Przeczytaj
Przepływ powietrza między wyżami i niżami a pogoda na wybranym obszarze
Cyrkulacja atmosferyczna jest kluczem do prognozowania pogody w dowolnym miejscu na kuli ziemskiej. Przepływ powietrza powstaje na skutek istnienia gradientu barycznegogradientu barycznego. Gdyby na przepływ powietrza nie oddziaływały siła tarcia i siła Coriolisa (związana z ruchem obrotowym Ziemi), odbywałby się on po linii prostej od wyżu do niżu barycznego. Im większy jest gradient baryczny, tym większa jest obserwowana prędkość przepływu powietrza. Siła Coriolisa odchyla wektor prędkości wiatru na prawo na półkuli północnej i na lewo na półkuli południowej. W związku z tym powietrze krążące w układach barycznych na poszczególnych półkulach ulega odchyleniu. Ponadto ruch w niżach związany jest również z różnicą temperatur pomiędzy ciepłym a zimnym powietrzem (ciepłe powietrze wślizgujące się na powietrze zimne).
W niżu na półkuli północnej powietrze krąży przeciwnie do ruchu wskazówek zegara, a wektor skierowany jest do środka układu. Punkt ten nosi nazwę punktu konwergencjikonwergencji (zbieżności), ponieważ w nim zbiegają się linie prądówlinie prądów. W wyżu natomiast powietrze przemieszcza się zgodnie z ruchem wskazówek zegara, a wektor skierowany jest na zewnątrz. Środek wyżu nazywany jest wtedy punktem dywergencjidywergencji (rozbieżności) – linie prądów powietrza rozchodzą się na zewnątrz.
Na półkuli południowej linie prądulinie prądu w niżu przebiegają zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Zwrot skierowany jest do środka. W przypadku wyżu linie prądu rozchodzą się na zewnątrz układu przeciwnie do ruchu wskazówek zegara.
Korzystając z aplikacji Ventusky, zaobserwuj, jak przepływa powietrze z wyżów do niżów w różnych częściach świata. Wskaż przyczyny, które mogą powodować zakłócenie tego przepływu.
Zastanów się, co może wpływać na zakłócenie przepływu powietrza z wyżów do niżów w różnych częściach świata.
Rozkład ciśnienia atmosferycznego na kuli ziemskiej
Średni geograficzny rozkład ciśnienia atmosferycznego na poziomie morza w styczniu i lipcu pozwala na wyznaczenie stref obniżonego i podwyższonego ciśnienia. Ze względu na nierównomierny rozkład lądów i mórz w obrębie każdej ze stref można określić obszary o szczególnie niskim lub wysokim ciśnieniu. Są to ośrodki (centra) działania atmosfery, np. Wyż Azorski, Niż Aleucki itp. W zależności od pory roku i zmieniającego się dopływu energii słonecznej jedne ośrodki baryczne ulegają rozbudowaniu, inne słabną.
Słabnięcie i rozbudowa ośrodków barycznych są bardziej widoczne nad powierzchnią lądów. Latem w wyniku większego nagrzewania się nad lądami formują się niże atmosferyczne, natomiast zimą na skutek dużego wychłodzenia – wyże. W przypadku obszarów oceanicznych strefowość rozkładu ciśnienia jest wyraźna w ciągu całego roku.
Centra baryczne kształtujące pogodę w Europie
W Europie pogoda kształtowana jest w zimie przez Niż Islandzki i Wyż Rosyjski. Natomiast latem rośnie wpływ rozbudowanego w tym czasie Wyżu Azorskiego. Wzajemne zależności między wspomnianymi wyżej ośrodkami oraz obszary źródłowe mas powietrza determinują właściwości powietrza napływającego nad obszar Europy w poszczególnych porach roku.
W zależności od pory roku różne masy powietrza ścierają się nad obszarem Polski. Najbardziej widoczne różnice można zaobserwować latem i zimą. Napisz, jak wpływa na warunki pogodowe w poszczególnych porach roku powietrze napływające nad obszar Polski z różnych kierunków.
Słownik
odchodzenie od siebie linii prądu powietrza na określonym obszarze lub wzdłuż pewnej linii; w układach barycznych obserwowana jest w centrum wyżu; najważniejszym rezultatem dywergencji jest osiadanie powietrza ku dołowi, co łączy się z ocieplaniem, spadkiem wilgotności i zanikiem zachmurzenia
zmiana ciśnienia atmosferycznego przypadająca na jednostkę poziomą na powierzchni poziomej w kierunku największego spadku ciśnienia; gradient baryczny wywołuje wiatr i bezpośrednio wpływa na jego prędkość
zbliżanie się ku sobie linii prądu powietrza na określonym obszarze lub wzdłuż pewnej linii; w układach barycznych obserwowana jest w centrum niżu; najważniejszym rezultatem konwergencji jest unoszenie się powietrza ku górze, co łączy się z ochładzaniem, wzrostem wilgotności, rozwojem zachmurzenia i występowaniem opadów atmosferycznych
ukazują obraz aktualnego pola wiatru; kreśli się je jako styczne do strzałek kierunkowych wiatru
izobary i powierzchnie izobaryczne, powstają one po naniesieniu na mapę zredukowanych do poziomu morza i t = 0°C wartości ciśnienia i przeprowadzeniu interpolacji
to najprostsza postać ruchu powietrza, tzn. taka, której nie zakłócają siła tarcia i siła Coriolisa; wieje wzdłuż izobar