Do re mi fa… Każdy tę melodię zna
Gama – wprowadzenie pojęcia
Przy definicji gamy od razu nasuwa się nam skojarzenie z tonacją. Istotnie, gama i tonacja mają dużo wspólnych cech. Ich podstawą jest szereg dźwięków, uporządkowanych według określonego wzoru, czyli stosunków interwałowych, właściwych dla pewnej skali. Pierwszy stopień jest powtórzeniem ostatniego i ma znaczenie dźwięku zasadniczego. Jednak w gamie na pierwszy plan wysuwa się określony schemat. Jest to przede wszystkim układ interwałów w obrębie oktawy, który odzwierciedla strukturę skal. Gamę można zacząć od dowolnego dźwięku, zagrać w kierunku wznoszącym lub opadającym, wzorując się jednak na odpowiedniej skali.
Alfabet muzyczny – nazwy literowe na przykładzie gamy C‑dur
To zestaw liter alfabetu łacińskiego, którymi oznacza się - w obrębie oktawy - dźwięki skali diatonicznej. W przypadku gamy C‑dur są to następujące dźwięki: c, d, e, f, g, a, h.
W systemie dur‑moll dźwięki podzielone są na oktawy (subkontra, kontra, wielka, mała, razkreślna, dwukreślna, trzykreślna, itd.). Aby odróżnić od siebie dźwięki, zapisane w określonych oktawach, stosuje się specjalny zapis. Dla przykładu: dźwięki zapisane w oktawie razkreślnej zapisujemy małymi literami z arabską jedynką w górnym indeksie, analogicznie, dźwięki w oktawie dwukreślnej – małymi literami z arabską dwójką w górnych indeksie.
Przyjrzyj się ilustracji, która przedstawia podział klawiatury fortepianu na oktawy.
1. Oktawa subkontra
2. Oktawa kontra
3. Oktawa wielka
4. Oktawa mała
5. Oktawa razkreślna
6. Oktawa dwukreślna
7. Oktawa trzykreślna
8. Oktawa czterokreślna
9. Oktawa pięciokreślna
Nazwy literowe – utrwalenie
Wysłuchaj piosenki Hanny Januszewskiej Klawiszowa piosenka. Przy ponownym odtworzeniu zaśpiewaj razem z nagraniem, aby utrwalić nazwy literowe poszczególnych dźwięków gamy C‑dur.
Alfabet muzyczny – nazwy solmizacyjne
Alternatywą dla nazw literowych są nazwy solmizacyjne.
Solmizacja - to system głosek, stosowanych w nauce śpiewu, ułatwiający odczytanie zapisu nutowego danej melodii. Solmizacja została wprowadzona przez Guido z Arezzo w XI wieku (później niż nazwy literowe), który wprowadził skalę sześciostopniową, oznaczając poszczególne jej stopnie pierwszymi zgłoskami kolejnych wersów hymnu na cześć św. Jana: Utqueant laxis,Resonare fibris. Mira gestorum, Famuli tuorum. Solve polluti La bii reatum Sancte Ioannes. W XVI wieku Anzelm z Flandrii połączył pierwsze litery ostatnich wyrazów, co utworzyło SI. Z kolei DO zastąpiło UT w XVII wieku. Powstało ono z pierwszej sylaby nazwiska Giovanniego Battisty Doniego, który tej zmiany dokonał. Zmiana ta wynikała z faktu, że przy nauce śpiewu łatwiej jest wykonywać sylabę otwartą (zakończoną samogłoską), niż sylabę zamkniętą (zakończoną spółgłoską).
„Do‑re‑mi” to utwór z muzyką Richarda Rogersa [czytaj: riczarda rodżersa] i Oskara Hammersteina [czytaj: oskara hamersztajna] i polskimi słowami nieznanego autora. Utwór pochodzi z rewelacyjnego musicalu „Dźwięki muzyki” („The Sound of Music” [czytaj: de sałnd of mjuzik]).


Do re miDO jak piękny domek z kart
RE jak rechot w stawie żab
MI jak miękki, biały miś
FA jesteśmy fajni dziś
SOL jak solone paluszki
LA jak lala do poduszki
SI sikorek choćby sto
i wracamy znów do DO DO DO DO
DO jak piękny domek z kart
RE jak rechot w stawie żab
MI jak miękki, biały miś
FA jesteśmy fajni dziś
SOL jak solone paluszki
LA jak lala do poduszki
SI sikorek choćby sto
i wracamy znów do DO
DO RE MI FA SOL LA SI DO SOL DO
Biorąc nasze DO RE MI
Stworzysz wiele melodii!
Biorąc nasze DO RE MI
Stworzysz wiele melodii!
DO jak piękny domek z kart
RE jak rechot w stawie żab
MI jak miękki, biały miś
FA jesteśmy fajni dziś
SOL jak solone paluszki
LA jak lala do poduszki
SI sikorek choćby sto
i wracamy znów do DO
DO RE MI FA SOL LA SI DO SOL DO
Źródło: Oscar Hammerstein II, Do re mi.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DQkN09BFd
Utwór pod tytułem „Do‑Re‑Mi” z muzyką autorstwa Oscara Hammersteina II oraz słowami autorstwa Richarda Rodgersa. Utwór trwający 2 minuty i 27 sekund. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna, a zamieszczona aranżacja przeznaczona na głos żeński w akompaniamencie gitary akustycznej. Utwór jest wykonywany w szybkim tempie, a jego brzmienie jest bardzo wesołe, dynamiczne oraz żywe. Tekst jest wykonywany w języku polskim.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DQkN09BFd
Utwór pod tytułem „Do‑Re‑Mi” z muzyką autorstwa Oscara Hammersteina II oraz słowami autorstwa Richarda Rodgersa. Utwór trwający 2 minuty i 27 sekund. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna, natomiast zamieszczona aranżacja jest wyłącznie instrumentalna, przeznaczona na gitarę akustyczną wykonującą melodię wraz z akompaniamentem. Utwór jest wykonywany w szybkim tempie, a jego brzmienie jest bardzo wesołe, dynamiczne oraz żywe.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DQkN09BFd
Utwór pod tytułem „Do‑Re‑Mi” z muzyką autorstwa Oscara Hammersteina II oraz słowami autorstwa Richarda Rodgersa. Utwór trwający 2 minuty i 27 sekund. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna, natomiast zamieszczona aranżacja jest wyłącznie instrumentalna, przeznaczona na gitarę akustyczną wykonującą akompaniament. Utwór jest wykonywany w szybkim tempie, a jego brzmienie jest bardzo wesołe, dynamiczne oraz żywe.


Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DQkN09BFd
Utwór pod tytułem „Do‑Re‑Mi” z muzyką autorstwa Oscara Hammersteina II oraz słowami autorstwa Richarda Rodgersa. Utwór trwający 2 minuty i 27 sekund. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna, a zamieszczona aranżacja przeznaczona na głos żeński w dwugłosie w akompaniamencie gitary akustycznej. Utwór jest wykonywany w szybkim tempie, a jego brzmienie jest bardzo wesołe, dynamiczne oraz żywe. Tekst jest wykonywany w języku polskim.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DQkN09BFd
Utwór pod tytułem „Do‑Re‑Mi” z muzyką autorstwa Oscara Hammersteina II oraz słowami autorstwa Richarda Rodgersa. Utwór trwający 2 minuty i 27 sekund. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna, a zamieszczona aranżacja przeznaczona na głos żeński realizujący drugi głos w akompaniamencie gitary akustycznej. Utwór jest wykonywany w szybkim tempie, a jego brzmienie jest bardzo wesołe, dynamiczne oraz żywe. Tekst jest wykonywany w języku polskim.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DQkN09BFd
Utwór pod tytułem „Do‑Re‑Mi” z muzyką autorstwa Oscara Hammersteina II oraz słowami autorstwa Richarda Rodgersa. Utwór trwający 2 minuty i 27 sekund. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna, natomiast zamieszczona aranżacja jest wyłącznie instrumentalna, przeznaczona na gitarę akustyczną wykonującą melodię w dwugłosie wraz z akompaniamentem. Utwór jest wykonywany w szybkim tempie, a jego brzmienie jest bardzo wesołe, dynamiczne oraz żywe.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DQkN09BFd
Utwór pod tytułem „Do‑Re‑Mi” z muzyką autorstwa Oscara Hammersteina II oraz słowami autorstwa Richarda Rodgersa. Utwór trwający 2 minuty i 27 sekund. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna, natomiast zamieszczona aranżacja jest wyłącznie instrumentalna, przeznaczona na gitarę akustyczną wykonującą akompaniament. Utwór jest wykonywany w szybkim tempie, a jego brzmienie jest bardzo wesołe, dynamiczne oraz żywe.
Przeciągając podane elementy przyporządkuj nazwy odpowiednim dźwiękom, wykorzystując dwa sposoby ich odczytania. Pierwszy przykład dopasuj literowo, drugi solmizacjyjnie.
do, re, mi, c2, c1, d1, sol, g1, f1, si, fa, h1, la, e1, a1, do
Wysłuchaj piosenki Alfabet muzyczny i zaśpiewaj razem z nagraniem – utrwalaj czytanie nut solmizacją i literowo na przykładzie gamy C‑dur.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/DQkN09BFd
Nagranie piosenki z musicalu "Dźwięki muzyki" w polskim tłumaczeniu. Zadaniem piosenki jest przybliżenie nazw solmizacyjnych dźwięków. Piosenkę wykonuje kobieta z towarzyszeniem fortepianu.
DO – jak śliczny domek z kart,
RE – jak rechot w stawie żab,
MI – jak migdał albo miś,
FA – jesteście fajni dziś,
SOL – jak solone paluszki,
LA – jak lala do poduszki,
SI – sikorek choćby sto
i wracamy już do DO.
C – jak cegła w domu twym,
D – jak dekolt jednej z dam,
E - jak ekran w każdym z kin,
F - jak efektowny film,
G - jak Giewont, góra w Tatrach,
A - anatomiczny atlas,
H - jak hamak pośród drzew
I kończymy śpiew na C.
Obejrzyj poniższe nuty i ułóż dźwięki w poprawnej kolejności – solmizacyjnie.
FA FA RE, SOL SOL MI, FA RE, SOL SOL LA SOL, FA FA SOLA FA, FA FA RE, MI DO, SOL SOL MI
Obejrzyj poniższe nuty i ułóż dźwięki w poprawnej kolejności – literowo.
ec, gge, ffd, gge, ffgf, fd, ffd, ggag
Stwórz własny, oryginalny tekst do utworu „Śpiewanka do‑re‑mi‑fanka”.
Do podanych dźwięków dopasuj odpowiednie nazwy solmizacyjne.
fa, mi, re, do, la, sol, si, do
Połącz w pary solmizacyjne nazwy dźwięków z literowymi.
d1, f1, a1, h1, g1, c2, c1, e1
Zaśpiewaj wspólnie z innymi uczniami gamę C‑dur w górę i w dół nazwami solmizacyjnymi.
Słownik pojęć
następstwo dźwięków uporządkowanych. wg stosunków interwałowych właściwych dla określonej skali w systemie dur‑moll.
różnica wysokości między dwoma dźwiękami współbrzmiącymi lub następującymi po sobie.
symbol muzyczny, od którego rozpoczynamy zapis nutowy; klucz to znak mówiący o sposobie odczytywania dźwięków na pięciolinii; najpopularniejsze klucze to: klucz wiolinowy (wyznaczający dźwięk g1) i basowy (wyznaczający dźwięk f); na przestrzeni lat w muzyce pojawiły się różne rodzaje kluczy muzycznych, np.: altowy i tenorowy.
zespół 5 równoległych poziomych linii, liczonych od najniższej, na których lub między którymi, są stawiane znaki notacji muzycznej (nuty, pauzy).
interwał muzyczny, odległość ośmiu dźwięków.
układ dźwięków, uszeregowanych według wysokości, o ustalonych odległościach, między poszczególnymi stopniami.
posługiwanie się sylabowymi nazwami dźwięków podczas śpiewu; twórcą solmizacji był Guido d’Arezzo, który z hymnu na cześć św. Jana wybrał początkowe sylaby (ut, re, mi, fa, sol, la). W późniejszym czasie dodano sylabę si, a ut zastąpiono sylabą do.
system organizacji materiału dźwiękowego, panujący w muzyce europejskiej od ok. poł. XVII wieku do początku XX wieku; nazwa pochodzi od dwóch odmian, w jakich występują tworzone w nim konstrukcje dźwiękowe, tzw. trybów – durowego i molowego lub inaczej – majorowego i minorowego.
cecha utworu, określająca lokalizację toniki i rodzaj tonalności (dur, moll).