U roślin żyjących w warunkach sprzyjających transpiracjitranspiracjatranspiracji parcie korzenioweparcie korzenioweparcie korzeniowe nie jest wystarczające, by możliwe było przemieszczanie się wody na dużą wysokość, w celu uzupełniania jej strat z liści. Dotyczy to szczególnie wysokich drzew. Transport wody pobranej przez korzenie zachodzi wówczas dzięki podciąganiu słupa wody.

Według teorii kohezyjno‑transpiracyjnej woda w drewnie (inaczej ksylemie) dzięki siłom kohezjikohezjakohezji tworzy stabilny słup cieczy, który jest podciągany na znaczne wysokości w wyniku podciśnienia hydrostatycznegociśnienie hydrostatycznepodciśnienia hydrostatycznego, wywołanego transpiracją.

R1DqbJMSRA2wl

Schemat przedstawia pobieranie i transport wody przez roślinę. Na rysunku ukazany jest fragment rośliny z korzeniami znajdującymi się pod ziemią, łodygą oraz liściem. Numerem jeden podpisany jest korzeń. Przez włośniki w korzeniach woda pobierana jest z gleby, wędruje dalej przez łodygę, a dokładniej - przez naczynia ksylemu do wyższych partii roślin czyli do liści i innych części rośliny. Woda paruje z liści przez otwarte aparaty szparkowe, które są ukazane w zbliżeniu - przypominają okrągłe, zbliżone do siebie twory z niewielką szparką pomiędzy nimi.

Mechanizm ten sprawia, że z gleby do liści przemieszcza się pod ciśnieniem nieprzerwana kolumna wody. Energia do tego procesu pochodzi z energii cieplnej Słońca, która dostarczając ciepła parowania, powoduje ciągłą transpirację.

Siły kohezji powodują wzajemne przyciąganie się cząsteczek wody, wynikające z tworzenia się pomiędzy nimi wiązań wodorowych. Umożliwia to utrzymanie w ksylemie ciągłości słupa wody pod ciśnieniem, pomimo jego dużego ciężaru oraz działania grawitacji. W przypadku czystej wody siły te powinny wytrzymać naprężenia rzędu 130 MPa.

Podciśnienie spowodowane transpiracją wystarczy, aby woda dotarła do koron najwyższych nawet drzew.

Słownik