ROfgMR15As3t7
Ilustracja przedstawia metronom - urządzenie mechaniczne lub elektroniczne służące do dokładnego podawania tempa utworu muzycznego. Tytuł lekcji: Muzyczny porządek.

Muzyczny porządek

Rodzaje rytmiki w muzyce

R1NOrFqr35mGh
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Rytmika swobodna i rytmika taneczna.
Polecenie 1

Wyjaśnij krótko pojęcie „rytmika”. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RJvJn9k1xhMQF
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 2

Odpowiedz na pytanie. Czym jest metrum? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1BxEqr21k7RA
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3

Podaj przykład dzieła, w którym metrum nie jest możliwe do ustalenia, ponieważ to wykonawca sam ustala jak wykonuje utwór. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RBr5EM4y56GX5
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Taniec, elementy dramy i pantomima mają dużo cech wspólnych z częścią muzyki, zajmującą się rytmem i rytmiką. Biorąc pod uwagę uporządkowanie. rytmikę możemy podzielić na:

  • rytmikę swobodną, czyli taką, która jest niezwiązana z określonym metrumMetrummetrum, czym w muzyce wokalnej przejawia się podporządkowaniem akcentom mowy. Najlepszym przykładem zastosowania rytmiki swobodnej są pierwsze zapisy muzyczne, między innymi polski hymn średniowieczny „Bogurodzica”.

  • rytmikę ustaloną, którą łatwo odróżnić od tej pierwszej ze względu na występowanie w niej określonych i stałych jednostek rytmicznych. W przypadku takiej rytmiki akcenty przypadają na ogół regularnie i przypisujemy jej konkretnemu metrum.

RY3VqM9C0qN9r
Fotografia przedstawiająca dzieci uczące się chodzić w rytm taktów, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Fotografia przedstawiająca dzieci uczące się chodzić w rytm taktów, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.

Jeszcze innym, dość ciekawym podziałem rytmiki jest rozbicie jej ze względu na charakter. Z tego powodu rozróżniać będziemy:

  • rytmikę marszową, zwykle przypisaną do jej marszowych kroków i drugi rodzaj - bardziej nas interesujący, a mianowicie:

  • rytmikę taneczną, która posiada schematy rytmiczne oparte na charakterystycznych cechach różnych tańców np. krakowiaka czy mazura.

Rytm

Jednym z podstawowych elementów tańca jest rytm. Dzięki niemu możemy rozróżnić od siebie poszczególne tańce. Rytmu nie byłoby gdyby nie określenie metrumMetrummetrum. To ono wskazuje na „ile” jest dany taniec, czy będzie tańczony na dwa, trzy, cztery, i tym podobne. Wyjaśnienie znajduje się w prezentacji multimedialnej.

PVGOe7soA
RPRub0qqTsB0n
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
P7PDUz9v2

Czym jest metrum

RwoFEPK3QIsl9
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
P13A79aSL

Metrum 2/4

Rhj3FmJFLzdSy
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
PrVvWe5Cf

Metrum 3/4

RBZKOj6LK98Ye
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
Pr4tcDuqu

Metrum 4/4

R1cAYxFXw7ySV
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
PWxQd4Euq

Metrum 3/8

R2rBbcsVxreKc
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
PzF4zigHu

Metrum 6/8

R1B6vhF4iDme1
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
P162ESQK3

Przykładowy rytm w metrum 2/4 (zielone cyfry pod pięciolinią wskazują miarę taktu)

R1HfVVWkTucxK
Grafika przedstawia zapis nutowy w kluczu wiolinowym, w metrum dwie czwarte, w tonacji C‑dur. Wszystkie dźwięki to f. W pierwszym takcie na pierwszą oraz drugą miarę zapisano po ćwierćnucie, w drugim takcie na obie miary po dwie ósemki, a w takcie trzecim półnutę. Nagranie trwające 8 sekund. W nagraniu wybrzmiewa nuta f grana na fortepianie; za pomocą tego dźwięku prezentowany jest rytm w metrum dwie czwarte.
Przykładowy rytm w metrum 2/4, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Przykładowy rytm w metrum 2/4, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
PLB2Bsguu

Przykładowy rytm w metrum 3/4

R1Foba9NiCAbC
Grafika przedstawia zapis nutowy w kluczu wiolinowym, w metrum trzy czwarte, w tonacji C‑dur. Wszystkie dźwięki to f. W pierwszym takcie na pierwszą, drugą oraz trzecią miarę zapisano po ćwierćnucie, w drugim takcie na pierwszą miarę ćwierćnutę, na drugą dwie ósemki, a na trzecią ponownie ćwierćnutę, a w takcie trzecim półnutę z kropką. Nagranie trwające 9 sekund. W nagraniu wybrzmiewa nuta f grana na fortepianie; za pomocą tego dźwięku prezentowany jest rytm w metrum trzy czwarte.
Przykładowy rytm w metrum 3/4, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Przykładowy rytm w metrum 3/4, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
PKCc1ZKtX

Przykładowy rytm w metrum 4/4

RiheVhaMfqai7
Grafika przedstawia zapis nutowy w kluczu wiolinowym, w metrum cztery czwarte, w tonacji C‑dur. Wszystkie dźwięki to f. W pierwszym takcie na pierwsze trzy miary zapisano po ćwierćnucie, a na miarę czwartą dwie ósemki. W takcie drugim na pierwszą oraz na trzecią miarę zapisano po półnucie. W trzecim takcie zapisano wyłącznie całą nutę. Nagranie trwające 11 sekund. W nagraniu wybrzmiewa nuta f grana na fortepianie; za pomocą tego dźwięku prezentowany jest rytm w metrum cztery czwarte.
Przykładowy rytm w metrum 4/4, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Przykładowy rytm w metrum 4/4, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
PEjpQznLX

Przykładowy rytm w metrum 3/8

RvR9evwkKHyiw
Grafika przedstawia zapis nutowy w kluczu wiolinowym, w metrum trzy ósme, w tonacji C‑dur. Wszystkie dźwięki to f. W pierwszym takcie na pierwsze trzy miary zapisano po ósemce, w drugim takcie na pierwszą miarę ósemkę, a na drugą ćwierćnutę, a w takcie trzecim zapisano ćwierćnutę z kropką. Nagranie trwające 4 sekundy. W nagraniu wybrzmiewa nuta f grana na fortepianie; za pomocą tego dźwięku prezentowany jest rytm w metrum trzy ósme.
Przykładowy rytm w metrum 3/8, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Przykładowy rytm w metrum 3/8, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
PUe5e2xx8

Przykładowy rytm w metrum 6/8

RqRU5SVMJOw3t
Grafika przedstawia zapis nutowy w kluczu wiolinowym, w metrum sześć ósmych, w tonacji C‑dur. Wszystkie dźwięki to f. W pierwszym takcie na wszystkie miary zapisano po ósemce, w drugim takcie na pierwszą miarę ćwierćnutę, na miarę trzecią ósemkę, na czwartą miarę ćwierćnutę i na miarę szóstą ósemkę, a w takcie trzecim zapisano półnutę z kropką. Nagranie trwające 9 sekund. W nagraniu wybrzmiewa nuta f grana na fortepianie; za pomocą tego dźwięku prezentowany jest rytm w metrum sześć ósmych.
Przykładowy rytm w metrum 6/8, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Przykładowy rytm w metrum 6/8, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
Głośność lektora
Głośność muzyki
Polecenie 4

Odpowiedz na pytanie. Czym jest metrum? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1pO6sqa5u9c7
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 5

Odpowiedz na pytania. Co oznacza, że dany utwór napisany jest w metrum 3/8. Czym jest cyfra 3 a czym jest cyfra 8?  Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R14bjSTw5wv58
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 6

Podaj przykład dowolnie wybranej piosenki zagranej w metrum 4/4. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1evy92gVexro
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Rozpoznaj metrum w muzyce

Słyszysz utwór, czasami go rozpoznajesz, wydaje Ci się znajomy?

Jeśli wysłuchane przykłady muzyczne nadają się do tańca to z pewnością kolejnym zadaniem będzie ustalenie jego metrum, czyli na ile go liczymy? Na dwa, na trzy, na cztery czy może jest rytmiczne wyczucie metrum trudniejsze do odgadnięcia?

W materiale poniżej znajdują się przykłady utworów podzielone na różne rodzaje metrum. Ten zestaw służy do rozpoznawania ze słuchu metrum tych kompozycji. Są to możliwie najbardziej różnorodne przykłady począwszy od muzyki klasycznej do muzyki rozrywkowej.

RNO8wZI9KGrUD
Utwór „Badinerie” z Orkiestrowej Suity Nr 2 autorstwa Jana Sebastiana Bacha w wykonaniu The English Concert oraz Trevora Pinnock'a. Fragment trwający 1 minutę i 33 sekundy. Kompozycja jest instrumentalna, wykonywana przez orkiestrę symfoniczną oraz flet w roli instrumentu solowego. Utwór jest wykonywany w szybkim tempie, zawiera bardzo charakterystyczny z uwagi na skomplikowanie główny motyw. Nastrój utworu jest typowy dla muzyki baroku: dostojny, majestatyczny, bardzo elegancki.
Polecenie 7
R1VW2tSsiJ21o
Jak rozpoznać metrum parzyste, czyli dwudzielne? Zaznacz prawidłową odpowiedź.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 7

W jakim metrum napisany jest utwór?

R1XvulWNHNhGu
Utwór ten napisany jest w metrum Tu uzupełnij/Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RXoWxgHkOulpI
Utwór pod tytułem „Lato, lato, lato czeka” z muzyką autorstwa Haliny Kunickiej oraz tekstem autorstwa Ludwika Jerzego Kerna w wykonaniu Haliny Kunickiej wraz z zespołem. Fragment trwający 39 sekund. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna, przeznaczona na głos damski w akompaniamencie big‑bandu (orkiestry jazzowej). Utwór jest wykonywany w dość szybkim tempie i ma bardzo charakterystyczne, swingowe brzmienie oraz wesoły, pogodny i żywy charakter. Tekst kompozycji jest śpiewany w języku polskim.
Polecenie 8
R1WXnVXUqtVZ1
Jak rozpoznać metrum nieparzyste, czyli trójdzielne? Zaznacz prawidłową odpowiedź.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 8

W jakim metrum napisany jest utwór?

R7s62lSeqbu6x
Utwór ten napisany jest w metrum Tu uzupełnij/Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 9

W jakim metrum napisany jest utwór?

RZKX6Hc0VP2Y9
Partytura do utworu „Czerwone jabłuszko”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Partytura do utworu „Czerwone jabłuszko”, Ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R15L5BMvfuJL0
Partytura do utworu „Czerwone jabłuszko”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Partytura do utworu „Czerwone jabłuszko”, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R1dtOFsbrQmOp
Utwór pod tytułem „Czerwone Jabłuszko”, czyli melodia ludowa nieznanego autorstwa w wykonaniu Kapeli Ludowej Jeżowianie. Utwór trwający 1 minutę i 52 sekundy. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna, zawierająca głosy ludzkie w akompaniamencie; przytoczona aranżacja jest wykonywana przez chór kobiecy oraz wiodący głos męski, a następnie kobiecy, w akompaniamencie akordeonu oraz instrumentów ludowych. Utwór jest wykonywany w szybkim tempie i ma bardzo dynamiczne, nieco nostalgiczne, ale żywe brzmienie.
RzQpnYVPcwo92
Utwór ten napisany jest w metrum Tu uzupełnij/Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1La1uGDnoy7G
Utwór pod tytułem „Marsz Radeckiego” autorstwa Johanna Straussa w wykonaniu Wiener Johann Strauss Orchester. Fragment trwający 2 minuty. Kompozycja jest przeznaczona na orkiestrę symfoniczną i jest wykonywana w dość szybkim tempie. Utwór ma uroczysty, wesoły, dostojny charakter oraz wzbogacone przez intensywne zastosowanie instrumentów perkusyjnych (przede wszystkim talerzy) brzmienie.
Polecenie 10
R1BMPEjzvjHX5
Jakiej rytmice możemy przypisać konkretne metrum? Zaznacz prawidłową odpowiedź.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 10

W jakim metrum napisany jest utwór?

R1PDyFTvd2OCm
Utwór ten napisany jest w metrum Tu uzupełnij/Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RCktY3T6EyaSb
Utwór pod tytułem „Piraci z Karaibów” autorstwa Klausa Badelta. Fragment trwający 1 minutę i 27 sekund. Kompozycja jest instrumentalna, w oryginale przeznaczona na orkiestrę symfoniczną; zamieszczona aranżacja jest wykonywana na fortepianie solo. Utwór jest wykonywany w szybkim tempie, a jego brzmienie jest mocno uroczyste, nieco sentymentalne, ale też bardzo majestatyczne, z dramatycznym przebiegiem charakterystycznym dla muzyki filmowej.
Polecenie 11
RSCwTzUmAA9ep
Czym charakteryzuje się metrum złożone regularne, na przykład 4/4 czy 3/8? Zaznacz prawidłową odpowiedź.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 11

W jakim metrum napisany jest utwór?

R1NQ6nwzLsAmD
Utwór ten napisany jest w metrum Tu uzupełnij/Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 12

W jakim metrum napisany jest utwór?

RdcbmhQ1X4fhB
Partytura do utworu „Take five” [czytaj: tejk fajf], autor: Paul Desmond [czytaj: pol dezmond], online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Paul Desmond, Partytura do utworu „Take five, Ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R1EVOzaofz2rV
Partytura do utworu „Take five” [czytaj: tejk fajf], autor: Paul Desmond [czytaj: pol dezmond], online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Paul Desmond, Partytura do utworu Take five, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R6meuTgYZfItH
Partytura do utworu „Take five” [czytaj: tejk fajf], autor: Paul Desmond [czytaj: pol dezmond], online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Paul Desmond, Partytura do utworu „Take five, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R4QQtcKVANBQ4
Partytura do utworu „Take five” [czytaj: tejk fajf], autor: Paul Desmond [czytaj: pol dezmond], online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Paul Desmond, Partytura do utworu „Take five, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
R1JNC5mv6BcXc
Partytura do utworu „Take five” [czytaj: tejk fajf], autor: Paul Desmond [czytaj: pol dezmond], online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: Paul Desmond, Partytura do utworu „Take five, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
RKYXtTEdicmZJ
Utwór pod tytułem „Take Five” autorstwa Paula Desmonda. Fragment trwający 1 minutę i 41 sekund. Kompozycja jest instrumentalna, przeznaczona na kwartet jazzowy, składający się z saksofonu altowego, fortepianu, kontrabasu oraz perkusji. W zamieszczonej aranżacji dodatkowo wykorzystywany jest również syntezator. Utwór ma średnio szybkie tempo, bardzo dostojne brzmienie oraz bardzo charakterystyczną melodię, nietypową z uwagi na zastosowane metrum pięć czwartych.
R10CxCxu93S3D
Utwór ten napisany jest w metrum Tu uzupełnij/Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1YokUTi9RWri
Utwór pod tytułem „Światło księżyca” autorstwa Claude’a Debussy’ego w wykonaniu Latvian Philharmonic Chamber Orchestra. Fragment trwający 1 minutę i 46 sekund. Kompozycja jest instrumentalna, przeznaczona na fortepian solo i jest wykonywana w wolnym tempie. Utwór ma wyjątkowo nostalgiczny, sentymentalny, spokojny charakter. Jest to jedna z najważniejszych kompozycji nurtu impresjonistycznego w muzyce.
Polecenie 13
R1VqE5bynKDLl
Czym charakteryzuje się metrum złożone nieregularne, na przykład 5/4? Zaznacz prawidłową odpowiedź.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 13

W jakim metrum napisany jest utwór?

ReXs4Gl2h4Q53
Utwór ten napisany jest w metrum Tu uzupełnij/Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1P625HZZQR3n
Utwór pod tytułem „Passacaglia c‑moll BWV 582” autorstwa Jana Sebastiana Bacha w wykonaniu Petera Hurforda. Fragment trwający 1 minutę i 19 sekund. Kompozycja jest instrumentalna, przeznaczona na organy solo i jest wykonywana w dość szybkim tempie. Utwór ma bardzo dynamiczne, dostojne brzmienie, z bardzo charakterystycznym dla kompozytora wirtuozowskim charakterem.
Polecenie 14
R1bPExHekqm5N
Czym różni się metrum proste od złożonego? Zaznacz prawidłową odpowiedź.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 14

W jakim metrum napisany jest utwór?

R1JRZlP0AGx5h
Utwór ten napisany jest w metrum Tu uzupełnij/Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Taktowanie czy dyrygowanie?

R10e8W3xUa48G
Lesław Chmielewski, „Sie ma” - karykatura Jurka Owsiaka, 2019 r., pinimg.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Lesław Chmielewski, Sie ma - karykatura Jurka Owsiaka, Karykatura, dostępny w internecie: https://pl.pinterest.com/pin/369787819408986651/ [dostęp 9.11.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Sztuka dyrygowaniaDyrygowaniedyrygowania to tak naprawdę sposób „zarządzania zasobami ludzkimi”. Ta trudna sztuka kształtowała się na przestrzeni wielu wieków. Dzisiaj wiemy, że nie wystarczy zestaw specjalnie przetrenowanych gestów, wyrazów twarzy, mimiki, układu i ruchów czasami całego ciała, by zjednać sobie zespół. Rzadko kiedy zdarza się dyrygent spokojnie stojący przed orkiestrą czy chórem i w sposób minimalistyczny pokazujący wolę interpretowania danego dzieła muzycznego. Sam ruch czy gestykulacja jest częścią tego spektaklu zwanego dyrygowaniem, gdyż to osobowość danego człowieka pozwala nawiązać nić porozumienia z orkiestrą czy chórem. W całej historii muzyki było bardzo wielu dyrygentów, a niektórych z nich łatwiej zapamiętać wraz z orkiestrami, które prowadzili od lat. Wybitnymi dyrygentami, którzy przeszli za życia do historii należą:

  • Herbert von KarajanHerbert von KarajanHerbert von Karajan [czytaj: herbert fon karajan] - prowadzący między innymi orkiestrę Symfoników Wiedeńskich (Austria);

  • Claudio AbbadoClaudio AbbadoClaudio Abbado [czytaj: klaudio abado], który prowadził prawie wszystkie największe orkiestry z mediolańską La Scala [czytaj: la skala] na czele (Włochy);

  • Sir John Eliot GardinerJohn Eliot GardnierSir John Eliot Gardiner [czytaj: ser dżon eljot gardyner] – dyrygował wiodącymi orkiestrami symfonicznymi świata, w tym London Symphony Orchestra (Wielka Brytania) i Gewandhausorchester z Lipska (Niemcy);

  • Leonard BernsteinLeonard BernsteinLeonard Bernstein [czytaj: leopold bernsztajn] - niezapomniany popularyzator i pasjonata muzyki oraz rewelacyjny dyrygent wielu orkiestr, w tym nowojorskich filharmoników.

Herbert von Karajan
Claudio Abbado
John Eliot Gardnier
Leonard Bernstein
RZPUeJUTrro54
Utwór pod tytułem „Marsz Radetzkiego” Opus 228 autorstwa Johanna Straussa w wykonaniu orkiestry Berliner Philharmoniker pod batutą Herberta von Karajana. Fragment trwający 47 sekund. Kompozycja jest przeznaczona na orkiestrę symfoniczną i jest wykonywana w dość szybkim tempie. Utwór ma uroczysty, wesoły, dostojny charakter oraz wzbogacone przez intensywne zastosowanie instrumentów perkusyjnych (przede wszystkim talerzy) brzmienie.
Polecenie 15

Opisz krótko pojęcie metrum. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RnmNEsLInB4ph
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 15

Utwór powyżej to zwyczajowy finał noworocznego koncertu z wiedeńskiej „Złotej Sali”. Wsłuchaj się w takt powyższego utworu i spróbuj nim zadyrygować. Napisz poniżej w jakim metrumMetrummetrum jest skomponowany?

RkAnn3o1JpP6w
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

TaktowanieTaktowanieTaktowanie można skojarzyć z dyrygowaniem lub samym dyrygentem, takim który stoi na przykład przed chórem lub orkiestrą. Poprzez taktowanie pokazujemy, w jakim metrum i tempie utrzymane jest dane ćwiczenie lub utwór. Sam ruch ręki wykonywany jest według określonych najpopularniejszych schematów: na dwa, na trzy i na cztery (patrz powyżej). Najbardziej popularne schematy metrum są na 2/4, 2/8, 3/4, 3/8, 4/4, 4/8 i tak dalej. Można te ruchy wykonywać jednoręcznie lub obiema rękoma równocześnie. Taktowanie można traktować jako wstęp do dyrygowania. Służy przede wszystkim uporządkowaniu schematu rytmicznego, a dla zespołu jest wskazówką poczucia jednego taktu i pulsu.

RKnCxed9RGEKJ
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „Taktowanie”.
Polecenie 16

Omów krótko technikę taktowania oraz samo taktowanie na 2/4. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1EP7p6Rz4ar9
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 16

Spróbujcie naśladować ruchy postaci z animacji. Może będziesz dyrygentem lub kierownikiem szkolnego zespołu muzycznego?

Polecenie 17

Określ, w jakim metrum jest taktowany utwór W. A. Mozarta „Marsz turecki”?

RxgVyYnhchG6j
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 18

Na podstawie fragmentu filmu, zapisz w jakim metrum taktują dzieci?

R5v4Q9ez23eyX
Animacja przedstawia przykład taktowania. Na ekranie znajdują się dwie animowane postacie - dziewczynka z lewej strony i chłopiec z prawej. Oboje wykonują taki sam ruch rękoma. Na raz przesuwają obie dłonie pionowo w dół, na dwa - rozkładają dłonie poziomo, daleko od siebie, a na trzy wykonują ruch po skosie do góry, łącząc obie dłonie.
R1YRCaBijpG3h
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Partytura z fragmentami improwizowanymi

PY8AchaJ0
R7Y387jS4gPxY
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
P19b5IYoO

Animacja z partyturą utworu „Gniewny gang”

R1629LSut7S70
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „Partytura utworu „Gniewny gang” (wprawka)”.
Transkrypcjablackwhite
P1U3E7Rnr

Utwór dwugłosowy można wyrecytować według zapisanego rytmu S (Sopranu) i A (Altu), który w tym wypadku w pierwszych czterech taktach jest taki sam dla obu głosów. W taktach 5 i 6 rytm jest zróżnicowany w obu tych taktach, ale na koniec (takty 7 i 8) są znowu pod względem zapisu rytmu takie same.

Piosenkę można wykonać jednogłosowo, jak na przykładzie zapisanej melodii Sopranu (S) poniżej:

R1T6lpE7Mwsxh
Fragment partytury utworu „Gniewny gang”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Fragment partytury utworu „Gniewny gang”, Ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
P3IdKmnCe

Lub wybierając dolny głos altu (A), jak na rysunku poniżej:

R15Um620xUBW4
Fragment partytury utworu „Gniewny gang”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Fragment partytury utworu „Gniewny gang”, Ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
PCFNY3HH3

Pod zapisami melodii wraz z rytmem, w dwóch systemach oznaczonych S i A w kluczach wiolinowych, znajduje się zapis partii perkusyjnych (partia Klap: grupy 3- i 2- dzielne: partia Tup: grupy 2 dzielne: grupy są rozliczane ósemkami).

Oto ich zapis:

ROhYjlcrTEiW7
Linia akompaniamentu w notacji perkusyjnej utworu „Gniewny gang”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Linia akompaniamentu w notacji perkusyjnej utworu „Gniewny gang”, Ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
PrKuxZ4kx

Słowa piosenki wraz z melodią są proste i nawiązują do śpiewów chórów z Filipin. Ćwiczenie to pozwala uzyskać wyrazistość głosek tylnojęzykowych: g, k, i nosowych: m, n, ą, ę. Dzięki swoistym cechom rodzimego języka śpiewacy z Filipin nie mają problemów z uzyskaniem dźwięczności wspomnianych głosek i właściwego rezonansu nosowego.

Transkrypcjablackwhite
Po30yrqrS

Elementem poddanym improwizacji może tutaj być akompaniament perkusyjny (w tym wypadku tutaj zapisany jako Klap‑Tup) jak również sama melodia. Można ją wzbogacać o kolejne wariacje związane ze zmianą dynamiki, artykulacji oraz pozostałe elementy muzyki.

R17yuTWPqyk4G
Ciało jako instrument perkusyjny, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Ciało jako instrument perkusyjny, Ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
Pk0DIms7B

Można go wykonać również na instrumentarium Orffa. Towarzyszący akompaniament wzbogaca utwór i ma na celu pomoc w utrzymaniu pulsu.

R16BCAOo1tCV9
Instrumentarium Orffa, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Instrumentarium Orffa, Ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
PuIprvEKl

Animacja z utworem „Gniewny gang” do improwizacji

RXs6jCI7PpHiv
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany "Utwór „Gniewny gang” instrumentalnie - do improwizacji"
Transkrypcjablackwhite
Głośność lektora
Głośność muzyki
Polecenie 19

Na podstawie wiedzy zdobytej z prezentacji multimedialnej, odpowiedz na pytanie: Co oznaczają litery S oraz A znajdujące się z lewej strony partytury (przed pięciolinią). Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1eNeIYakqDQy
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 20

Na podstawie wiedzy zdobytej z prezentacji multimedialnej, odpowiedz na pytanie. Które z wymienionych głosek to głoski nosowe.

Głoski: g, k, m, n, ą, ę.

Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R16HIxfFrydSz
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 1

Wysłuchaj nagrania utworu „W deszczowym rytmie” i zapoznaj się z partyturą. Twoim zadaniem będzie stworzenie akompaniamentu perkusyjnego do piosenki. Zapoznaj się z nią ponownie, tym razem analizując, jak można uzupełnić melodię oraz akordy w taki sposób, by utwór na tym zyskał.

Do Twojej dyspozycji jest partytura z pustą linią w kluczu perkusyjnym, którą należy uzupełnić. Materiał wydrukuj lub przepisz do zeszytu nutowego, a następnie rozpisz akompaniament, który Twoim zdaniem będzie najlepiej pasował.

R1Txv6lTczgka
Piosenka „W deszczowym rytmie”
RTgaZJAYzltMq
Partytura piosenki „W deszczowym rytmie”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Partytura piosenki „W deszczowym rytmie”, licencja: CC BY 3.0.
Rrd1rlFZbpVEN
Partytura piosenki „W deszczowym rytmie” z pustą linią perkusyjną, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Partytura piosenki „W deszczowym rytmie” z pustą linią perkusyjną, licencja: CC BY 3.0.
RngXh2WbQ4LpY
Uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1EmwZD3KO6Jz
Ćwiczenie 2
Uzupełnij podany fragment tekstu pieśni patriotycznej „Rota” brakującymi słowami.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Ćwiczenie 2

Wysłuchaj nagrania utworu „Na cztery i na sześć” i zapoznaj się z partyturą. Twoim zadaniem będzie stworzenie akompaniamentu perkusyjnego do piosenki. Najpierw naucz się piosenki w taki sposób, by swobodnie śpiewać melodię oraz rozpoznawać jej części (zwrotki oraz refreny). Następnie poddaj utwór analizie, rozważając, jak można własnym akompaniamentem perkusyjnym uzupełnić melodię oraz akordy w taki sposób, by utwór na tym zyskał.

Do Twojej dyspozycji jest partytura z pustą linią w kluczu perkusyjnym, którą należy uzupełnić. Materiał wydrukuj lub przepisz do zeszytu nutowego, a następnie rozpisz akompaniament, który Twoim zdaniem będzie najlepiej pasował.

Po zakończeniu tworzenia własnego akompaniamentu przećwicz go z nagraniem, a następnie zagraj.

R14eHrcB8zQDx
Piosenka „Na cztery i na sześć”
R1TqKoEKs7Rw7
Partytura piosenki „Na cztery i na sześć”, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Partytura piosenki „Na cztery i na sześć”, licencja: CC BY 3.0.
RT4bIKeNpFN4l
Partytura piosenki „Na cztery i na sześć” z pustą linią perkusyjną, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Partytura piosenki „Na cztery i na sześć” z pustą linią perkusyjną, licencja: CC BY 3.0.
R1LTDfWyVGQK3
Uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Słownik pojęć

Body percussion
Body percussion

rodzaj dźwięków wydawanych przez własne ciało, takich jak np. klaskanie czy tupanie, powstałe dzięki uderzaniu w poszczególne jego części (również w kolana, klatkę piersiową, policzki i inne.).

Improwizacja
Improwizacja

tworzenie utworu muzycznego, wiersza lub przemowy, bez przygotowania.

Partytura
Partytura

szczegółowy spis nut przeznaczony dla dyrygenta, zespołowego utworu muzycznego.