Układ krwionośny człowieka jest układem zamkniętym. Składa się z sieci naczyń krwionośnych (tętnictętnicetętnic, żyłżyłyżył i naczyń włosowatychnaczynia włosowate (włośniczki)naczyń włosowatych), krwi, czyli płynnej tkanki rozprowadzanej po całym organizmie, oraz z serca.

Serce człowieka podzielone jest na cztery jamy: dwa przedsionki i dwie komory. Krew wypływa z serca tętnicami, a powraca do niego żyłami. Ciśnienie tłoczące krew do naczyń krwionośnych wytwarzane jest w wyniku skurczów serca. Nie wystarcza ono do przepchnięcia krwi przez cały krwiobieg i skierowania jej z powrotem do serca, ponieważ maleje wraz z odległością od tego organu. Dlatego przemieszczanie się krwi wspomagane jest przez pulsowanie tętnic, możliwe dzięki obecności w tętnicach mięśniówki. Z kolei cofaniu się krwi zapobiegają zastawki znajdujące się w żyłach.

U kręgowców lądowych nastąpił rozdział krwiobiegu na dwa obiegi: obieg mały (płucny) i obieg duży (ustrojowy).

Mózg zaopatrywany jest w krew przez dwie pary tętnic:

• dwie tętnice szyjne wewnętrzne;

• dwie tętnice kręgowe.

Przepływ mózgowy dostarcza mózgowi tlen i środki energetyczne, zwłaszcza glukozę. Umożliwia także usuwanie dwutlenku węgla.

Krew z mózgu odprowadzana jest żyłą wielką mózgu.

Serce zaopatrywane jest w krew przez dwie tętnice wieńcowe. Ich ujścia znajdują się w opuszce aorty.

Lewa tętnica wieńcowa zaopatruje w krew lewą komorę, przedsionki i przegrodę międzykomorową.

Prawa tętnica zaopatruje w krew prawą komorę i prawy przedsionek.

Krążenie wieńcowe dostarcza sercu tlen i środki odżywcze, które warunkują prawidłową aktywność skurczową serca.

Krew żylna odprowadzana jest z serca podwójnym układem drenującym:

• powierzchniowym, który kończy się w zatoce wieńcowej i w przednich żyłach serca odprowadzających krew z lewej komory do prawego przedsionka;

• głębokim złożonym z naczyń tętniczo‑jamowych.

Więcej na temat krążenia wieńcowego w e‑materiale Krążenie wieńcowePG6TPp13yKrążenie wieńcowe.

Wątroba zaopatrywana jest w krew przez:

• żyłę wrotną, którą ze śledziony, żołądka i jelit płynie odtlenowana krew bogata w składniki odżywcze i sole mineralne; w wątrobie dochodzi do przefiltrowania krwi dostarczonej żyłą wrotną;

• tętnicę wątrobową, którą płynie utlenowana krew.

Krew wypływa z wątroby żyłami wątrobowymi.

Krew płynie w naczyniach krwionośnych i nie wydostaje się poza ich obręb. W skład krwi wchodzą elementy komórkowe (elementy morfotyczne krwielementy morfotyczne krwielementy morfotyczne krwi), stanowiące 44% masy, oraz osoczeosoczeosocze, które tworzy 55% masy krwi. Pozostałą część stanowią gazy, substancje odżywcze i produkty przemiany materii. Dziennie przez serce przepływa średnio 7200 l krwi, a na 1 kg masy ciała człowieka przypada około 70‑80 ml krwi.

ErytrocytyerytrocytyErytrocyty, czyli krwinki czerwone, powstają w procesie zwanym erytropoeząerytropoezaerytropoezą. Polega on na namnażaniu i różnicowaniu erytrocytów z komórek macierzystych w szpiku kostnym, które ulegają licznym podziałom mitotycznympodział mitotycznypodziałom mitotycznym. Komórki te tracą jądra komórkowe i mitochondria. Zawarte w nich białko, hemoglobinahemoglobinahemoglobina, umożliwia im pełnienie funkcji transportowych (tlenu i dwutlenku węgla). Natomiast ich cechy biochemiczne oraz fizyczne, m.in. duża elastyczność, nadają im zdolność przeciskania się nawet przez najwęższe naczynia krwionośne. Życie erytrocytu trwa ok. 120 dni. W tym czasie nieprzerwanie zaopatruje organizm w tlen i uczestniczy w usuwaniu dwutlenku węgla. Uszkodzone erytrocyty ulegają zniszczeniu w śledzionieśledzionaśledzionie. Zawarte w nich żelazo stanowi dla organizmu cenny pierwiastek, dlatego jest odzyskiwane i ponownie wykorzystywane przy powstawaniu nowych czerwonych krwinek.

RtnpV6EQdjL0T

Zdjęcie przedstawia elementy morfotyczne krwi. To czerwone krwinki – erytrocyty. Te komórki zawierają barwnik oddechowy – hemoglobinę. Ich funkcja to transport tlenu i częściowo dwutlenku węgla. Mają postać okrągłych, czerwonych, niewielkich, wklęsłych czerwonych dysków. Znajdują się wewnątrz naczynia krwionośnego.

LeukocytyleukocytyLeukocyty, czyli krwinki białe, powstają w szpiku kostnym czerwonym, a dojrzewają w narządach układu limfatycznego. Zawierają jądro komórkowe, zachodzi u nich metabolizm i mają możliwość podziału komórkowego. Zadaniem leukocytów jest ochrona organizmu przed patogenami.

TrombocytytrombocytyTrombocyty, czyli płytki krwi, są najmniejszymi, bezjądrowymi elementami morfotycznymi krwi. Powstają w szpiku kostnym. Odgrywają podstawową rolę w procesie krzepnięcia krwi.

Słownik