Podstawy ochrony praw człowieka w ramach Rady Europy

RIQ2rOLcV8iTu1
Flaga Rady Europy
Źródło: Council of Europe, tylko do użytku edukacyjnego.

Traumatyczne doświadczenia II wojny światowej skłoniły społeczność międzynarodową do tego, by krótko po jej zakończeniu połączyć siły w działaniach na rzecz praw człowieka, demokracji i praworządności na kontynencie. W tym celu 12 państw europejskich utworzyło w 1949 r. Radę Europy – organizację, której zadaniem miało być promowanie tych właśnie wartości.

System ochrony praw i wolności człowieka zbudowany w ramach współpracy państw zrzeszonych w Radzie Europy opiera się na dziesiątkach umów międzynarodowych dotyczących szeroko rozumianych praw człowieka, wśród których szczególne miejsce zajmują Europejska konwencjakonwencjakonwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 1950 r. z protokołami dodatkowymi oraz Europejska Karta Społeczna z 1961 r. i jej zrewidowana wersja z 1996 r. Wśród innych umów międzynarodowych, składających się na system ochrony praw człowieka, w ramach Rady Europy warto wymienić Konwencję ramową o ochronie mniejszości narodowych (1995 r.), Konwencję w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi (2005 r.), Konwencję w sprawie zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (2011 r.), Konwencję o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystywaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych (2007 r.) czy Konwencję przeciwko handlowi organami ludzkimi (2015 r.). Polska jest sygnatariuszemsygnatariuszsygnatariuszem większości z tych umów międzynarodowychumowa międzynarodowaumów międzynarodowych.

Poza dokumentami niezwykle istotnym elementem tego systemu są instytucje – Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu oraz Komisarz Praw Człowieka Rady Europy.

RZCEG64fqLQhK
Schemat składa się z trzech bloków. System ochrony praw człowieka w ramach Rady Europy równa się akty prawne plus instytucje. Opisane elementy. Akty prawne. 1. Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. 2. Europejska Karta Społeczna. Instytucje. 3. Europejski Trybunał Praw Człowieka. 4. Komisarz Praw Człowieka Rady Europy.
Źródło: Englishsquare.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Europejski Trybunał Praw Człowieka

R1dXn17KB06OO1
Fragment Muru Berlińskiego ustawiony przed budynkiem ETPC. Zastanów się nad symboliką tego pomnika.
Źródło: francois, licencja: CC BY 2.0.

Europejski Trybunał Praw Człowieka jest międzynarodowym sądem orzekającym na podstawie Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Choć kojarzony z Radą Europy, w łonie której zrodziła się konwencja, Trybunał początkowo nie był organem tej organizacji, a tzw. organem traktatowym, czyli instytucją powstałą na mocy odrębnej umowy międzynarodowej – w tym przypadku wspomnianej konwencji. W 1998 r. został jednak włączony w strukturę instytucjonalną organizacji. Trybunał rozpoczął działalność w 1959 r., a jego siedziba mieści się w Strasburgu we Francji, dlatego bywa on nazywany Trybunałem Strasburskim.

Komisarz Praw Człowieka Rady Europy

R1J95nXx3e5PL
Logo Komisarza Praw Człowieka Rady Europy
Źródło: commissioner.coe.int, tylko do użytku edukacyjnego.

Komisarz Praw Człowieka Rady Europy to instytucja utworzona w 1999 r. w celu wspierania ochrony praw człowieka przez edukację, informację oraz pomoc ekspertów w tej dziedzinie. Działania Komisarza skierowane są m.in. do rządów państw członkowskich Rady Europy, ombudsmanówombudsmanombudsmanów, organizacji międzynarodowych i pozarządowych. Do uprawnień Komisarza należy formułowanie zaleceń i opinii na temat stanu ochrony praw człowieka w państwach członkowskich Rady Europy, opracowywanie w tej sprawie raportów kierowanych do Komitetu MinistrówKomitet Ministrów (Rady Europy)Komitetu Ministrów lub Zgromadzenia Parlamentarnego Rady EuropyZgromadzenie Parlamentarne (Rady Europy)Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, a także uczestnictwo w sprawach rozpatrywanych przez Europejski Trybunał Praw Człowieka i przedkładanie pisemnych uwag w tych sprawach. Komisarz podróżuje również do krajów członkowskich Rady Europy w celu zapoznania się na miejscu ze stanem ochrony praw człowieka m.in. w wojsku, szkołach, sądownictwie czy więzieniach.

R1JXanooGZIDw
Od 2018 r. Komisarzem Praw Człowieka jest Bośniaczka Dunja Mijatović
Źródło: Concil of Europe, dostępny w internecie: coe.int, tylko do użytku edukacyjnego.

Słownik

Komitet Ministrów (Rady Europy)
Komitet Ministrów (Rady Europy)

organ decyzyjny Rady Europy, w skład którego wchodzą ministrowie spraw zagranicznych wszystkich państw członkowskich tej organizacji

konwencja
konwencja

rodzaj umowy międzynarodowej

ombudsman
ombudsman

niezależny urzędnik państwowy, do którego jednostki mogą zwracać się w przypadku naruszania ich praw i wolności człowieka i obywatela

Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie

regionalna organizacja międzynarodowa, której celem jest zapobieganie powstawaniu konfliktów na kontynencie europejskim

sygnatariusz
sygnatariusz

państwo podpisujące umowę międzynarodową, zobowiązujące się w ten sposób do wypełniania postanowień w niej zawartych

umowa międzynarodowa
umowa międzynarodowa

porozumienie między dwoma lub więcej podmiotami prawa międzynarodowego, regulowane przez prawo międzynarodowe

Zgromadzenie Parlamentarne (Rady Europy)
Zgromadzenie Parlamentarne (Rady Europy)

organ doradczy i opiniodawczy Rady Europy złożony z przedstawicieli parlamentów państw członkowskich