Typy rolnictwa – przypomnienie

Przed zapoznaniem się informacjami dotyczącymi poszczególnych makroregionów rolniczych, należy przypomnieć sobie podziały rolnictwa i cechy charakterystyczne różnych typów rolnictwa na świecie.

Typy rolnictwa ze względu na przeznaczenie produkcji

Biorąc pod uwagę przeznaczenie produkcji, wyróżnia się dwa typy rolnictwa:

• rolnictwo samozaopatrzeniowe (tradycyjne) – występuje w Afryce, Azji, Ameryce Łacińskiej; rolnicy gospodarują tradycyjnymi metodami przede wszystkim w celu zapewnienia żywności własnej rodzinie;

• rolnictwo towarowe (rynkowe) – występuje w państwach wysoko rozwiniętych; produkcja oparta jest najczęściej na nowoczesnych sposobach gospodarowania i przeznaczona na sprzedaż.

Typy rolnictwa ze względu na wielkość nakładów (kapitału i pracy)

Z uwagi na zróżnicowanie wewnętrzne, w wielu państwach można spotkać regiony o cechach rolnictwa intensywnego lub ekstensywnego. Zatem rolnictwo jednych państw wyraźnie charakteryzuje się skrajnym typem intensywności, natomiast w innych państwach zaznacza się zróżnicowanie poszczególnych czynników opisujących cechy rolnictwa według intensywności.

Makroregiony rolnicze świata

Na świecie wyróżnia się 12 makroregionów rolniczych w oparciu o typy rolnictwa dominujące na danym obszarze.

1. Makroregion angloamerykański (północnoamerykański) – wyróżnia się bardzo wysokim stopniem towarowościtowarowość produkcji rolnejtowarowości; w centralnej części przeważa wielkoobszarowe rolnictwo ekstensywne, silnie wyspecjalizowane w uprawie np. zbóż, roślin przemysłowych, hodowli zwierząt; na wybrzeżach i południu dominuje gospodarka intensywna.

2. Makroregion łacińskoamerykański – ekstensywne rolnictwo wielkoobszarowe zdominowane przez plantacje (latyfundia) oraz chów bydła; występują też mniejsze, tradycyjne gospodarstwa indywidualne.

3. Makroregion zachodnioeuropejski – dominuje wysokotowarowe rolnictwo intensywne typu kapitałochłonnego, produkcja rolna zarówno roślinna, jak i zwierzęca.

4. Makroregion śródziemnomorski – w Europie Południowej rozwija się rolnictwo wysokotowarowe z przewagą kierunku roślinnego (np. uprawa winnej latorośli, roślin cytrusowych, oliwek); mniejszy udział hodowli.

5. Makroregion środkowoeuropejski – zróżnicowany stopień towarowości, duża różnorodność typów gospodarki rolnej od tradycyjnych, rozdrobnionych gospodarstw indywidualnych, poprzez wielkoobszarowe rolnictwo uspołecznione, po towarowe rolnictwo intensywne; mieszany kierunek produkcji (roślinno‑zwierzęcy).

6. Makroregion północnoazjatycki – zróżnicowany stopień towarowości i powierzchni gospodarstw; w wyniku transformacji spada udział rolnictwa uspołecznionego na rzecz gospodarstw prywatnych; mieszane kierunki produkcji, z przewagą kierunków roślinnych w części europejskiej; w Azji rozwija się ekstensywna hodowla, a na sztucznie nawadnianych terenach pustynnych i półpustynnych występują plantacje bawełny.

7. Makroregion środkowoazjatycki – obejmuje Chiny, Mongolię i Koreę Północną, w części wschodniej przeważa intensywne rolnictwo typu pracochłonnego o niskim stopniu towarowości; wielkoprzestrzenne rolnictwo uspołecznione o mieszanym kierunku produkcji przechodzi transformację (powszechna jest uprawa ryżu i hodowla trzody chlewnej); w części zachodniej występuje ekstensywna, półkoczownicza i koczownicza hodowla zwierząt.

8. Makroregion wschodnioazjatycki – w Japonii i Korei Południowej przeważa rolnictwo intensywne wysokotowarowe, powszechna jest uprawa ryżu.

9. Makroregion południowoazjatycki – wyróżnia się intensywnym rolnictwem typu pracochłonnego, samozaopatrzeniowym, o niskim stopniu towarowości; w produkcji roślinnej dominuje uprawa ryżu; rozwija się też gospodarka plantacyjna (plantacje herbaty, kawy, drzewa kauczukowego).

10. Makroregion połnocnoafrykańsko‑zachodnioazjatycki – dominują małe, tradycyjne gospodarstwa chłopskie o niskiej produktywnościproduktywnośćproduktywności, najczęściej samozaopatrzeniowe; na bardziej żyznych terenach nawadnianych występuje intensywna uprawa roślin, a na suchych obszarach pasterstwo koczownicze.

11. Makroregion środkowopołudniowoafrykański – na południe od Sahary, w krajach Sahelu, przeważa ekstensywne pasterstwo koczownicze; w obrębie lasów równikowych rozwija się tradycyjne, samozaopatrzeniowe rolnictwo żarowo‑odłogowe, natomiast w Republice Południowej Afryki powszechne jest intensywne rolnictwo towarowe.

12. Makroregion australijsko‑nowozelandzki – dominuje rolnictwo wysokotowarowe o dużym stopniu specjalizacji w uprawach zbóż lub hodowli.

Indeks górny Źródło: oprac. na podstawie Repetytorium PWN. Indeks górny koniec^{Źródło: oprac. na podstawie Repetytorium PWN.}

Makroregiony dzielą się na mniejsze regiony.

Słownik