Terminu smog po raz pierwszy użył w $1911$ roku lekarz Harold Des Voeux, określając nienaturalne zjawisko atmosferyczne, powstające na wskutek oddziaływania wysokich stężeń zanieczyszczeń, pochodzących ze źródeł antropogenicznych oraz specyficznych warunków terenowych, pogodowych i atmosferycznych.

Smog jest rodzajem zanieczyszczenia powietrza związanym z obecnością różnych substancji powstających w wyniku spalania stałych i ciekłych paliw, np. węgla, miału i mułu węglowego, drewna i innych. Należą do nich pyły o różnej granulacji, gazy (np. tlenek siarki$\left(\text{IV}\right)$ i tlenki azotu), niemetanowe lotne związki organiczne, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (np. benzopiren) i wiele innych. Ich źródłem są przede wszystkim indywidualne paleniska domowe, piece, kotłownie i inne instalacje grzewcze, wyposażone w kotły niskiej klasy, ogrzewające domy jednorodzinne i wielorodzinne kamienice niepodłączone do sieci ciepłowniczej. Nic więc dziwnego, że smog powstaje głównie w miastach, gdzie dodatkowo duże nagromadzenie emitorów oraz gęsta, hamująca ruch powietrza i utrudniająca przewietrzanie zabudowa, sprzyja jego występowaniu.

Warunki sprzyjające powstawaniu smogu:

• terenowe (np. w dolinie otoczonej wzgórzami);

• pogodowe (brak wiatru, duża wilgoć);

• atmosferyczne (zjawisko inwersji powietrza — ciepłe powietrze unosi się nad zimnym).

R1YSFrDOJ7oHE

Zdjęcie przedstawia widok na niskie góry o łagodnych wierzchołkach. W górach leży śnieg. W dolinie unosi się smog, przypomina mgłę. Na zdjęciu świeci słońce.

Ze względu na miejsce i warunki powstawania oraz skład chemiczny wyróżnia się dwa rodzaje smogu:

Indeks dolny Źródło: Łabij‑Reduta B., Borawski J.,  Naumnik B., Uwaga! SMOG!, Forum Nefrologiczne 2018;11(4):231‑240. Indeks dolny koniec_{Źródło: Łabij‑Reduta B., Borawski J.,  Naumnik B., Uwaga! SMOG!, Forum Nefrologiczne 2018;11(4):231‑240.}

Pojawienie się Wielkiego smogu londyńskiegosmog kwaśny (londyński)smogu londyńskiego to zdarzenie, które na zawsze pozostanie w pamięci londyńczyków i które obecnie stale uświadamia społeczeństwu jak negatywne konsekwencje może przynieść zanieczyszczenie powietrza. Katastrofa ekologiczna, która miała miejsce w Londynie w dniach $5-9$ grudnia $1952$ roku doprowadziła łącznie do śmierci dwunastu tysięcy londyńczyków.

W pierwszych dniach grudnia $1952$ roku, nastąpił gwałtowny spadek temperatury powietrza, powodujący wzrost zużycia węgla i innych paliw kopalnych do ogrzania domów. Zwiększyło to w sposób znaczący emisję pyłów i gazów, której poziom w Londynie był i tak już wysoki z powodu oddziaływania zakładów przemysłowych. Koncentracja tlenku siarki$\left(\text{IV}\right)$ przekraczała wartość $\mathrm{3,5} \frac{\text{mg}}{{\text{m}}^3}$ powietrza. Wzrosła wilgotność powietrza i pojawiło się zamglenie, a jednocześnie utrzymująca się inwersja temperaturyinwersja temperaturyinwersja temperatury stworzyła niekorzystne warunki aerosanitarne, powodując zwiększenie stężeń zanieczyszczeń przy powierzchni ziemi. Obecne w powietrzu atmosferycznym gazy takie jak tlenek siarki$\left(\text{IV}\right)$ (${\text{SO}}_2$), tlenek węgla$\left(\text{II}\right)$ ($\text{CO}$), tlenek węgla$\left(\text{IV}\right)$ (${\text{CO}}_2$), tlenek azotu$\left(\text{II}\right)$ (${\text{NO}}_2$) oraz pył zawieszony o średnicy mniejszej od $10 \text{μm}$, sadza, węglowodory i inne, przyczyniły się do powstania smogu o odczynie kwaśnym. Nadano mu taki charakter ze względu na obecne w powietrzu cząsteczki tlenku siarki($\text{IV}$), które ulegając utlenieniu i reagując z mgłą, doprowadziły do powstania aerozolu kwasu siarkowego($\text{VI}$). Powstała w tych warunkach gęsta, drażniąca drogi oddechowe mgła, o szarej barwie i kwaśnym zapachu, znacznie ograniczyła widoczność. Będące jej składnikiem pyły o granulacji $\mathrm{2,5} \text{μm}$ (${\text{PM}}_{\mathrm{2,5}}$) powodowały różnorodne dolegliwości, między innymi nasilenie kaszlu i objawów alergii.  U osób, które miały kontakt ze wspomnianymi pyłami przez dłuższy czas, odnotowano ostrą niewydolność oddechową i jak się później okazało, choroby układu krążenia.

Wydarzenie to przyczyniło się do uchwalenia w $1956$ roku ustawy o czystości powietrza (Clean Air Act), która umożliwiła redukcję emisji pyłów i gazów w brytyjskich miastach.

Słownik

Bibliografia

Atkins P. Jones L., Chemia ogólna, PWN, Warszawa 2004

Trzeciak A.M., Wstęp do chemii nieorganicznej środowiska, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1995,