profesjonalna, naukowa i techniczna

dział 69 – działalność prawnicza, rachunkowo-księgowa i doradztwo podatkowe
dział 70 – działalność firm centralnych (head offices); doradztwo związane z zarządzaniem
dział 71 – działalność w zakresie architektury i inżynierii; badania i analizy techniczne
dział 72 – badania naukowe i prace rozwojowe
dział 73 – reklama, badanie rynku i opinii publicznej
dział 74 – pozostała działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
dział 75 – działalność weterynaryjna

Sekcja N
działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca

dział 77 – wynajem i dzierżawa
dział 78 – działalność związana z zatrudnieniem
dział 79 – działalność organizatorów turystyki, pośredników i agentów turystycznych oraz pozostała działalność usługowa w zakresie rezerwacji i działalności z nią związane
dział 80 – działalność detektywistyczna i ochroniarska
dział 81 – działalność usługowa związana z utrzymaniem porządku w budynkach i zagospodarowaniem terenów zieleni
dział 82 – działalność związana z administracyjną obsługą biura i pozostała działalność wspomagająca prowadzenie działalności gospodarczej

Sekcja O
administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne

dział 84 – administracja publiczna oraz polityka gospodarcza i społeczna

Sekcja P
edukacja

dział 85 – edukacja

Sekcja Q
opieka zdrowotna i pomoc społeczna

dział 86 – opieka zdrowotna
dział 87 – pomoc społeczna z zakwaterowaniem
dział 88 – pomoc społeczna bez zakwaterowania

Sekcja R
działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją

dział 90 – działalność twórcza związana z kulturą i rozrywką
dział 91 – działalność bibliotek, archiwów, muzeów oraz pozostała działalność związana z kulturą
dział 92 – działalność związana z grami losowymi i zakładami wzajemnymi
dział 93 – działalność sportowa, rozrywkowa i rekreacyjna

Sekcja S
pozostała działalność usługowa

dział 94 – działalność organizacji członkowskich
dział 95 – naprawa i konserwacja komputerów i artykułów użytku osobistego i domowego
dział 96 – pozostała indywidualna działalność usługowa

Sekcja T
gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby

dział 97 – gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników
dział 98 – gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby

Sekcja U
organizacje i zespoły eksterytorialne

dział 99 – organizacje i zespoły eksterytorialne.

Szczegółową klasyfikację można sprawdzić m.in. na stronie: https://stat.gov.pl/Klasyfikacje/doc/pkd_07/pkd_07.htm.

Powyższy podział jest jednolity dla wszystkich krajów UE i obowiązuje w statystykach Eurostatu (Europejska Klasyfikacja Działalności NACENACENACE). Opierają się na nim również klasyfikacje w krajach pozaeuropejskich. Dane na ten temat gromadzi ONZ.

bg‑lime

Inne kryteria podziału usług

R1GsrZ027OP0b1
Mapa myśli przedstawia podział usług według wybranych kryteriów. W centrum schematu znajduje się prostokąt z napisem PODZIAŁ USŁUG. Odchodzą od niego kolejno linie prowadzące do prostokątów, od których odchodzą kolejne linie prowadzące do następnych prostokątów. Na schemacie są następujące dane: Podział usług: Ze względu na stopień indywidualizacji: - usługi standaryzowane – są świadczone masowo (np. usługi transportu publicznego), - usługi zindywidualizowane – są dostosowane do żądań pojedynczych nabywców (np. usługi architektoniczne) Ze względu na stopień niematerialności: - usługi całkowicie niematerialne: usługi rozrywkowe, usługi oświatowe, usługi muzealne, usługi związane z komunikacją i ochroną, - usługi dodające użyteczności obiektom materialnym: usługi ubezpieczeniowe, usługi doradcze inżynieryjne, usługi reklamowe, usługi pralnicze. - usługi udostępniające obiekty materialne: usługi magazynowe, usługi finansowe, usługi transportowe. Ze względu na charakter kontaktu usługodawcy z klientem: - usługi świadczone w sposób sporadyczny – są nabywane jednorazowo bądź w kolejnych, niezależnych od siebie transakcje (np. usługi fryzjerskie, konsultingowe) - usługi świadczone w sposób ciągły – czas trwania procesu ich realizacji zależy od wykupionego abonamentu, biletu czy od rodzaju zawartej umowy (np. usługi telekomunikacyjne, bankowe, ubezpieczeniowe. Ze względu na rodzaj wyniku pracy: - renowacyjne (naprawczy) – przywracanie wartości istniejących dóbr, - dystrybucyjne – zwiększenie zasobów rzeczowych do produkcji bądź konsumpcji, - rekreacyjne – lecznicze, higieniczno – estetyczne, sportowe, rekreacyjne, - oświatowo-kulturalne – przekazywanie wiedzy, doznań artystycznych, - informacyjne – przetwarzanie i przechowywanie informacji, - organizacyjne - podejmowanie i przekazywanie decyzji. Ze względu na rodzaj nabywców: - usługi dla nabywców indywidualnych oraz gospodarstw domowych – zaspokajają potrzeby konsumpcyjne nabywców i obejmują: usługi osobiste (żywieniowe, medyczne, edukacyjne, turystyczne, finansowe, ubezpieczeniowe, transportowe) oraz usługi rzeczowe (budowlane, naprawcze, motoryzacyjne, ogrodnicze, komputerowe) - usługi dla nabywców instytucjonalnych – bezpośrednio lub pośrednio związane są z obsługą procesów wytwórczych. Ich ważną grupę stanowią usługi biznesowe, do których zalicza się usługi marketingowe, informatyczne, techniczne, profesjonalne, porządkowe, pośrednictwa pracy i inne. Ze względu na związek z dobrym materialnym: - usługi komplementarne – posiadanie lub nabycie dobra materialne go pociąga za sobą konieczność zakupu usług, - usługi substytucyjne: zakup usług zastępuje dobra materialne. Ze względu na przeznaczenie: - usługi produkcyjne – zaspokajają w sposób pośredni potrzeby ludzkie. Są to niematerialne produkty użyteczne, nie tworzących bezpośrednio nowych dóbr. Dzielą się na: roboty instalacyjne i montażowe, proces produkcji wyrobów na zlecenie producenta, usługi związane ze strefą produkcji dóbr materialnych w (np. złomowanie), dystrybucji energii elektrycznej itp., - usługi konsumpcyjne: naprawy, remonty, konserwacje, udostępnienie urządzeń, pomieszczeń 2x eksploatacji, usługi mieszkaniowe i komunalne, ochrony zdrowia oświaty i kultury, turystyki, kultury fizycznej itp., - usługi ogólnospołeczne świadczone przez: instytucje odpowiedzialne za usługi pozagospodarcze, aparat władzy, bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Podział usług według wybranych kryteriów
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., oprac. na podstawie Encyklopedia Zarządzania, dostępny w internecie: https://mfiles.pl/pl/index.php/Rodzaje_us%C5%82ug, licencja: CC BY-SA 3.0.
NACE
NACE

(fr. Nomenclature statistique des Activités économiques dans la Communauté Européenne) – statystyczna klasyfikacja działalności gospodarczych w Unii Europejskiej

usługi
usługi

dział gospodarki narodowej związany z podejmowaniem czynności o charakterze nieprodukcyjnym (nietworzących nowych dóbr materialnych), służących zaspokojeniu materialnych i niematerialnych potrzeb ludzi lub określonych organizacji

Wprowadzenie
Grafika interaktywna