Kartodiagram – czym się różni od kartogramu?

Metoda kartodiagramukartodiagramkartodiagramu pozwala na prezentację danego zjawiska (np. udziału osób pracujących w poszczególnych sektorach, liczby określonych przedsiębiorstw, udziału kobiet i mężczyzn w poszczególnych miastach) za pomocą wykresów o sprecyzowanym położeniu geograficznym (ryc. 1). Diagramy mogą odnosić się do powierzchni (np. województw) lub konkretnych punktów (np. miejscowości), a niekiedy także i linii. Podobnie jak w przypadku kartogramukartogramkartogramu, polami odniesienia najczęściej bywają jednostki podziału administracyjnego kraju (w przypadku Polski będą to województwa, powiaty, gminy). Za pomocą tej metody można przedstawić zarówno zjawiska przyrodnicze, jak i społeczno‑gospodarcze.

R18IS9EbPtqUJ

Ilustracja przedstawia mapę Polski z podziałem na województwa. Na tle każdego województwa znajduje się wykres kołowy obrazujący strukturę zatrudnienia ludności Polski według głównych działów gospodarki narodowej - rolnictwa, przemysłu i usług.

Kartodiagram prosty, strukturalny i strukturalno‑sumaryczny

Kartodiagramy, w zależności od prezentowanych treści, mogą przyjmować różny wygląd. Wśród najczęściej spotykanych wyróżnia się trzy typy: prosty, strukturalny i strukturalno‑sumaryczny. Ich porównanie przedstawiono w poniższej tabeli.

Dobór diagramów

O czytelności mapy wykonanej metodą kartodiagramu w dużej mierze decyduje dobór odpowiednich diagramów (wykresów). Rodzaj i rozmieszczenie diagramów powinny uwzględniać następujące elementy:

- rozmieszczenie – w przypadku diagramów odnoszących się do konkretnych punktów należy zwrócić uwagę na ich dokładne umiejscowienie (np. położenie zgodne z lokalizacją miejscowości na mapie, której dotyczą dane statystyczne), z kolei diagramy, które prezentują wartości dla całego pola (np. województwa), powinny zostać ustawione centralnie w obrębie jego powierzchni;

- rozmiar – diagramy nie mogą być ani za małe (uniemożliwi to odczytanie wartości), ani zbyt duże (może to spowodować nachodzenie na siebie za dużych wykresów; jeżeli nie będzie innej możliwości, to diagramy większe umieszcza się pod mniejszymi); w przypadku kartodiagramu strukturalnego należy zwrócić uwagę na zachowanie takiego samego rozmiaru diagramów;

- ułożenie względem ramki mapy – diagramy umieszczane są prostopadle do dolnej krawędzi mapy;

- efekty specjalne – ze względu na czytelność należy unikać efektów graficznych, które mogą zakłócić jej odbiór (efekty 3D, cienie itd.);

- kolejność prezentowanych danych na kartodiagramach strukturalnych – kolejne składowe powinny być prezentowane w tej samej kolejności dla wszystkich pól (punktów) odniesienia.

Kartodiagram segmentowy

Prezentacja wielkości zjawiska lub jego struktury w metodzie kartodiagramu segmentowego opiera się o przyjęty segment, który reprezentuje określoną wartość zjawiska. Segmentem tym mogą być figury geometryczne (np. kwadraty, prostopadłościany) lub inne symbole (np. dla liczebności ludzi można zamiast figur geometrycznych posłużyć się ikonami człowieka). Dokładność prezentowanych danych wyznacza wielkość segmentu, chociaż i ten można podzielić na połowę lub ćwiartkę, o ile nie zakłóci to czytelności mapy. Konstruując tego typu kartodiagram, należy zwrócić uwagę, aby segmenty znajdowały się koło siebie, tworząc czytelną całość wielkości zjawiska (ryc. 2). Kartodiagram segmentowy może pełnić także funkcje strukturalną lub strukturalno‑sumaryczną (ryc. 3).

RNPBds2AoryVO

Na ilustracji jest mapa Polski podzielona na województwa. Mapa przedstawia ludność w wieku, przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym. Na tle województw znajdują się kolorowe słupki zbudowane z niebieskich, zielonych i szarych kwadratów. Niebieski kwadrat oznacza ludność w wieku przedprodukcyjnym, zielony produkcyjnym, szary poprodukcyjnym.

Słownik