Różne podziały państw według poziomu rozwoju społeczno‑gospodarczego
Istnieje szereg mierników opartych na produkcie krajowym brutto. Należą do nich na przykład:
produkt krajowy brutto (nominalny) w przeliczeniu na jednego mieszkańca,
produkt krajowy brutto (według parytetu siły nabywczejparytet siły nabywczej (w skrócie PPPs)parytetu siły nabywczej) w przeliczeniu na jednego mieszkańca,
dochód narodowydochód narodowy dochód narodowy brutto (czyli PKB powiększony o dochody krajowych firm za granicą) w przeliczeniu na jednego mieszkańca,
udział poszczególnych sektorów gospodarki narodowej w tworzeniu PKB i w strukturze zatrudnienia.
Na podstawie wartości trzech pierwszych wskaźników wyróżnia się trzy grupy państw: wysoko, średnio i słabo rozwinięte. W przypadku ostatniego wskaźnika przyjmuje się, że wraz ze wzrostem poziomu rozwoju gospodarczego rośnie udział usług, a maleje udział rolnictwa w strukturze tworzenia PKB i strukturze zatrudnienia.
Innym przykładem miernika, na podstawie którego można wyróżnić kraje o różnym poziomie rozwoju jest wskaźnik rozwoju społecznego (HDI).
Polecenie 1
Przypomnij sobie, czym jest wskaźnik rozwoju społecznego (HDI) i jakie są jego składowe.
R1HnL89Mz7q0a
bg‑cyan
Wskaźnik rozwoju społecznego (HDI)
Wskaźnik rozwoju społecznego jest wskaźnikiem bardziej uniwersalnym niż mierniki oparte na PKB, ponieważ uwzględnia nie tylko poziom zamożności, ale również sferę zdrowotną i edukacyjną. Przyjmuje wartości od 0 do 1 i jest podawany najczęściej z dokładnością do trzech miejsc po przecinku. Wyższa jego wartość wskazuje na wyższy poziom rozwoju społeczno‑gospodarczego.
R8srBTTAdwvu1
bg‑cyan
HDI a poziom rozwoju społeczno‑gospodarczego
Wartości wskaźnika rozwoju społecznego wahały się w 2017 roku od 0,354 w Nigrze do 0,953 w Norwegii. Średnia wartość dla świata wynosiła 0,728. UNDPUNDP (ang. United Nations Development Programme)UNDP wyznaczyła następujące kategorie krajów ze względu na wartość tego wskaźnika:
państwa
wartości HDI
bardzo wysoko rozwinięte
≥ 0,900
wysoko rozwinięte
0,700 – 0,899
średnio rozwinięte
0,555 – 0,699
słabo rozwinięte
poniżej 0,555
W związku z tym do państw bardzo wysoko rozwiniętych zaliczono:
w Ameryce Północnej: USA, Kanadę i Bahamy,
w Ameryce Łacińskiej: Argentynę, Chile, Urugwaj i Barbados,
w Europie: większość państw, za wyjątkiem: Ukrainy, Mołdawii, Serbii, Bośni i Hercegowiny, Albanii i Macedonii Północnej,
w Ameryce Łacińskiej: większość krajów, tj. Meksyk, Belize, Kostarykę, Panamę, Wenezuelę, Ekwador, Peru, Brazylię, Surinam, Paragwaj, a także: Trynidad i Tobago, Antiguę i Barbudę, Saint Kitts i Nevis, Kubę, Grenadę, Saint Lucia, Dominikanę, Jamajkę, Saint Vincent i Grenadyny, Dominikę,
w Europie: Ukrainę, Mołdawię, Serbię, Bośnię i Hercegowinę, Albanię i Macedonię Północną,
w Azji: Mongolię, Chiny, Tajlandię, Sri Lankę, Turkmenistan, Uzbekistan, Iran, Liban, Jordanię, Turcję, Gruzję, Armenię i Azerbejdżan,
w Afryce: Algierię, Libię, Tunezję, Gabon, Botswanę a także: Malediwy, Seszele i Mauritius,
w Oceanii: Palau, Fidżi, Tonga, Samoa i Wyspy Marshalla.
Do krajów średnio rozwiniętych zaliczono:
w Ameryce Łacińskiej: Salwador, Nikaraguę, Gwatemalę, Honduras, Gujanę i Boliwię,
w Azji: Indonezję, Filipiny, Timor Wschodni, Wietnam, Laos, Kambodżę, Bangladesz, Indie, Butan, Nepal, Pakistan, Tadżykistan, Kirgistan i Irak,
w Afryce: Egipt, Maroko, Wyspy Zielonego Przylądka, Kongo, Ghanę, Gwineę Równikową, Kamerun, Kenię, Wyspy Świętego Tomasza i Książęcą, Zambię, Angolę, RPA, Namibię i Suazi,
w Oceanii: Mikronezję, Kiribati i Vanuatu.
Natomiast do krajów słabo rozwiniętych zaliczono:
w Ameryce Łacińskiej: Haiti,
w Azji: Afganistan, Syrię i Jemen,
w Afryce: większość krajów Afryki Subsaharyjskiej: Tanzanię, Zimbabwe, Nigerię, Rwandę, Lesotho, Mauretanię, Madagaskar, Ugandę, Benin, Senegal, Komory, Togo, Sudan, Wybrzeże Kości Słoniowej, Malawi, Dżibuti, Etiopię, Gambię, Gwineę, Demokratyczną Republikę Konga, Gwineę‑Bissau, Erytreę, Mozambik, Liberię, Mali, Burkinę Faso, Sierra Leone, Burundi, Czad, Sudan Południowy, Republikę Środkowoafrykańską i Niger,
w Oceanii: Papuę‑Nową Gwineę i Wyspy Salomona.
Polecenie 2
Przeanalizuj poniższe wykresy, a następnie porównaj wartości HDI oraz jego składowe w krajach o różnym poziomie rozwoju.
R1FMjADJhdzol
RU8miRTduUOSi
RCXmPSXQTk2S0
R1IozWFoQhrk9
R1F4DjL8IolE4
Słownik
dochód narodowy
dochód narodowy
łączna wartość dóbr i usług wytworzonych w ciągu roku przez obywateli danego państwa oraz przez osoby prawne z siedzibą na terenie tego kraju pomniejszona o koszty amortyzacji i o podatki dochodowe
parytet siły nabywczej (w skrócie PPPs)
parytet siły nabywczej (w skrócie PPPs)
wskaźniki poziomu różnic w cenach pomiędzy krajami; PPPs informuje o tym, jaki jest koszt (wyrażony w jednostkach walutowych) określonych towarów i usług w różnych krajach; używając PPPs do konwersji wydatków wyrażonych w walutach krajowych na wspólną, sztuczną walutę, standard siły nabywczej (PPS), eliminowany jest efekt wpływu na poziom różnic w cenach spowodowany wahaniami kursów walut
UNDP (ang. United Nations Development Programme)
UNDP (ang. United Nations Development Programme)
organ pomocniczy ONZ, Program Narodów Zjednoczonych na rzecz Rozwoju