Przeczytaj
Rola i uprawnienia obu izb parlamentu
Obie izby amerykańskiego parlamentu są od siebie uzależnione - szczególnie w zakresie legislacji muszą ze sobą współpracować i koordynować swoje działania. Ogromna rola przypada komisjom (stałym, specjalnym, wspólnym i uzgadniającym), do których należy przygotowywanie projektów ustaw do rozpatrzenia na forum izb. Wśród podmiotów pełniących znaczące funkcje w prowadzeniu prac KongresuKongresu szczególne zadanie mają przywódcy partyjni, których znaczenie jest decydujące dla sprawnego funkcjonowania procesu legislacyjnego. W obu izbach parlamentu działają frakcje Partii Demokratycznej i Partii Republikańskiej. Wybierają one (oprócz przywódcy) tzw. whipawhipa. Do jego podstawowych zadań należy utrzymywanie zwartości frakcji. W tym celu przekazuje on kongresmenom decyzje kierownictwa frakcji, sonduje ich opinie i przekonuje. Whip ma zapewnić zgodność zachowań członków frakcji podczas głosowań ze stanowiskiem kierownictwa. Nie ma bowiem formalnej dyscypliny partyjnej obligującej do zajmowania jednolitej pozycji przyjętej przez frakcję w danej sprawie.
Kompetencje Kongresu
Wśród wielu wymienianych kompetencji Kongresu na szczególną uwagę zasługują uprawnienia ustawodawcze i kontrolne, związane z szeroko pojętym aparatem administracji. Prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje wyłącznie członkom Kongresu bądź jego komisji, choć powszechnie wiadomo, że około 80% projektów wpływających do Kongresu jest wynikiem inicjatywy administracji prezydenckiej. Jednak zgłaszanie projektów ustaw podatkowych i budżetowych jest możliwe tylko w Izbie Reprezentantów. Formalnego wniesienia projektu ustawy pod obrady jednej z izb musi dokonać członek danej izby. Projekt staje się obowiązującą ustawą w przypadku: przyjęcia go przez obie izby Kongresu, podpisania przez spikera, przewodniczącego Senatu oraz prezydenta, obalenia weta prezydenta, co następuje większością 2/3 głosów każdej z izb Kongresu.
Do najważniejszych kompetencji kontrolnych Kongresu należy uchwalenie przedkładanej przez prezydenta ustawy budżetowej (oraz możliwość wprowadzenia do niej zmian), ustalanie podatków, wyrażenie zgody na rozmiar ewentualnego deficytu budżetowego. Funkcja ta pozwala Kongresowi skutecznie hamować i równoważyć działalność aparatu wykonawczego prezydenta. Do uprawnień o charakterze kontrolnym zaliczyć trzeba także instytucję tzw. impeachmentu, czyli prawa Kongresu do postawienia w stan oskarżenia i skazania członków administracji federalnej, w tym prezydenta. Oskarżenie formułuje Izba Reprezentantów, sądzi natomiast Senat. Jeżeli oskarżonym jest prezydent, przewodniczenie Senatowi obejmuje prezes Sądu Najwyższego. Kongres ma także prawo proponowania poprawek do konstytucji. Poprawka wchodzi w życie po aprobacie 2/3 głosów w Kongresie i zatwierdzeniu jej przez 3/4 stanów. Kongres uczestniczy ponadto w procesie wybierania prezydenta i wiceprezydenta. Głosy elektorskie oddawane w stolicach poszczególnych stanów przywożone są do Waszyngtonu i tu liczone w obecności kongresmenów. W sytuacji gdyby żaden z kandydatów nie uzyskał wymaganej większości głosów w kolegium elektorskim, prezydenta wybiera Izba Reprezentantów, a wiceprezydenta Senat.
Skład i kadencja Izby Reprezentantów
Izba Reprezentantów składa się z 435 członków. Kadencja wynosi dwa lata. W wyborach do Izby Reprezentantów bierne prawo wyborcze przysługuje osobom, które ukończyły 25 lat, są obywatelami amerykańskimi co najmniej od siedmiu lat oraz mieszkają w stanie, z którego kandydują. Wybory dokonywane są w okręgach wyborczych, na które podzielony jest dany stan. Podział liczby mandatów między poszczególne stany uzależniony jest od liczby mieszkańców danego stanu. Co 10 lat w USA przeprowadza się więc spis ludności i dokonuje nowego rozdziału mandatów. W Izbie Reprezentantów formalne przywództwo należy do spikera, który jest jednocześnie przewodniczącym większości partyjnej. Spiker przewodniczy Izbie, podejmuje decyzje w sprawach porządku obrad, przekazuje projekty ustaw właściwym komisjom oraz powołuje członków specjalnych. Bardzo ważną pozycję w Izbie Reprezentantów (oraz w Senacie) zajmują liderzy większości i mniejszości. Występują oni w imieniu swojej partii na forum parlamentarnym, dbają o zapewnienie jej jedności w głosowaniach w komisjach i na posiedzeniach izb, poszukują sojuszników w partii przeciwnej itd.
Skład i kadencja Senatu
W skład Senatu USA wchodzi 100 senatorów. Kadencja wynosi sześć lat, ale co dwa lata odnawiana jest 1/3 składu. W wyborach do Senatu (w których każdy stan dysponuje dwoma miejscami) kandydować mogą osoby, które ukończyły 30 lat, są obywatelami amerykańskimi co najmniej od dziewięciu lat oraz mieszkają w stanie, który mają zamiar reprezentować. Kampanię wyborczą do Senatu kandydaci prowadzą na terenie całego stanu. Każdy stan wybiera dwóch przedstawicieli do Senatu. Według konstytucji Senatowi przewodniczy wiceprezydent, a w razie jego nieobecności - prezydent pro tempore, czyli czasowo (senator partii większości z najdłuższym stażem parlamentarnym).
Słownik
parlament Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej
ustawodawstwo, forma stanowienia prawa, gdzie organy państwowe i samorządowe tworzą akty prawne powszechnie obowiązujące na danym terenie
członek partii politycznej, którego zadaniem jest upewnianie się, że jej członkowie będą obecni podczas ważnych głosowań i zagłosują zgodnie z oficjalną linią partii