Przeczytaj
Drogi pobierania i transportu wody
Transport wody na duże odległości w roślinie odbywa się w drewnie (inaczej ksylemieksylemie). Jednak, aby dotrzeć do komórek drewna, znajdujących się w obrębie walca osiowego i przewodzących wodę w górę rośliny, woda musi przeniknąć przez kilka koncentrycznych warstw komórek korzenia.
Prześledzenie przemieszczania się wody przez poszczególne warstwy komórek w poprzek korzenia jest doskonałym sposobem na poznanie dróg przemieszczania wody w roślinie.
W roślinach funkcjonują dwie podstawowe drogi dla transportu wody: apoplastycznaapoplastyczna i symplastycznasymplastyczna.
Do granicy endodermyendodermy (śródskórni) woda może przemieszczać się zarówno w apoplaście, jak i w symplaście. W endodermie przemieszczanie się wody drogą apoplastyczną ulega zablokowaniu i przekierowaniu na drogę symplastyczną.
Więcej na ten temat przeczytasz w e‑materiale: Rola endodermy w transporcie wody i związków nieorganicznych w korzeniuRola endodermy w transporcie wody i związków nieorganicznych w korzeniu.
Pod wpływem parcia korzeniowegoparcia korzeniowego oraz transpiracjitranspiracji, woda przemieszcza się w ksylemie w górę rośliny. Wiązki przewodzące w liściach rozwidlają się w coraz drobniejsze odgałęzienia. Woda wydostaje się z nich do komórek parenchymatycznychparenchymatycznych, otaczających wiązki, a następnie do komórek mezofilu. Ruch ten możliwy jest dzięki różnicom potencjału wody, wywołanym przez transpirację. Prawdopodobnie woda opuszczająca ksylem, przemieszcza się do komórek mezofilu na drodze dyfuzji przez ściany komórkowe (tzn. w apoplaście), w mniejszym stopniu wnika do komórki na drodze osmozy i dalej transportowana jest symplastycznie. Świadczy o tym fakt, że przemieszczanie się wody w ścianach komórkowych jest około pięćdziesiąt razy szybsze niż ruch wody drogą symplastyczną. W ten sposób możliwe jest uzupełnianie strat wody w liściu, które spowodowane są transpiracją.
Transport aktywny jonów na granicy apoplastu i symplastu
Stężenie jonów w symplaście jest na ogół większe niż w apoplaście, dlatego bierne wnikanie jonów do wnętrza komórki jest ograniczone. Wówczas przemieszczanie jonów i cząsteczek związków organicznych zachodzi głównie w drodze transportu aktywnegotransportu aktywnego z udziałem nośników białkowych i pomp jonowychpomp jonowych.
Słownik
ciągły system ścian komórkowych i przestrzeni międzykomórkowych w roślinie
(gr. éndon – wewnątrz, dérma – skóra) warstwa zwarcie ułożonych komórek, tworząca pochwę otaczającą walec osiowy korzenia lub, w niektórych przypadkach poza korzeniem, poszczególne wiązki przewodzące; komórki endodermy opasane są hydrofobowymi pasemkami Caspary'ego blokującymi przepływ wody w apoplaście komórek endodermalnych
drewno; niejednorodna tkanka przewodząca, występująca wewnątrz organów roślinnych, rozprowadzająca wodę i sole mineralne, zbudowana z martwych komórek: u roślin nagonasiennych z cewek, u roślin okrytonasiennych z cewek i naczyń; martwym elementom przewodzącym towarzyszą miękisz drzewny i włókna drzewne
ciśnienie płynu powstające w tkankach korzenia, odpowiedzialne za tłoczenie wody i rozpuszczonych w niej substancji w elementach przewodzących drewna
(gr. parénchyma – miąższ) inaczej: miękisz; jednorodna tkanka stała, zbudowana z żywych komórek pełniących różnorodne funkcje
protoplazmatyczne połączenia między sąsiednimi komórkami w tkance roślinnej, przechodzące w poprzek ścian komórkowych sąsiadujących komórek
kompleksy wyspecjalizowanych białek (zwanych transbłonowymi), które uczestniczą w transporcie przez błony komórkowe określonych jonów wbrew gradientowi ich stężeń (transport aktywny)
ciągły system protoplastów komórek połączonych plazmodesmami w organie roślinnym
parowanie wody z powierzchni roślin
transport cząsteczek przez błonę biologiczną wbrew gradientowi ich stężenia, wymagający obecności błonowego białka przenoszącego i nakładu energii w postaci ATP; może być też napędzany przez jony; gdy transportowana cząsteczka i jon przemieszczają się przez błonę w tym samym kierunku, mówimy o symporcie (np. przenośnik NaIndeks górny ++/glukoza), a gdy w przeciwnym – o antyporcie (np. wymiennik anionów w erytrocycie)