Stałocieplność wymaga ciągłej produkcji ciepła (proces termogenezytermogenezatermogenezy), która odbywa się głównie w narządach wewnętrznych − wątrobie, sercu, mózgu oraz w mięśniach szkieletowych − podczas ich pracy. Skuteczność termogenezy związana jest z dużym zapotrzebowaniem na energię metaboliczną, ale zależy również od istniejących adaptacji anatomicznych, które zapewniają izolację termiczną organizmu. Istotne są również aktywne mechanizmy powstrzymywania utraty ciepła, lub usuwania jego nadmiaru, zależnie od aktualnych potrzeb. Metabolizm, czy mechanizmy zapobiegające przegrzaniu lub wyziębieniu organizmu, są odruchowe, niezależne od woli. Skąd jednak organizm wie, jaka temperatura jest dla niego odpowiednia?

Zwierzęta stałocieplne są w stanie odbierać nawet niewielkie zmiany temperatury ciała (o 0,5 °C) oraz reagować na te wahania dzięki receptorom czucia ciepła i zimna, które należą do grupy termoreceptorówtermoreceptorytermoreceptorów. Receptory te są wolnymi zakończeniami komórek nerwowych, które są w stanie kodować informacje o odbieranej temperaturze w postaci częstotliwości generowanych potencjałów czynnościowych.

W przypadku każdego z tych typów receptorów istnieje wąski zakres temperatur, na które receptory są najbardziej wrażliwe. Przy skrajnie niskich lub wysokich temperaturach aktywne zaczynają być receptory bólowe (nocyceptoryreceptory bólowe (nocyceptory)nocyceptory).

Istnieją dwie podgrupy receptorów czucia zimna i ciepła, zależnie od ich lokalizacji w organizmie: termoreceptory obwodowe oraz termoreceptory ośrodkowe.

Ośrodkowe termoreceptory, zlokalizowane w przedniej części podwzgórza, są wrażliwe na zmiany temperatury, które zachodzą jedynie w obrębie podwzgórza. Zwierzęta stałocieplne utrzymują względnie stałą temperaturę ciała, szczególnie w narządach wewnętrznych takich jak: serce, wątroba czy mózg. Stąd też istotna rola ośrodkowych termoreceptorów. Podwzgórze pełni jeszcze jedną istotną rolę − struktura ta jest nazywana fizjologicznym termostatemtermostattermostatem, ze względu na swoją koordynacyjną rolę nad aktywnymi mechanizmami produkcji, zatrzymywania lub utraty ciepła.

Słownik