Przebieg odpowiedzi immunologicznej

Odpowiedź immunologiczna organizmu składa się z dwóch etapów.

RmgysXt9OhTnt1
Makrofag oddziałujący z limfocytem obserwowany pod mikroskopem skaningowym, powiększenie 1500 ×.
Źródło: Dr. Triche, National Cancer Institute, U.S. Department of Health and Human Services National Institutes of Health National Cancer Institute, USA.gov, domena publiczna.

W pierwszym znajdujące się w organizmie antygeny zostają wykryte przez makrofagimakrofagimakrofagi, wchłonięte, a następnie pocięte na kawałki w ich wnętrzu. Fragmenty fagocytowanego antygenu są tymczasowo umieszczane na błonie komórki żernej i prezentowane limfocytom T i B.

W drugim etapie uaktywnia się działalność limfocytów grasiczo- i szpikozależnych. Limfocyty Tlimfocyty TLimfocyty T wydzielają związki białkowe zwane cytokinami (inaczej interleukinami), które pobudzają limfocyty Blimfocyty Blimfocyty B do namnażania się. Zaczynają one produkować przeciwciała zwalczające konkretny (swoisty) antygen.

Limfocyty Tlimfocyty TLimfocyty T atakują i niszczą zakażoną wirusem czy bakterią komórkę, powodując jej rozpad.

Pamięć immunologiczna

Niewielka część namnożonych limfocytów T i B, którym makrofagimakrofagimakrofagi zaprezentowały fragmenty pochłoniętego antygenu, stanowi pamięć immunologiczną organizmu.

Komórki pamięci powstają podczas pierwszego kontaktu z antygenem. Reakcja organizmu związana z produkcją przeciwciałprzeciwciałaprzeciwciał skierowaną przeciwko antygenom, z którymi ustrój zetknął się po raz pierwszy, nosi nazwę odpowiedzi pierwotnej.

W odpowiedzi pierwotnej pierwsze przeciwciała pojawiają się po 3–14 dniach po ekspozycji na antygen. Zwiększony poziom przeciwciał utrzymuje się jeszcze przez kilka tygodni, po czym ulega obniżeniu.

Przy ponownym (wtórnym) zetknięciu się z tym samym rodzajem antygenu szybko zwiększa się poziom przeciwciał w osoczu, a walka z „intruzem” staje się bardziej skuteczna. Jest to mechanizm odpowiedzi wtórnej organizmu.

Słownik

limfocyty B
limfocyty B

komórki układu odpornościowego; powstają w szpiku kostnym, w obwodowych narządach limfatycznych; różnicują się w komórki plazmatyczne (produkujące przeciwciała) i komórki pamięci immunologicznej

limfocyty T
limfocyty T

komórki układu odpornościowego; dojrzewają w grasicy; są zdolne do rozpoznawania ciał obcych i niszczenia zainfekowanych komórek

makrofagi
makrofagi

komórki żerne powstałe z monocytów, które przeszły z krwi do innych tkanek; są zdolne do pełzakowatego ruchu i pochłaniania drobnoustrojów chorobotwórczych

monocyty
monocyty

(gr. mónos – jedyny, kýtos – komórka) komórki układu immunologicznego; leukocyty o największych rozmiarach, stanowiące 4–8% leukocytów w krwi obwodowej; po opuszczeniu krwi są przekształcane w makrofagi

przeciwciała
przeciwciała

białka produkowane przez limfocyty B (komórki plazmatyczne, plazmocyty), mające zdolność łączenia się z ciałem obcym (antygenem) i niszczenia go