Przeczytaj
„Czystego złota rdza się nie ima”
W układzie okresowym pierwiastków chemicznych sporą grupę pierwiastków o podobnych właściwościach stanowią metalemetale. U schyłku XIX w. szczególnym zainteresowaniem cieszyły się metale szlachetnemetale szlachetne. W poszukiwaniu złóż szlachetnych kruszców – szczególnie złota – ludzie przemierzali wiele kilometrów. Pogoń za zyskiem sprawiał, że na tereny, gdzie odkryto złoża kruszców, napływały tłumy osób, które chciały wzbogacić się w krótkim czasie, a tzw. „gorączka złota” opanowywała coraz to nowe obszary. Poszukiwacze złota niekiedy długo nie dawali za wygraną, szczególnie wtedy, gdy okazywało się, że znaleziony przez nich kruszec był mylnie określany złotem, a w rzeczywistości był to minerał – piryt (disiarczek żelaza – ). Stąd też często określa się go jako „złoto głupców”.
Jak zatem poszukiwacze mogli sprawdzić, czy ich znalezisko jest metalem?
Jak mówi stare przysłowie: „czystego złota rdza się nie ima”. Czy to jedyna cecha złota? Poniżej przedstawiono różnice pomiędzy czystym złotem a pirytem.
Przykład złota i pirytu wskazuje, że można jasno określić, czy dana próbka stanowi metal. Przeanalizuj poniższe drzewo decyzyjne i sprawdź, kiedy substancja jest metalem. Zwróć uwagę na cechy charakterystyczne, jakie posiada.
Słownik
(gr. métallon „kopalnia”, „kruszec”) pierwiastki chemiczne, których charakterystyczną cechą jest obecność chmury elektronowej w sieci krystalicznej metalu; są dobrymi przewodnikami ciepła i elektryczności, posiadają połysk i dużą wytrzymałość mechaniczną oraz są plastyczne
przechodzenie substancji stałej do roztworu w wyniku zachodzącej reakcji chemicznej
zwyczajowa nazwa metali będących wysoce odpornych chemicznie; zalicza się do nich: ruten, rod, pallad, platynę, osm, iryd, srebro oraz złoto
(łac. aqua regia „woda królewska”) mieszanina stężonych kwasów –chlorowodorowego (solnego) i azotowego(V) w stosunku 3:1; woda królewska wykazuje silne właściwości utleniające, przez co może roztwarzać większość metali w układzie okresowym już w warunkach temperatury pokojowej
Bibliografia:
Atkins P., Jones L., Chemia ogólna. Cząsteczki, materia, reakcje, Warszawa 2004.
Bolewski A., Manecki A., Mineralogia szczegółowa, Warszawa 1993.
Czerwiński A., Czerwińska A., Jelińska‑Kazimierczuk M., Kuśmierczyk K., Chemia 1, Warszawa 2002.
Cox P. A., Krótkie wykłady. Chemia nieorganiczna, Warszawa 2012.
Encyklopedia PWN
Greenwood N. N., Earnshaw A., Chemistry of the elements, 2nd Edition, Oksford 1997.
Litwin M., Styka – Wlazło Sz., Szymońska J., To jest chemia 2. Chemia organiczna. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Zakres rozszerzony, Warszawa 2016.
Madenbach O., Madenbach U., Atlas minerałów, Warszawa 2008