Geny niealleliczne to genygengeny, których dziedziczenie jest niezależne. Zazwyczaj są one położone na różnych chromosomach. Pomimo różnej lokalizacji geny te mogą się dopełniać, czyli współdziałać w wytworzeniu tej samej cechy.

Przykładem współdziałania genów nieallelicznych jest synteza antocyjanuantocyjanantocyjanu u groszku pachnącego (Lathyrus odoratus), warunkującego czerwony kolor jego kwiatów. Powstanie tego naturalnego barwnika roślinnego zależy od aktywności dwóch enzymów (na poniższym schemacie oznaczonych jako 1 i 2), które są kodowane przez dwa niealleliczne geny $\mathrm{A}$ i $\mathrm{B}$.

Synteza antocyjanu jest możliwa, gdy dany osobnik ma zarówno przynajmniej jeden allelallelallel dominujący $\mathrm{A}$, warunkujący wytworzenie enzymu 1, jak i przynajmniej jeden allel dominujący $\mathrm{B}$, warunkujący wytworzenie enzymu 2. Z tego warunku wynika, że organizm o genotypie $\mathrm{aaBB}$ albo $\mathrm{AAbb}$ będzie charakteryzował się białymi kwiatami, natomiast kwiaty czerwone będzie miał osobnik o genotypie $\mathrm{AaBb}$ lub $\mathrm{AABB}$. Wynika to z faktu, że posiada on co najmniej jeden allel dominujący każdego z dwóch genów, więc dojdzie do syntezy antocyjanu.

W wyniku skrzyżowania organizmów o białych kwiatach ($\mathrm{aaBB}$; $\mathrm{AAbb}$) powstaje pokolenie FIndeks dolny 1₁, w którym wszystkie organizmy potomne mają czerwone kwiaty. Dzieje się tak, ponieważ każdy z osobników rodzicielskich dostarczył gamety z jednym dominującym allelem.

R12PvsYp5HwBO

Ilustracja przedstawia krzyżówkę genetyczną dwóch osobników białych o genotypach: pierwszy osobnik dwa razy duża litera A dwa razy mała litera b oraz dwa razy mała litera a dwa razy duża litera B. Gamety to odpowiednio duża litera A mała litera b oraz mała litera a duża litera B. W pokoleniu F1 jest osobnik o genotypie duża litera A mała litera a duża litera B mała litera b. Gamety są następujące: duża litera A duża litera B, duża litera A mała litera b, mała litera a duża litera B, mała litera a i mała litera b. W pokoleniu F2 jest dziewięć osobników o czerwonych kwiatach oraz siedem o białych kwiatach. Osobniki o czerwonych kwiatach mają następujące genotypy: dwukrotnie - dwa razy duże A duża litera B mała litera b; czterokrotnie - duża litera A mała litera a duża litera B mała litera b; jednokrotnie dwa razy duża litera A i dwa razy duża litera B; dwukrotnie duża litera A mała litera a dwa razy duża litera B. W przypadku kwiatów białych są następujące kombinacje: osobnik o genotypie dwa razy duże A dwa razy małe b, dwukrotnie osobniki o genotypie: duże A małe a dwa razy małe b; jednokrotnie osobnik o genotypie: dwa małe a dwa duże B; dwukrotnie osobnik o genotypie: dwa małe a duże B małe b; jeden osobnik o genotypie: dwa małe a dwa małe b.

Po skrzyżowaniu organizmów z pokolenia FIndeks dolny 1₁ powstanie pokolenie FIndeks dolny 2₂, u którego stosunek kwiatów białych do czerwonych wyniesie 7: 9. Organizmy o czerwonych kwiatach mają w swoich genotypach zarówno allel dominujący $\mathrm{A}$, jak i allel dominujący $\mathrm{B}$.

Ciekawostka

Antocyjany, które zabarwiają kwiaty roślin, m.in. groszku pachnącego, przyjmują różną barwę w zależności od pH: w środowisku kwaśnym są czerwone, natomiast w zasadowym – fioletowe. Rośliny o jednakowym genotypie mogą więc różnić się fenotypemfenotypfenotypem.

1

R1Mi2kIOROIMQ

Ilustracja przedstawia kwiaty groszku pachnącego. Są one motylkowate, czerwono‑fioletowe.

RzWuNLbKGZOGc

Ilustracja przedstawia roślinę porastającą skalne podłoże. Ma ona drobne, czerwone listki.

RxocCJFFP9q6N

Zdjęcie przedstawia przekrojoną pomarańczę. Ma ciemnoczerwony miąższ.

Słownik