CyklonycyklonCyklony tropikalne mogą powodować katastrofalne zniszczenia. W 2005 roku w wyniku huraganu Katrina zginęło 1836 osób, a 705 zostało uznanych za zaginione. Największe straty doktnęły Nowy Orlean. W 2017 roku huragany Irma i Maria doszczętnie zniszczyły wiele karaibskich wysp, na skutek czego śmierć poniosły tysiące osób. Jakie warunki muszą zaistnieć, by doszło do powstania tak niebezpiecznego żywiołu?

Ra3FZHk7CGAEL

Na zdjęciu widać tereny mieszkalne w Nowym Orleanie (Luizjana, USA) zalane w wyniku przejścia huraganu Katrina w dwa tysiące piątym roku roku. Widać domy, i drzewa wystające z wody, ulice zniknęły pod powierzchnią wody - taki obraz ciągnie się aż po horyzont.

Warunki powstawania cyklonów tropikalnych

Obszar występowania

Występują w pasach przyrównikowych na północ i południe między 5 a 25 stopniem szerokości geograficznej. Odległość od równika powinna wynosić co najmniej 500 km.

Temperatura wody

Gdy temperatura wody przekracza 26,5°C – na powierzchni i co najmniej 50 metrów w głąb – woda intensywnie paruje i wytwarza obszar niskiego ciśnienia, które wprawia powietrze w wir, w wyniku czego powstaje oko cyklonuoko cyklonuoko cyklonu. Wiatr nabiera siły przez różnice ciśnień wynoszące nawet kilkadziesiąt hPA.

Rozkład temperatury i wilgotności

Gdy duża masa ciepłego i wilgotnego powietrza zalega nisko w atmosferze, tworzą się odpowiednie warunki dla powstawania wypiętrzonych chmur burzowych.

Siła Coriolisa

Cyklony nie występują na równiku dlatego, że nie oddziałuje tam siła Coriolisa. Zatem aby wytworzył się cyklon, musi występować na tyle dostateczna siła, by wprawić w ruch (obrót) ciepłe i wilgotne powietrze napływające z otoczenia.

Prędkość wiatru

Prędkość wiatru przekracza 100 km/h, a siła wiatru maleje przy lądzie, w kierunku którego przesuwa się cyklon. Na przykład huragan Katia osiągał prędkość 178 km/h, a bliżej lądu ok. 120 km/h.

RMj3ix3DF7ATY

Zdjęcie zrobione z kosmosu przedstawia huragan katrina. Olbrzymi biały wir z wgłębioeniem pośrodku.

Etapy rozwoju cyklonu tropikalnego

Ze względu na silne nagrzanie wody, przy wysokiej temperaturze powietrza, tworzy się nad oceanem głęboki niż, który przekształca się w wir o średnicy nawet do 650 km. Natomiast w samym środku oka cyklonu panuje zupełna cisza (bez wiatru i chmur). Cyklony tropikalne tworzą się nad ciepłymi wodami oceanu daleko od lądu. Ze względu na intensywne zjawiska atmosferyczne (obfite opady deszczu, gwałtowne burze oraz silny wiatr, których skutkiem są powodzie) stwarzają zagrożenie dla życia i zdrowia.

Pierwszym etapem rozwoju cyklonu jest depresja zwrotnikowa. Jest to ogólna nazwa układów niskiego ciśnienia panujących w strefie międzyzwrotnikowej. Wiatr musi wiać z prędkością do 17 m/s , czyli 34 węzłów. Drugim etapem jest burza zwrotnikowa (sztorm zwrotnikowy). Mówimy o nim, gdy prędkość wiatru wynosi od 17 do 32 m/s.

Następnie formuje się cyklon zwrotnikowy, czyli głęboki niż barycznyniż barycznyniż baryczny. Cechuje się dużymi wartościami gradientu ciśnienia oraz bardzo dużą prędkością wiatru. Cyklonowi towarzyszą ulewne deszcze, silnie rozbudowane chmury kłębiaste oraz niekiedy burze. Cyklony nie mają w swojej strukturze frontów – przypominają olbrzymi wir obejmujący jednorodną masę powietrzamasy powietrzamasę powietrza. Środkową część cyklonu stanowi tzw. oko.

R8YaW1qcfvKGb

Schemat przedstawia powstawanie cyklonów. Na powstanie cyklonu mają wpływ chmury pierzaste. Ciepłe wznoszące się powietrze styka się z zimnym opadającym powietrzem. Zaznaczono centrum cyklonu, czyli oko, a także ścianę oka i wiązki deszczu, okalające pasami ścianę oka . Rotacja cyklonu jest przeciwna do ruchu wskazówek zegara.

Na Ziemi cyklony tropikalne rozciągają się w szerokim zakresie rozmiarów, od 100 do 2000 km mierzonych promieniem zanikającego wiatru. Są one największe w północno‑zachodnim basenie Oceanu Spokojnego, w obrębie strefy międzyzwrotnikowej, a najmniejsze w północno‑wschodniej części tego oceanu. Jeśli promień najbardziej zewnętrznej zamkniętej izobary jest mniejszy niż dwa stopnie szerokości geograficznej (222 km), wówczas cyklon jest określany jako „bardzo mały”. Promień 3–6 stopni szerokości geograficznej (333–670 km) jest uważany za „średni rozmiar”. „Bardzo duże” cyklony tropikalne mają promień większy niż 8 stopni (888 km). Obserwacje wskazują, że rozmiar jest słabo skorelowany m.in. z intensywnością burzy (tj. maksymalną prędkością wiatru).

Występowanie cyklonów tropikalnych

Cyklony tropikalne w zależności od miejsca, w którym powstają, noszą różne nazwy (huragan, orkan, tajfun i in.) oraz występują w różnych porach roku. Cyklony tropikalne występujące w Ameryce Środkowej i Północnej, na Atlantyku i wschodnim Pacyfiku nazywane są huraganami, w południowej i wschodniej Azji – tajfunami, w Indiach – cyklonami, natomiast w północno‑wschodniej Australii - willy‑willy.

Jak się zachować w przypadku zagrożenia cyklonem?

W przypadku podróży do regionów sezonowo zagrożonych wystepowaniem cyklonów, należy na bieżąco śledzić informacje pogodowe w lokalnych mediach oraz na międzynarodowych stronach, np. Emergency Response Coordination Centre (ERCC), Global Disaster Alert and Coordination System (GDACS), National Hurricane Center (NHS).

Przed wyjazdem z Polski w rejony zagrożone występowaniem cyklonów

• Zarejestruj się w serwisie Odyseusz, aby w razie kryzysu być w kontakcie z MSZ.

• Sprawdź informacje na temat kraju, do którego jedziesz.

• Upewnij się, że masz kompleksowe ubezpieczenie.

• Zapisz w telefonie numery do służb ratunkowych, rodziny, ubezpieczyciela i ambasady.

• Bądź w kontakcie z organizatorem podróży oraz hotelem.

• Dowiedz się, gdzie są najbliższe schronienia na wypadek cyklonu.

• Sprawdzaj lokalne wiadomości w radiu, TV oraz prasie.

• Postępuj zgodnie z poleceniami lokalnych władz.

• Bądź w kontakcie z rodziną i przyjaciółmi w Polsce.

• Bądź przygotowany na ewakuację i trzymaj wszystkie najważniejsze rzeczy (takie jak paszport czy leki) razem, aby w razie ewakuacji móc je szybko zabrać.

Słownik