Verbi pronominali

Farcela

Nazwy włoskich organizacji non profit są bardzo bogate językowo – można w nich znaleźć wiele kreatywnych zabiegów. Jednym z nich jest użycie zdania wykrzyknikowego z czasownikiem zaimkowym farcela (Ce la faremo! – Cooperativa Sociale), z którym spotkałeś/spotkałaś się już na początku tego e‑materiału, zapoznając się z jego tematem.

Farcela oznacza ‘dać radę’ i należy do grupy czasowników, które nazywają się po włosku verbi pronominali (czasowniki zaimkowe). Są one nacechowane emocjonalnie i pojawiają się często w wypowiedziach. Mówiąc Ce la farò!, oprócz przekazania informacji, że poradzisz sobie z czymś, wyrażasz również swoje emocje, np. motywację i wiarę w powodzenie.

Czasownik farcela obejmuje partykułę ci i zaimek la, które w koniugacji zmieniają pozycję, ale odmianie podlega jedynie główny element konstrukcji – czasownik fare. Zatem w czasie teraźniejszym odmiana tego czasownika zaimkowego wygląda następująco:

RKA3PZ06yMtNL

Ilustracja

farcela all’indicativo presente

io ce la faccio
tu ce la fai
lui/lei/Lei ce la fa

noi ce la facciamo
voi ce la fate
loro ce la fanno

W czasie passato prossimo odmiana tego czasownika wygląda jak w tabeli poniżej. Warto pamiętać, że obecność zaimka la obliguje nas do uzgodnienia imiesłowu czasu przeszłego, a zatem we wszystkich osobach wystąpi końcówka -a.

RisimRTdcL7AN

Ilustracja

farcela al passato prossimo

io ce l’ho fatta
tu ce l’hai fatta
lui/lei/Lei ce l’ha fatta

noi ce l’abbiamo fatta
voi ce l’avete fatta
loro ce l’hanno fatta

W trybie rozkazującym czasownik przybiera następujące formy:

R1elrU8VBY3MC

Ilustracja

farcela all’imperativo

faccela!
facciamocela!
fatecela!

Andarsene

Innym tego typu czasownikiem jest andarsene ‘iść sobie’.

Andarsene oznacza ‘pójść sobie, odejść’. Mówiąc Me ne vado!, oprócz przekazania informacji, wyrażasz również swoje emocje, np. znudzenie, zniecierpliwienie czy poirytowanie. Używany w odniesieniu do innej osoby staje się niegrzecznym komunikatem.

Czasownik andarsene obejmuje zaimek zwrotny si, który należy odmienić w zależności od osoby oraz partykułę ne. Formy mi, ti, si, ci, vi, si, łącząc się z partykułą ne, zamieniają końcowe i na e, np. mi przekształca się w me. Zobacz, jak odmienia się andarsene w czasie teraźniejszym:

R1WZdqrEfdHMK

Ilustracja

andarsene all’indicativo presente

io me ne vado
tu te ne vai
lui/lei/Lei se ne va

noi ce ne andiamo
voi ve ne andate loro se ne vanno

oraz w czasie przeszłym passato prossimo:

R14XLT9WHDXjC

Ilustracja

andarsene al passato prossimo

io me ne sono andato/a
tu te ne sei andato/a
lui/lei/Lei se n’è andato/a

noi ce ne siamo andati/e
voi ve ne siete andati/e
loro se ne sono andati/e

W trybie rozkazującym czasownik andarsene przybiera następujące formy:

R10hf4fCQSrn2

Ilustracja

andarsene all’imperativo

vattene!
andiamocene!
andatevene!

Warto jeszcze zauważyć, że czasownik andarsene jest często używany w komunikatach służących do wyrażenia sprzeciwu, np.: – Inquinate la nostra città? Andatevene! ‘Zanieczyszczacie nasze miasto? Idźcie sobie stąd!’. Sprzeciw jest częstym elementem tak zwanej misji danej organizacji non profit (sprzeciw wobec biedy, wobec przemocy czy wobec choroby). Łatwo go zauważyć, gdy jest on manifestowany już na poziomie nazwy organizacji, np. Nessuno tocchi i bambini ‘niech nikt nie dotyka dzieci’; Non sprecare ONLUS ‘nie marnuj – nienastawiona na zysk organizacja pożytku społecznego’; Fondazione Mai Soli ONLUS ‘fundacja nigdy sami – nienastawiona na zysk organizacja pożytku społecznego’. W języku włoskim sprzeciw czy niezgodę można wyrażać na różne sposoby, np.:

• poprzez przeczenie – Vuoi rinunciare al  volontariato? ‘Chcesz zrezygnować z wolonatriatu?’ - No. ‘Nie.’/ No, non voglio. ‘Nie, nie chcę.’

• poprzez dosłowny sprzeciw – È giusto maltrattare gli animali. ‘Słuszne jest znęcanie się nad zwierzętami.’ - Non siamo d’accordo. ‘Nie zgadzamy się.’

• poprzez poddanie w wątpliwość prawdziwości komunikatu – Il nostro pianeta non affronta i problemi dell’inquinamento. ‘Nasza planeta nie mierzy się z problemami związanymi z zanieczyszczeniem.’ - No, non è vero. ‘Nie, to nieprawda.’

• poprzez stwierdzenie, że ma się inną opinię – Ci sono troppe iniziative di assistenza sociale. ‘Jest za dużo inicjatyw związanych z pomocą społeczną.’ - Non penso/non credo. ‘Nie sądzę.’

Przeciwieństwem niezgody czy sprzeciwu będzie akceptacja, zgoda. Można ją wyrazić w języku włoskim np.:

• za pomocą potwierdzenia – Vuoi diventare volontario? ‘Chcesz zostać volontariuszem?’ - Sì. ‘Tak.’/ Sì, volentieri. ‘Tak, chętnie.’

• za pomocą dosłownej zgody – Vale la pena aiutare altrui. ‘Warto pomagać innym.’ - Sono d’accordo. / Sono pienamente/totalmente d'accordo. / Sono d’accordissimo/-a. ‘Zgadzam się. / W pełni się zgadzam.’

• poprzez przyznanie racji – La cura del nostro pianeta non è sufficiente. ‘Nie troszczymy się wystarczająco o naszą planetę.’ - Hai ragione. ‘Masz rację.’

• poprzez potwierdzenie prawdziwości komunikatu – Molte persone soffrono di diverse malattie. ‘Wiele osób cierpi na różne choroby.’ - È (proprio) vero. ‘To (zdecydowanie) prawda.’

• poprzez podzielenie tej samej opinii – Secondo noi, occorre ridurre l’uso di plastica. ‘Według nas należy ograniczyć zużycie plastiku.’ - Sì, lo pensiamo anche noi. ‘Tak, my też tak myślimy.’

Dizionario

f = femminile - rodzaj żeński, m = maschile - rodzaj męski, pl = plurale - liczba mnoga