R1Vq3Zs8sPgxj1

Parlament Europejski gmach

1. Mapa polityczna Europy

Mapa polityczna umożliwia określenie położenia wybranego państwa względem państw sąsiednich oraz obiektów geograficznych niekiedy o ważnym znaczeniu gospodarczym – przykładem może być dostęp do morza. Takie usytuowanie kraju nazywamy położeniem politycznym. Jak wiesz z historii, położenie polityczne miało i ma nadal wielkie znaczenie. Doświadczenia uczą, że warto utrzymywać dobre stosunki z sąsiadami, co odnosi się nie tylko do polityki międzynarodowej, ale także i do naszego życia codziennego.
Zmiany na mapie politycznej mogą mieć rozmaity przebieg. Powstanie nowego państwa lub zmiana granic państwowych może być wynikiem krwawych wojen. Niekiedy państwa wielonarodowe dzielą się na drodze wewnętrznych porozumień. Czasami granice pozostają niezmienione, ale zmienia się nazwa państwa albo jego symbole.
Europa jest najbardziej podzielonym kontynentem pod względem politycznym. Na tym stosunkowo niewielkim kontynencie swoje obszary ma dziś aż 47 niepodległych państw oraz 8 niewielkich terytoriów zależnychterytorium zależneterytoriów zależnych. W całości w Europie znajdują się 44 państwa, pozostałe 3 – Federacja Rosyjska, Kazachstan i Turcja – w większych swoich częściach leżą w Azji.

RpRVdPdeOGLQs1

Ilustracja przedstawia mapę polityczną Europy. Państwa wyróżnione kolorami i opisane. Oznaczono i opisano stolice. Morza zaznaczono kolorem niebieskim i opisano. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dziesięć stopni.

2. Zmiany mapy politycznej Europy w ostatnich kilkudziesięciu latach

Mapa polityczna Europy zmieniała się od tysiącleci. W samym tylko XX wieku miało miejsce wiele istotnych wydarzeń, które decydowały o podziale politycznym naszego kontynentu, np.:

• zakończenie I wojny światowej i traktat wersalski;

• ustalenia na konferencjach w Jałcie i Poczdamie po zakończeniu II wojny światowej;

• zmiany zapoczątkowane w Europie Środkowej i Wschodniej w latach 80. XX wieku;

• krwawe wojny lokalne na Półwyspie Bałkańskim w latach 90. XX wieku;

• przemiany zachodzące na Bałkanach na początku XXI wieku.

Poniżej krótko przedstawiamy najważniejsze wydarzenia, które doprowadziły do obecnego kształtu mapy politycznej Europy.
W 1989 roku po dramatycznych wydarzeniach w Polsce państwa leżące w Europie Środkowej i Wschodniej zaczęły wyzwalać się spod dominacji radzieckiej. W 1991 roku nastąpił rozpad Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich. Wówczas powstała Federacja Rosyjska, a byłe republiki radzieckie ogłosiły niepodległość. Niezależnymi państwami ponownie stały się: Estonia, Łotwa, Litwa i Mołdawia, a niepodległość uzyskały Białoruś, Ukraina, Kazachstan (również inne republiki azjatyckie).
W 1990 roku nastąpiło zjednoczenie dwóch państw niemieckich: Republiki Federalnej Niemiec i Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Powstało jedno państwo – Niemcy.
Czechosłowacja będąca państwem dwóch narodów w 1993 roku podzieliła się na dwa niezależne kraje – Republikę Czeską i Słowację. Nowe państwa zmieniły również niektóre symbole i emblematy narodowe, takie jak: hymn, godło, flaga państwowa.

R1WCyZJQDXpu41

Polskie obrady „Okrągłego Stołu” i wybory, które odbyły się 4 czerwca 1989 roku zapoczątkowały liczne późniejsze zmiany na mapie politycznej w Europie Środkowej.

Rc5UnEQiQf2V41

Na zdjęciu wysoki betonowy mur, gdzieniegdzie dziury, widać metalowe zbrojenia. Za murem kilkupiętrowy kamienny budynek.

R1DWM749RK6w51

Na czarno-białym zdjęciu demonstracja. Tłum idzie ulicą, transparenty z napisami w języku czeskim.

Wielkie zmiany nastąpiły również na Półwyspie Bałkańskim. Przekształcenia objęły Jugosławię leżącą nad Morzem Adriatyckim. Do 1991 roku była ona wielonarodowym państwem federacyjnym składającym się z 6 republik, zamieszkałym przez wyznawców trzech religii: katolików, prawosławnych i muzułmanów. W użyciu było 5 języków i 2 alfabety (łaciński i cyrylica). W 1991 roku poszczególne republiki ogłaszały niepodległość. Interwencja wojsk serbskich rozpoczęła krwawą wojnę domową. Tysiące ludzi przemieszczało się, szukając schronienia. Fala okrucieństwa została powstrzymana przez rozjemcze siły zbrojne Paktu Północnoatlantyckiego (NATO) w 1995 roku. Dzisiaj wszystkie byłe republiki Jugosławii są odrębnymi państwami, a najmłodszym siódmym państwem na tym obszarze jest Republika Kosowa, która ogłosiła niepodległość 17 lutego 2008 roku.

RQFOIscJSQadH1

Na zdjęciu Belgrad, zwarta zabudowa miejska, budynki ustawione bardzo gęsto, środkiem przebiega ulica, rondo. W tle szczyt góry.

RIgKlmhfpbpMp1

Na zdjęciu zniszczone zabudowania turystyczne na wybrzeżu. Betonowe nabrzeże, betonowe plaże, pomosty, sprzęt pływający. Kilku plażowiczów. W tle góry, zatoki.

R3Ph3JJFFBEXP1

Na zdjęciu żołnierze w pełnym umundurowaniu w kaskach z maskami. Trzymają przezroczyste tarcze. Z tyłu pojazd pancerny w kolorze zielonym z brązowymi plamami. W tle domy i sklepy.

3. Państwa europejskie – zróżnicowanie wielkości powierzchni

Największym państwem nie tylko Europy, ale i świata jest Federacja Rosyjska. Kraj ten zajmuje powierzchnię ponad 17 mln kmIndeks górny 2², czyli więcej niż cała Europa (10,5 mln kmIndeks górny 2²). Na naszym kontynencie znajduje się tylko ok. ¼ obszaru Rosji (¾ jest w Azji).
Oprócz wielkiej Rosji uwagę na mapie politycznej Europy zwraca 10 dużych państw o powierzchni 300–600 tys. kmIndeks górny 2², wśród których jest też Polska.
Pozostałe państwa europejskie ze względu na wielkość powierzchni zalicza się do państw średnich, małych i bardzo małych.

irbg3nI8UR_1447165408520_0

RpRVdPdeOGLQs1

Ilustracja przedstawia mapę polityczną Europy. Państwa wyróżnione kolorami i opisane. Oznaczono i opisano stolice. Morza zaznaczono kolorem niebieskim i opisano. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co dziesięć stopni.

4. Państwa europejskie – zróżnicowanie liczby ludności

Według danych z 2015 roku najludniejszym państwem Europy jest Federacja Rosyjska licząca 143,5 mln mieszkańców, z czego na część europejską przypada ponad 110 mln. Drugim pod względem liczby ludności państwem europejskim są Niemcy – 80,7 mln mieszkańców. Następnie wyróżnia się grupa krajów liczących ok. 60 mln mieszkańców – Wielka Brytania (64,7 mln), Francja (64,4 mln) i Włochy (59,8 mln). Kolejna grupa obejmuje państwa mające po ok. 40 mln mieszkańców – Hiszpania (46,1 mln), Ukraina (44,8 mln) i Polska (38,5 mln). Następne państwa europejskie liczą już znacznie mniej mieszkańców, poniżej 20 mln – Rumunia (19,5 mln), Holandia (16,9 mln).

5. Ustrój państw europejskich

Termin ustrój państwaustrój państwaustrój państwa oznacza zapisany w konstytucji sposób sprawowania władzy na obszarze danego kraju. Większość państw europejskich to republiki parlamentarne, w których stosuje się demokratyczne zasady rozdziału władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, ochronę wolności obywatelskich i możliwość kontrolowania władzy przez obywateli. Część państw europejskich to monarchie, w których głową państwa jest król/królowa lub książę/księżna. Jednak w większości tych państw spełniają oni tylko funkcje reprezentacyjne, a władza – podobnie jak w republikach – sprawowana jest w sposób demokratyczny.

R1LOaVL9Ez0RI1

Na zdjęciu kwadratowy asfaltowy plac. W tle duży czerwony budynek z wieloma wieżami ozdobionymi złotymi gwiazdami. Po lewej i prawej stronie okazałe budynki. Na pierwszym planie po prawej stronie rzeźba w kolorze zielonym, dwóch mężczyzn, jeden siedzi, drugi stoi. Na całym placu jest wielu ludzi, stoją w grupach, idą, na ulicy namalowane żółte linie, przejścia dla pieszych.

R11Z5bAiLlZwY1

Na zdjęciu budowla w kształcie monumentalnej, wolno stojącej bramy. Po bokach reliefy z postaciami. Na fryzie obiegającym łuk rzeźbienia.

R1JNVtvHtKYLy1

Na zdjęciu potężny budynek z monumentalną kolumnową fasadą przypominająca antyczne świątynie.

R1Lel8mFsMhNI1

Na zdjęciu ogromna świątynia z trawertynu zwieńczona kopułą. Na fasadzie liczne okna z balkonami. Przed bazyliką plac, przechodnie, samochody.

R1Xh3yu6KSSDu1

Na zdjęciu na pierwszym planie rzeka, dalej murowany most, w oddali na wzgórzu zabytkowe budynki, kryte czerwonymi dachami, wysokie wieże.

R1U1twNNsy10v1

Na zdjęciu kilka kolorowych kamienic z czerwonymi dachami. Przed nimi plac wyłożony kostką brukową. Na środku rzeźba, Syrenka z tarczą. Przechodnie, kawiarniane ogródki, parasole, gołębie.

Podsumowanie

• Europa jest kontynentem najbardziej podzielonym politycznie. Na stosunkowo niewielkim obszarze znajduje się aż 47 niepodległych państw.

• Wydarzenia historyczne dowodzą, że położenie geograficzne państwa (sąsiedztwo, dostęp do morza) ma wielkie znaczenie polityczne i gospodarcze.

• Współczesny podział polityczny Europy wynika z ustaleń podjętych po II wojnie światowej oraz przemian, jakie nastąpiły w latach 80. i 90. XX wieku, a także na początku XXI wieku.

• Zdecydowanie największym państwem w Europie zarówno pod względem powierzchni, jak i liczby ludności jest Federacja Rosyjska.

• Inne większe obszarowo państwa Europy to Ukraina, Francja, Hiszpania, Szwecja.

• Inne państwa o dużej liczbie ludności to Niemcy, Francja, Wielka Brytania i Włochy.

• Polska zarówno pod względem powierzchni, jak i liczby ludności zalicza się do państw dużych, choć zajmuje końcowe miejsca w tej grupie.

• W Europie dominują państwa o demokratycznym ustroju politycznym.

Słowniczek

Zadania