Rodzaje pytań. Pytania filozoficzne.

Pytania możemy klasyfikować w różny sposób. Jednym z nich jest podział ze względu na zakres możliwych odpowiedzi. W podziale tym pytania dzielimy na:

Pytania otwarte to takie, na które zakres odpowiedzi jest bardzo szeroki, pytania zamknięte dopuszczają jedną, ewentualnie dwie odpowiedzi – np. wskazany przedmiot lub „tak” czy „nie”.

Inny podziałem jest podział ze względu na przedmiot pytania. Możemy w ten sposób wyróżnić np. pytania o:

Możemy też pytać o czas, miejsce, środki działania, liczby i wiele innych danych. Wszystko, co podlega twierdzeniu, jest także możliwym przedmiotem pytania.

W związku z tym, że filozofia jest ogólną refleksją o świecie, jego poznawaniu, istnieniu oraz o wartościach, można wskazać najważniejsze grupy pytań filozoficznych jako pytania o:

Pytania filozoficzne a potoczne i naukowe.

Pytania filozoficzne od naukowych różnią się przede wszystkim tym, że są nieempiryczne, tzn. odpowiedzi, których poszukują nie dadzą się odnaleźć w wyniku doświadczenia lub badania rzeczywistości. Filozofia nie jest bowiem naukąnaukanauką w sensie ścisłym, czyli nie bada zjawisk i nie formułuje praw dotyczących świata. Np. pytanie o to, dlaczego ludzie boją się cierpienia, jest pytaniem naukowym, ale pytanie o to, czym jest cierpienie, jest pytaniem filozoficznym.

R19Pv9zBmBmuG

Grafika przedstawia kształt mózgu, w który jest wpisana korona drzewa bez liści.

Pytania filozoficzne są ogólne, tzn. dotyczą bytu w ogóle (tego, co istnieje). Pytają o istnienie - o to, czy, jak i co istnieje. A jeśli istnieje - jakie ma właściwości bytowe. Pytania naukowe ograniczają się do tego, co istnieje empirycznie (jest poznawalne zmysłowo), ale nawet w tym zakresie nie zajmują się samą kwestią istnienia tego, co jest przedmiotem ich zainteresowania. Nauka nie pyta o to, czy i jak istnieje rzeczywistość empiryczna, czy jest autonomiczna, czy też zależna od innej sfery bytu, czy jest dostępna naszemu poznaniu, czy to poznanie sięga bytu itp. Pytania filozoficzne dotyczą także istoty bytów - tego, co przesądza o tym, że przedmioty są tym, za co je uznajemy. Obejmują więc kwestie dotyczące znaczeń pojęć, także naukowych. Pytają więc o to, co sprawia, że określony byt jest tym, czym jest.

Pytania filozoficzne od potocznych różnią się tym, że nie mają charakteru praktycznego, nie służą codziennym działaniom, życiowej praktyce czy praktycznemu użytkowi. Pytania filozoficzne są więc teoretyczne. Pytanie o to, jak ugotować smaczny obiad jest pytaniem praktycznym i potocznym, choć kwestia, czym jest dobry obiad, ma już charakter filozoficzny.

Niektóre pytania filozoficzne mają także, w odróżnieniu od pytań potocznych i naukowych, charakter fundamentalny, tzn. dotyczą kwestii zasadniczych dla człowieka i ludzkiego życia. Obejmują one najważniejsze zagadnienia egzystencjalne – dotyczą sensu (celu) ludzkiego życia, podstawowych zasad etycznych, które powinny obowiązywać ludzi, kondycji ludzkiej w świecie, problemu istnienia transcendencjitranscendencjatranscendencji itp.

John Locke, Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego

John Locke (1632‑1704) to jeden z najważniejszych przedstawicieli empiryzmuempiryzmempiryzmu brytyjskiego. W swym głównym dziele Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego postawił on m.in. pytania o to, czym są pojęcia, w jaki sposób odnoszą się one do rzeczy jednostkowych i na czym polega ich ogólność i abstrakcyjność. W niżej cytowanym fragmencie Locke ukazuje różnice pomiędzy rzeczami jednostkowymi a pojęciami ogólnymi i przedstawia proces abstrakcji, ukazując mechanizm dociekań filozoficznych - ogólnych, dotyczących znaczenia pojęć.

Słownik