Przejawy nietolerancji

Celem lekcji jest zapoznanie uczniów z zagadnieniami dotyczącymi nietolerancji i jej przejawów. Przedstawienie definicji tolerancji jako przeciwieństwa nietolerancji, przedstawienie historycznego rysu opisującego różne oblicza nietolerancji znanych z historii ludzkości (wojny religijne, segregacja rasowa itp.). Omówienie przejawów nietolerancji (sztywność, zniecierpliwienie, spór) i obszarów jej występowania na poziomie indywidualnym (wobec samego siebie), mikrospołecznym (zamknięcie się na poznanie drugiego człowieka) i makrospołecznym (między wielkimi grupami społecznymi – np. na tle ideologicznym).

Umiejętności

Uczeń potrafi:

1. Wyjaśnić, co to jest tolerancja?

2. Przedstawić historyczne podłoże nietolerancji.

3. Omówić przejawy nietolerancji.

4. Omówić obszary występowania nietolerancji na poziomie indywidualnym.

5. Omówić obszary występowania nietolerancji na poziomie mikrospołecznym.

6. Omówić obszary występowania nietolerancji na poziomie makrospołecznym.

7. Wyjaśnić pojęcia: rasizm, nacjonalizm, integryzm.

Metoda i forma pracy

Metoda pogadanki z elementami opisu. Aktywizująca forma pracy – burza mózgów.

3. 1. Haring B., Salvoldi V., Tolerancja, Verbinum Wydawnictwo Księży Werbistów, Warszawa 2000.

   2. Podsiad A., Więckowski Z., Mały słownik terminów i pojęć filozoficznych, PAX, Warszawa 1983.

   3. Karta pracy ucznia.

4. 3. 4. Sprawdzenie obecności.

      5. Sprawdzenie zadania domowego.

      6. Przypomnienie metodą pogadanki najważniejszych wiadomości z poprzedniej lekcji.

(10 min.)

4. 7. Ustalenie metodą burzy mózgów definicji tolerancji (jako przyznanie innym prawa do wypowiadania własnych poglądów i do zgodnych z nimi zachowań, pomimo tego, co samemu uważa się za prawdziwe i słuszne).

   8. Metodą pogadanki z elementami opisu omówienie dziejów nietolerancji (jako przeciwieństwa postawy tolerancyjnej) znanych z historii ludzkości (np. wojny religijne czy rasizm).

   9. Omówienie metodą opisu przejawów nietolerancji w stosunku do siebie samego (obszar indywidualny).

   10. Omówienie metodą opisu przejawów nietolerancji w relacji z innym człowiekiem (obszar mikrospołeczny).

   11. Omówienie metodą opisu przejawów nietolerancji w relacji między wielkimi grupami społecznymi (obszar makrospołeczny). Wyjaśnienie takich terminów jak: rasizm, nacjonalizm, integryzm.

   12. Metodą pogadanki usystematyzowanie wiadomości omówionych na lekcji.

(20 min.)

Faza podsumowująca

Zapisanie przez uczniów notatki do zeszytu.

• Notatka:

Tolerancja – postawa wyrażająca się przyznawaniu innym prawa do wypowiadania własnych poglądów i do zgodnych z nimi zachowań pomimo tego, że sami uważamy inaczej (mamy odmienne zdanie). Postawa ta woli znosić zło, niż je wyrządzać, a siłę do tego czerpie na drodze rezygnacji z przemocy.

Natomiast nietolerancja, najogólniej mówiąc, wyraża się nieugiętym przekonaniem o własnej racji.

Można wyróżnić trzy główne obszary nietolerancji – indywidualny, mikrospołeczny i makrospołeczny.

1. Obszar indywidualny to postawa nietolerancji dla samego siebie, gdy nie akceptujemy np. niektórych cech swojego charakteru. Ten, kto nie potrafi zaakceptować siebie, nie będzie również zdolny do akceptacji innych.

2. Obszar mikrospołeczny odnosi się do relacji z najbliższym otoczeniem (rodzina, praca, grupa rówieśników). Poznanie drugiego człowieka wymaga pewnego zaangażowania i wysiłku; jeśli go nie podejmiemy, zamykamy się na innych. W ten sposób dochodzi do nieporozumień a czasem także do nietolerancji.

3. Obszar makrospołeczny to relacje między wielkimi grupami społecznymi, w których występują najbardziej tragiczne konsekwencje nietolerancji przez takie postawy jak nacjonalizm, integryzm i rasizm.

Nacjonalizm – ideologia, która podkreśla wartość przynależności do określonego narodu lub państwa. Idea nacjonalizmu zrodziła postawę opartą na miłości do ojczyzny i interpretowaniu dziejów z tego (a nie obiektywnego) punktu widzenia.

Integryzm – forma nietolerancji, która może się zrodzić, gdy tożsamość grupy opiera się na elementach religijnych. Istnieje we wszystkich religiach, jeśli tylko ich wyznawcy uważają się za wybranych i z tego powodu odrzucają innych (np. święte wojny kiedyś i teraz).

Rasizm – to odrzucenie i zagłada tych, którzy należą do innej rasy.

(15 min.)

5. 13. Haring B., Salvoldi V., Tolerancja, Verbinum Wydawnictwo Księży Werbistów, Warszawa 2000.

   14. Podsiad A., Więckowski Z., Mały słownik terminów i pojęć filozoficznych, PAX, Warszawa 1983.

Najważniejsze zagadnienia związane z tematem lekcji Przejawy nietolerancji.

Zadanie domowe

Podaj kilka przykładów nietolerancji z trzech obszarów jej występowania omówionych na lekcji.