Powodzie występujące w ciepłej porze roku spowodowane są dodatkową dostawą wody do rzek, co wynika z opadów. Ze względu na charakter deszczu wydzielamy dwa typy powodzi.

Powodzie opadowo‑nawalne

Ten typ powodzi jest spowodowany krótkotrwałymi, ale gwałtownymi opadami. Innymi słowy, są one powodowane przez burze. Taki ulewny deszcz zazwyczaj jest krótkotrwały, rzadko bowiem zdarza się, aby ulewa trwała godzinę. Jednocześnie w tym czasie potrafi spaść 30 litrów wody na metr kwadratowy, czyli nawet połowa miesięcznych opadów. Burze występują głównie w lecie i wtedy też najczęściej występują powodzie opadowo‑nawalneopad nawalnyopadowo‑nawalne. Największe zagrożenie stanowią one na małych rzekach oraz na obszarach zurbanizowanych, gdzie mniejsza ilość wody wsiąka w podłoże, a jej większa część pozostaje na powierzchni. Spływ powierzchniowy przyspiesza także nachylenie terenu.

Powodzie opadowo‑rozlewne

Powstają w wyniku długotrwałych opadów (np. kilkudniowych), które występują na dużym obszarze. Powodzie tego typu najczęściej mają miejsce na dużych rzekach, na obszarach podgórskich. Jako przykład można wskazać powódź tysiąclecia na Odrze oraz Wiśle w lipcu 1997 roku. Stany alarmowe na rzekach zostały przekroczone niemal na całej długości Odry. W Sudetach wystąpiły wtedy rekordowe opady deszczu, których trzydniowa suma wyniosła ponad 400 mm (średnia suma opadów dla Polski wynosi około 600 mm).

Oba typy powodzi półrocza letniego najczęściej pojawiają się na rzekach od czerwca do września, jednak te najbardziej katastrofalne w skutkach miały miejsce głównie w miesiącach wakacyjnych, czyli w lipcu i sierpniu.

R1cekiRhDmuWF

Na zdjęciu jest zalany wodą teren osiedla, na którym stoją bloki. Pod jednym z bloków jest ponton z ludźmi. Zalany wodą jest między innymi samochód dostawczy - woda sięga prawie po dach.

Powodzie roztopowe

R8evyYbb4jkAx1

Na zdjęciu jest las. Dolny odcinek pni drzew stoi w wodzie. W niektórych miejscach woda jest zamarznięta i leży na niej śnieg.

Ten typ wezbrań powstaje w wyniku topnienia pokrywy śnieżnej. Na wielkość takiej powodzi, poza ilością wody zgromadzonej w postaci śniegu, wpływ ma także kilka innych czynników. Pokrywa śnieżna zdecydowanie szybciej będzie topnieć wtedy, gdy ocieplenie będzie gwałtowne, a noce pozbawione przymrozków. Zamarznięty grunt powoduje, że mniej wody wsiąka w głąb ziemi, a jej znaczna ilość spływa po powierzchni terenu, trafiając w końcu do rzeki. Jeżeli dodatkowo odwilży towarzyszyłyby opady deszczu, to taki przebieg warunków atmosferycznych mógłby doprowadzić do poważnej w skutkach powodzi. Ten typ wezbrań jest charakterystyczny dla przełomu zimy i wiosny (od końca lutego do połowy kwietnia). Powodzie roztopowe największe zagrożenie stanowią na obszarach wyżynnych.

Powodzie lodowo‑zatorowe

R1VjVFrtUX3Ws1

Na zdjęciu jest rzeka z lodową pokrywą popękaną na duże kawałki. Po lewej stronie rzeki stoi dom jednorodzinny. Za nim jest wzniesienie porośnięte lasem.

Wezbrania te są spowodowane zatorami lodowymi, które tworzą się na rzekach. Najczęściej dochodzi do tego w miejscach, gdzie koryto rzeki ulega zwężeniu, np. na mostach lub tamach. Powodzie lodowo‑zatorowe występują najczęściej w lutym oraz marcu, kiedy kra lodowa zaczyna rozmarzać i płynąć w dół rzeki, gdzie z kolei nie dotarło jeszcze ocieplenie. Wtedy dochodzi do spiętrzenia kry, która zmniejsza przepływ rzeki w tym miejscu i prowadzi do spiętrzenia wody. Warto zauważyć, że w przypadku tych powodzi do rzeki nie trafia dodatkowa woda, lecz woda, która już się w niej znajduje, ma utrudniony odpływ, co powoduje podniesienie się poziomu wody. Największe zagrożenie powodzie te stanowią na rzekach nizinnych.

Powodzie śryżowo‑zatorowe

ŚryżśryżŚryż to drobinki lodu w rzece, które powstają w okresie jej zamarzania. W sytuacji, gdy zaczynają się ze sobą łączyć, mogą przykleić się także do np. przęseł mostu i doprowadzić do zmniejszenia się przepływu wody w rzece. Powodzie tego typu tworzą się w okresie zamarzania rzeki, czyli najczęściej w okresie od grudnia do końca stycznia. Największe zagrożenie stanowią na rzekach nizinnych.

Zachodzące zmiany klimatyczne znacząco wpływają na typy powodzi półrocza chłodnego. Zimy są łagodniejsze, w związku z czym rzeki rzadziej są pokryte lodem, czego efektem jest mniejsze ryzyko wystąpienia powodzi lodowo‑zatorowych oraz śryżowo‑zatorowych. Pokrywa śnieżna także osiąga mniejsze wartości, a okres odwilży rozpoczyna się wcześniej, przez co termin oraz wielkość wezbrań roztopowych ulegają zmianom.

Powodzie sztormowe

RlTv4de8VTYrE1

Na zdjęciu jest zalany wodą teren. Po lewej stronie stoją budynki. W tle można zauważyć stoczniowe dźwigi.

Ostatni typ powodzi występuje na wybrzeżu morskim, w ujściowych odcinkach poszczególnych rzek. Powodzie sztormowe najczęściej są obserwowane od grudnia do lutego. Są one powodowane silnymi wiatrami (sztormami) wiejącymi od morza. Wpychają one wodę w górę rzeki, przez co dochodzi do zjawiska cofki powodziowej. Ten rodzaj powodzi stanowi zagrożenie dla obszarów przybrzeżnych, zwłaszcza leżących w depresji. W Polsce najbardziej zagrożoną powodziami tego typu częścią kraju są Żuławy Wiślane.

Słownik