Przeanalizujmy następującą tabelę znajdującą się w bazie danych MySQL:

Tabela nosi nazwę aktorzy i przechowuje (na potrzeby serwisu recenzującego w internecie filmy) informacje na temat znanych aktorów hollywoodzkich. Cała baza danych nosi nazwę filmoteka. Tabela zawiera kolejno:

• klucz główny id (typu całkowitego INT, autoinkrementowany),

• atrybuty typu TINYTEXT: imie, nazwisko, plec (płeć), kraj_ur (kraj urodzenia),

• atrybut typu DATE o nazwie: data_ur (data urodzenia).

Archiwum ZIP potrzebne do wykonania zadań w tym e‑materiale znajdziesz poniżej:

Skrypt wstawiający rekord do bazy

Załóżmy, że chcemy wstawić do tabeli kolejny rekord reprezentujący aktora pochodzenia austriackiego – Arnolda Schwarzeneggera.

Skrypt PHP realizujący zadanie dopisania do tabeli kolejnego rekordu prezentuje się następująco:

$c = mysqli_connect("localhost", "root", "", "filmoteka") or die("Problem z serwerem!");
mysqli_set_charset($c, "utf8");
$q = "INSERT INTO aktorzy VALUES (NULL, 'Arnold', 'Schwarzenegger', 'm' , 'Austria','1947-07-30')";
mysqli_query($c, $q);
mysqli_close($c);

Dla przypomnienia, w liniach o kolejnych numerach zrealizowano:

1. Akt nawiązania połączenia z bazą danych lub w razie niepowodzenia wyświetlenie komunikatu o błędzie i wstrzymanie dalszego wykonania skryptu.

2. Przypisanie do obsługi komunikacji zestawu znaków UTF‑8, zawierającego polskie znaki diakrytyczne.

3. Zapisanie treści zapytania SQL w specjalnie utworzonej zmiennej PHP – całe zapytanie umieszczono w cudzysłowie, zaś łańcuchy wewnątrz zapytania zamknięto w apostrofach.

4. Rzeczywiste wykonanie kwerendy umieszczonej uprzednio w zmiennej $q, za pośrednictwem połączenia o identyfikatorze $c.

5. Zamknięcie aktywnego połączenia o identyfikatorze $c.

Okazuje się, że wykonanie kwerendy INSERT, UPDATE lub DELETE na bazie danych, jest zadaniem stosunkowo trywialnym. Wystarczyło bowiem przygotować treść kwerendy w pomocniczej zmiennej $q, po czym rzeczywiście wykonać ją funkcją mysqli_query(),używając otwartego połączenia o identyfikatorze $c.

Raport wyszukujący informacje w bazie

Jednak zadanie to staje się trudniejsze, jeżeli chcemy wyszukać informacje, czyli wykonać zapytanie SELECT. Baza danych musi wówczas także odpowiedzieć na kwerendę – zwracając do skryptu PHP mnóstwo wyszukanych (zgodnie z podanymi kryteriami) informacji. Proces przetwarzania takiej odpowiedzi określamy w nomenklaturze bazodanowej fetchowaniemfetchowaniefetchowaniem.

Załóżmy, że mamy wyszukać w tabeli aktorzy informacje o aktorach (imię, nazwisko, płeć) urodzonych w Stanach Zjednoczonych. Wykonanie takiej kwerendy wyszukującej będzie zatem wymagało przechowania odpowiedzi bazy danych w dodatkowej, pomocniczej zmiennej PHP:

$q = "SELECT imie, nazwisko, plec FROM aktorzy WHERE kraj_ur = 'USA'";
$result = mysqli_query($c, $q) or die("Problem z kwerendą!");

Odpowiedź bazy na zapytanie zapisane w zmiennej $q zostanie umieszczona w pojemniku o nazwie $result. Dodatkowo, z użyciem znanej nam klauzuli or die() przerwiemy dalsze przetwarzanie skryptu, jeśli wystąpi problem z wykonaniem kwerendy. Opisane przekształcenie skryptu PHP w raport prześledźmy dokładnie w filmie samouczku:

Zawartość zmiennej $result nie jest pojedynczą wartością jakiegokolwiek atrybutu. Jest to obiekt klasy mysqli_result, który jednak możesz roboczo traktować jako dwuwymiarową tablicę (tabelę złożoną z wierszy i kolumn) składająca się z pięciu wyjętych rekordów (aktorów), z których każdy posiada po trzy atrybuty (imię, nazwisko, płeć):

Zatem odpowiedź na zapytanie stanowi cały zestaw danych, który należy przetworzyć (pociąć na pojedyncze wartości). W praktyce oznacza to najczęściej skonstruowanie pętli wykonującej się – jak to mówimy – „dopóki istnieją rekordy”, zaś wewnątrz niej, w ramach każdej iteracji należy:

• wyciąć z całej dwuwymiarowej tablicy bieżący rekord (wiersz),

• z tego rekordu wypisać wartości poszczególnych atrybutów (kolumn).

Pętla, wypisująca rekord po rekordzie, cały zestaw zwróconych w $result prezentuje się następująco:

while ($row = mysqli_fetch_assoc($result)) {
	echo $row['imie']." ".$row['nazwisko']." ".$row['plec']."<br>";
}

Pomocnicza zmienna $row (ang. row = wiersz) zawiera zawsze jeden rekord wyjęty ze wszystkich wierszy zwróconych przez kwerendę (czyli jest to tablica już tylko jednowymiarowa). Oczywiście to wyjmowanie do $row musi być realizowane w pętli, gdyż rekordów przesłanych w wyniku zapytania może być dużo. W przykładzie wybrano sterowaną warunkiem pętlę while, gdyż automatycznie przerwie ona działanie, gdy wszystkie rekordy zostaną wypisane.

Natomiast do poszczególnych wartości pól w rekordzie dostajemy się, podając indeks w tablicy – inny dla każdej szufladki. W metodzie mysqli_fetch_assoc() indeksy są asocjacyjne, czyli skojarzeniowe. Jest to słowna reprezentacja, będąca po prostu nazwą kolumny występującej w bazie danych.

Operator kropki: . oznacza w PHP tzw. konkatenacjękonkatenacjakonkatenację łańcuchów, która umożliwia wplecenie wartości zmiennych PHP prosto w generowany wynikowy kod źródłowy HTML.

Trzy sposoby przetwarzania danych

W języku PHP wyróżniamy trzy podstawowe odmiany operacji fetchfetchowaniefetch, realizującej wkładanie pojedynczych rekordów do pomocniczej tablicy jednowymiarowej $row:

• mysqli_fetch_row() – przetwarzanie liczbowe – ponumeruj (od zera) szufladki tablicy jednowymiarowej;

• mysqli_fetch_assoc() – wyjmowanie asocjacyjne (skojarzeniowe) – ponazywaj słownie szufladki tablicy jednowymiarowej, nadając im zawsze taki sam identyfikator, jaki posiadają kolumny w bazie danych;

• mysqli_fetch_array() – przetwarzanie równocześnie numeryczne i asocjacyjne (dostępne są oba rodzaje indeksów); wadą tej metody jest redundancja (powtarzanie) danych.

W zależności od wyboru metody przetwarzania, nieco inny wygląd przyjmie pętla wypisująca wartości odczytanych pól. W poprzednim przykładzie, w którym użyto funkcji mysqli_fetch_assoc(), indeksy tablicy były słowne. Natomiast w przypadku użycia metody mysqli_fetch_row() kolumny indeksujemy numerycznie:

while ($row = mysqli_fetch_assoc($result)) {
	echo $row[0]." ".$row[1]." ".$row[2]."<br>";
}

Wynik wypisania wartości w przeglądarce jest identyczny jak ostatnio, zmieniły się jedynie indeksy tablicy jednowymiarowej $row – zamiast wartości słownych, zastosowano teraz kolejne liczby (inkrementowane od zera). Ostateczny wybór metody przetwarzania rezultatu zależy najczęściej tylko od osobistej preferencji programisty. Indeksy numeryczne łatwiej można przetwarzać w pętlach, zaś słowne szybciej pozwalają zorientować się, co dokładnie w sposób iteracyjny wypisujemy.

Pobranie liczby zwróconych rekordów

Dzięki zastosowaniu funkcji o nazwie mysqli_num_rows() istnieje dodatkowa możliwość odczytania liczby rekordów zwróconych przez zapytanie SELECT:

$q = "SELECT imie, nazwisko, plec FROM aktorzy WHERE kraj_ur = 'USA'";
$result = mysqli_query($c, $q) or die("Problem z kwerendą!");
  
$ile = mysqli_num_rows($result);
echo "Liczba aktorów amerykańskich w bazie: ".$ile;

Jedynym argumentem funkcji zastosowanej w linii czwartej jest identyfikator zmiennej, w której umieszczono wyniki zapytania SELECT – w naszym przykładzie jest to $result. W pomocniczej zmiennej $ile znajdzie się zatem liczba zwróconych tym zapytaniem rekordów.

Słownik