Erozją eoliczną nazywamy działalność wiatru polegającą na wywiewaniu drobnej zwietrzeliny, co stanowi narzędzie do niszczenia i żłobienia powierzchni skał. Niszcząca działalność wiatru obejmuje dwa procesy: deflację i korazję.

Deflacja jest procesem polegającym na wywiewaniu cząstek mineralnych z powierzchni zbudowanych z luźnych skał, np. z piasków. Do form utworzonych w wyniku deflacji zaliczamy:

• misy deflacyjne (niecki deflacyjne) – obszerne wgłębienia terenu utworzone w wyniku wywiewania dużych ilości piasku i pyłu na przestrzeniach ubogich w roślinność;

• ostańce deflacyjne – pagórki o stromych stokach, które powstały się w wyniku nieregularnego wywiewania piasków lub pyłów. Na nierówne wywiewanie ma wpływ obecność roślinności lub występowanie bardziej odpornych skał;

• bruk deflacyjny – warstwa złożona z fragmentów skalnych, grubych żwirów, kamieni i głazów, została utworzona w wyniku wywiewania drobniejszego materiału, m.in. piasku i pyłu.

R1R0DIntmfHw8

Grafika przedstawia trzy sześciany ustawione obok siebie. Nad nimi znajduje się strzałka skierowana w prawo z napisem: kierunek wiatru. Pierwszy sześcian jest w całości wypełniony mieszaniną piasku i okruchów skalnych. W drugim sześcianie ubyło trochę materiału. W trzecim jest go jeszcze mniej. Na powierzchni pozostały okruchy skalne. Pod nimi jest warstwa piasku wymieszana z kamieniami, okruchami skalnymi.

W miejscach, gdzie występują sypkie skały lub zwietrzelina złożona z bardzo drobnych ziaren oraz nie ma pokrywy roślinnej, tworzą się rozległe zagłębienia deflacyjne. W takich zagłębieniach mogą utworzyć się oazyoazaoazy. Nazywamy tak miejsca na pustyni, gdzie występuje bujna roślinność i słodkie wody gruntowe położone na nieznacznej głębokości.

Korazja to ścieranie, rysowanie, drążenie i polerowanie skał przez twarde ziarna mineralne, które unosi wiatr. Zachodzi najintensywniej do ok. 30 cm nad powierzchnią gruntu. Jest to spowodowane przenoszeniem przez wiatr na tej wysokości największej ilości materiału. Korazja polega głownie na przekształcaniu istniejących form skalnych. W wyniku korazji tworzą się:

• grzyby skalne – pojedyncze skały o kształcie podobnym do grzyba (podcięte przy podstawie i rozszerzające się ku górze), które powstają wskutek silniejszego niszczenia ich dolnych części;

• graniaki wiatrowe – głazy i okruchy skalne o ściętych, gładkich powierzchniach i wyraźnie zaznaczonych krawędziach. Powstają w wyniku szlifowania i ścierania ziarnami mineralnymi pojedynczych fragmentów skalnych od strony dowietrznej;

• bruzdy korazyjne – wąskie i podłużne wgłębienia odgrodzone od siebie ostrymi grzbietami skalnymi – jardangami;

• wygłady eoliczne - formy o bardzo wygładzonych powierzchniach.

R10G4Fj7z2GyO

Ilustracja przedstawia osiem kamieni - mają wygładzone ściany, ale ostre krawędzie.

Intensywność niszczącej działalności wiatru zależy od:

• prędkości wiatru - im większa prędkość, tym większa siła niszcząca;

• charakteru podłoża - rodzaj skał budujących, nawilgocenie podłoża oraz stopień nachylenia podłoża, częstości jego występowania oraz kierunku;

• stopienia pokrycia podłoża szatą roślinną - im jest on mniejszy, tym procesy są silniejsze;

• warunków klimatycznych - najintensywniej zachodzą w klimatach suchych, a najsłabiej w klimatach wilgotnych;

• działalności człowieka, do której należy: wycinanie lasów, osuszania terenów, uprawy roślin (w fazie siewu gleba pozbawiona jest roślinności).

Słownik