Muzyczny porządek
Rodzaje rytmiki w muzyce
Wyjaśnij krótko pojęcie „rytmika”. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
Odpowiedz na pytanie. Czym jest metrum? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
Podaj przykład dzieła, w którym metrum nie jest możliwe do ustalenia, ponieważ to wykonawca sam ustala jak wykonuje utwór. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
Taniec, elementy dramy i pantomima mają dużo cech wspólnych z częścią muzyki, zajmującą się rytmem i rytmiką. Biorąc pod uwagę uporządkowanie. rytmikę możemy podzielić na:
rytmikę swobodną, czyli taką, która jest niezwiązana z określonym metrummetrum, czym w muzyce wokalnej przejawia się podporządkowaniem akcentom mowy. Najlepszym przykładem zastosowania rytmiki swobodnej są pierwsze zapisy muzyczne, między innymi polski hymn średniowieczny „Bogurodzica”.
rytmikę ustaloną, którą łatwo odróżnić od tej pierwszej ze względu na występowanie w niej określonych i stałych jednostek rytmicznych. W przypadku takiej rytmiki akcenty przypadają na ogół regularnie i przypisujemy jej konkretnemu metrum.

Jeszcze innym, dość ciekawym podziałem rytmiki jest rozbicie jej ze względu na charakter. Z tego powodu rozróżniać będziemy:
rytmikę marszową, zwykle przypisaną do jej marszowych kroków i drugi rodzaj - bardziej nas interesujący, a mianowicie:
rytmikę taneczną, która posiada schematy rytmiczne oparte na charakterystycznych cechach różnych tańców np. krakowiaka czy mazura.
Rytm
Jednym z podstawowych elementów tańca jest rytm. Dzięki niemu możemy rozróżnić od siebie poszczególne tańce. Rytmu nie byłoby gdyby nie określenie metrummetrum. To ono wskazuje na „ile” jest dany taniec, czy będzie tańczony na dwa, trzy, cztery, i tym podobne. Wyjaśnienie znajduje się w prezentacji multimedialnej.
Odpowiedz na pytanie. Czym jest metrum? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
Odpowiedz na pytania. Co oznacza, że dany utwór napisany jest w metrum 3/8. Czym jest cyfra 3 a czym jest cyfra 8? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
Podaj przykład dowolnie wybranej piosenki zagranej w metrum 4/4. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
Rozpoznaj metrum w muzyce
Słyszysz utwór, czasami go rozpoznajesz, wydaje Ci się znajomy?
Jeśli wysłuchane przykłady muzyczne nadają się do tańca to z pewnością kolejnym zadaniem będzie ustalenie jego metrum, czyli na ile go liczymy? Na dwa, na trzy, na cztery czy może jest rytmiczne wyczucie metrum trudniejsze do odgadnięcia?
W materiale poniżej znajdują się przykłady utworów podzielone na różne rodzaje metrum. Ten zestaw służy do rozpoznawania ze słuchu metrum tych kompozycji. Są to możliwie najbardziej różnorodne przykłady począwszy od muzyki klasycznej do muzyki rozrywkowej.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/De4CdU23F
Utwór „Badinerie” z Orkiestrowej Suity Nr 2 autorstwa Jana Sebastiana Bacha w wykonaniu The English Concert oraz Trevora Pinnock'a. Fragment trwający 1 minutę i 33 sekundy. Kompozycja jest instrumentalna, wykonywana przez orkiestrę symfoniczną oraz flet w roli instrumentu solowego. Utwór jest wykonywany w szybkim tempie, zawiera bardzo charakterystyczny z uwagi na skomplikowanie główny motyw. Nastrój utworu jest typowy dla muzyki baroku: dostojny, majestatyczny, bardzo elegancki.
W jakim metrum napisany jest utwór?
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/De4CdU23F
Utwór pod tytułem „Lato, lato, lato czeka” z muzyką autorstwa Haliny Kunickiej oraz tekstem autorstwa Ludwika Jerzego Kerna w wykonaniu Haliny Kunickiej wraz z zespołem. Fragment trwający 39 sekund. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna, przeznaczona na głos damski w akompaniamencie big‑bandu (orkiestry jazzowej). Utwór jest wykonywany w dość szybkim tempie i ma bardzo charakterystyczne, swingowe brzmienie oraz wesoły, pogodny i żywy charakter. Tekst kompozycji jest śpiewany w języku polskim.
W jakim metrum napisany jest utwór?
W jakim metrum napisany jest utwór?


Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/De4CdU23F
Utwór pod tytułem „Czerwone Jabłuszko”, czyli melodia ludowa nieznanego autorstwa w wykonaniu Kapeli Ludowej Jeżowianie. Utwór trwający 1 minutę i 52 sekundy. Kompozycja jest wokalno‑instrumentalna, zawierająca głosy ludzkie w akompaniamencie; przytoczona aranżacja jest wykonywana przez chór kobiecy oraz wiodący głos męski, a następnie kobiecy, w akompaniamencie akordeonu oraz instrumentów ludowych. Utwór jest wykonywany w szybkim tempie i ma bardzo dynamiczne, nieco nostalgiczne, ale żywe brzmienie.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/De4CdU23F
Utwór pod tytułem „Marsz Radeckiego” autorstwa Johanna Straussa w wykonaniu Wiener Johann Strauss Orchester. Fragment trwający 2 minuty. Kompozycja jest przeznaczona na orkiestrę symfoniczną i jest wykonywana w dość szybkim tempie. Utwór ma uroczysty, wesoły, dostojny charakter oraz wzbogacone przez intensywne zastosowanie instrumentów perkusyjnych (przede wszystkim talerzy) brzmienie.
W jakim metrum napisany jest utwór?
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/De4CdU23F
Utwór pod tytułem „Piraci z Karaibów” autorstwa Klausa Badelta. Fragment trwający 1 minutę i 27 sekund. Kompozycja jest instrumentalna, w oryginale przeznaczona na orkiestrę symfoniczną; zamieszczona aranżacja jest wykonywana na fortepianie solo. Utwór jest wykonywany w szybkim tempie, a jego brzmienie jest mocno uroczyste, nieco sentymentalne, ale też bardzo majestatyczne, z dramatycznym przebiegiem charakterystycznym dla muzyki filmowej.
W jakim metrum napisany jest utwór?
W jakim metrum napisany jest utwór?





Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/De4CdU23F
Utwór pod tytułem „Take Five” autorstwa Paula Desmonda. Fragment trwający 1 minutę i 41 sekund. Kompozycja jest instrumentalna, przeznaczona na kwartet jazzowy, składający się z saksofonu altowego, fortepianu, kontrabasu oraz perkusji. W zamieszczonej aranżacji dodatkowo wykorzystywany jest również syntezator. Utwór ma średnio szybkie tempo, bardzo dostojne brzmienie oraz bardzo charakterystyczną melodię, nietypową z uwagi na zastosowane metrum pięć czwartych.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/De4CdU23F
Utwór pod tytułem „Światło księżyca” autorstwa Claude’a Debussy’ego w wykonaniu Latvian Philharmonic Chamber Orchestra. Fragment trwający 1 minutę i 46 sekund. Kompozycja jest instrumentalna, przeznaczona na fortepian solo i jest wykonywana w wolnym tempie. Utwór ma wyjątkowo nostalgiczny, sentymentalny, spokojny charakter. Jest to jedna z najważniejszych kompozycji nurtu impresjonistycznego w muzyce.
W jakim metrum napisany jest utwór?
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/De4CdU23F
Utwór pod tytułem „Passacaglia c‑moll BWV 582” autorstwa Jana Sebastiana Bacha w wykonaniu Petera Hurforda. Fragment trwający 1 minutę i 19 sekund. Kompozycja jest instrumentalna, przeznaczona na organy solo i jest wykonywana w dość szybkim tempie. Utwór ma bardzo dynamiczne, dostojne brzmienie, z bardzo charakterystycznym dla kompozytora wirtuozowskim charakterem.
W jakim metrum napisany jest utwór?
Taktowanie czy dyrygowanie?

Sztuka dyrygowaniadyrygowania to tak naprawdę sposób „zarządzania zasobami ludzkimi”. Ta trudna sztuka kształtowała się na przestrzeni wielu wieków. Dzisiaj wiemy, że nie wystarczy zestaw specjalnie przetrenowanych gestów, wyrazów twarzy, mimiki, układu i ruchów czasami całego ciała, by zjednać sobie zespół. Rzadko kiedy zdarza się dyrygent spokojnie stojący przed orkiestrą czy chórem i w sposób minimalistyczny pokazujący wolę interpretowania danego dzieła muzycznego. Sam ruch czy gestykulacja jest częścią tego spektaklu zwanego dyrygowaniem, gdyż to osobowość danego człowieka pozwala nawiązać nić porozumienia z orkiestrą czy chórem. W całej historii muzyki było bardzo wielu dyrygentów, a niektórych z nich łatwiej zapamiętać wraz z orkiestrami, które prowadzili od lat. Wybitnymi dyrygentami, którzy przeszli za życia do historii należą:
Herbert von KarajanHerbert von Karajan [czytaj: herbert fon karajan] - prowadzący między innymi orkiestrę Symfoników Wiedeńskich (Austria);
Claudio AbbadoClaudio Abbado [czytaj: klaudio abado], który prowadził prawie wszystkie największe orkiestry z mediolańską La Scala [czytaj: la skala] na czele (Włochy);
Sir John Eliot GardinerSir John Eliot Gardiner [czytaj: ser dżon eljot gardyner] – dyrygował wiodącymi orkiestrami symfonicznymi świata, w tym London Symphony Orchestra (Wielka Brytania) i Gewandhausorchester z Lipska (Niemcy);
Leonard BernsteinLeonard Bernstein [czytaj: leopold bernsztajn] - niezapomniany popularyzator i pasjonata muzyki oraz rewelacyjny dyrygent wielu orkiestr, w tym nowojorskich filharmoników.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/De4CdU23F
Utwór pod tytułem „Marsz Radetzkiego” Opus 228 autorstwa Johanna Straussa w wykonaniu orkiestry Berliner Philharmoniker pod batutą Herberta von Karajana. Fragment trwający 47 sekund. Kompozycja jest przeznaczona na orkiestrę symfoniczną i jest wykonywana w dość szybkim tempie. Utwór ma uroczysty, wesoły, dostojny charakter oraz wzbogacone przez intensywne zastosowanie instrumentów perkusyjnych (przede wszystkim talerzy) brzmienie.
Opisz krótko pojęcie metrum. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
Utwór powyżej to zwyczajowy finał noworocznego koncertu z wiedeńskiej „Złotej Sali”. Wsłuchaj się w takt powyższego utworu i spróbuj nim zadyrygować. Napisz poniżej w jakim metrummetrum jest skomponowany?
TaktowanieTaktowanie można skojarzyć z dyrygowaniem lub samym dyrygentem, takim który stoi na przykład przed chórem lub orkiestrą. Poprzez taktowanie pokazujemy, w jakim metrum i tempie utrzymane jest dane ćwiczenie lub utwór. Sam ruch ręki wykonywany jest według określonych najpopularniejszych schematów: na dwa, na trzy i na cztery (patrz powyżej). Najbardziej popularne schematy metrum są na 2/4, 2/8, 3/4, 3/8, 4/4, 4/8 i tak dalej. Można te ruchy wykonywać jednoręcznie lub obiema rękoma równocześnie. Taktowanie można traktować jako wstęp do dyrygowania. Służy przede wszystkim uporządkowaniu schematu rytmicznego, a dla zespołu jest wskazówką poczucia jednego taktu i pulsu.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/RKnCxed9RGEKJ
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany „Taktowanie”.
Omów krótko technikę taktowania oraz samo taktowanie na 2/4. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
Spróbujcie naśladować ruchy postaci z animacji. Może będziesz dyrygentem lub kierownikiem szkolnego zespołu muzycznego?
Określ, w jakim metrum jest taktowany utwór W. A. Mozarta „Marsz turecki”?
Na podstawie fragmentu filmu, zapisz w jakim metrum taktują dzieci?

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R5v4Q9ez23eyX
Animacja przedstawia przykład taktowania. Na ekranie znajdują się dwie animowane postacie - dziewczynka z lewej strony i chłopiec z prawej. Oboje wykonują taki sam ruch rękoma. Na raz przesuwają obie dłonie pionowo w dół, na dwa - rozkładają dłonie poziomo, daleko od siebie, a na trzy wykonują ruch po skosie do góry, łącząc obie dłonie.
Partytura z fragmentami improwizowanymi
Na podstawie wiedzy zdobytej z prezentacji multimedialnej, odpowiedz na pytanie: Co oznaczają litery S oraz A znajdujące się z lewej strony partytury (przed pięciolinią). Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
Na podstawie wiedzy zdobytej z prezentacji multimedialnej, odpowiedz na pytanie. Które z wymienionych głosek to głoski nosowe.
Głoski: g, k, m, n, ą, ę.
Swoją odpowiedź zapisz poniżej.
Wysłuchaj nagrania utworu „W deszczowym rytmie” i zapoznaj się z partyturą. Twoim zadaniem będzie stworzenie akompaniamentu perkusyjnego do piosenki. Zapoznaj się z nią ponownie, tym razem analizując, jak można uzupełnić melodię oraz akordy w taki sposób, by utwór na tym zyskał.
Do Twojej dyspozycji jest partytura z pustą linią w kluczu perkusyjnym, którą należy uzupełnić. Materiał wydrukuj lub przepisz do zeszytu nutowego, a następnie rozpisz akompaniament, który Twoim zdaniem będzie najlepiej pasował.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/De4CdU23F
Piosenka „W deszczowym rytmie”


Wysłuchaj nagrania utworu „Na cztery i na sześć” i zapoznaj się z partyturą. Twoim zadaniem będzie stworzenie akompaniamentu perkusyjnego do piosenki. Najpierw naucz się piosenki w taki sposób, by swobodnie śpiewać melodię oraz rozpoznawać jej części (zwrotki oraz refreny). Następnie poddaj utwór analizie, rozważając, jak można własnym akompaniamentem perkusyjnym uzupełnić melodię oraz akordy w taki sposób, by utwór na tym zyskał.
Do Twojej dyspozycji jest partytura z pustą linią w kluczu perkusyjnym, którą należy uzupełnić. Materiał wydrukuj lub przepisz do zeszytu nutowego, a następnie rozpisz akompaniament, który Twoim zdaniem będzie najlepiej pasował.
Po zakończeniu tworzenia własnego akompaniamentu przećwicz go z nagraniem, a następnie zagraj.
Nagranie dostępne pod adresem https://zpe.gov.pl/a/De4CdU23F
Piosenka „Na cztery i na sześć”


Słownik pojęć
rodzaj dźwięków wydawanych przez własne ciało, takich jak np. klaskanie czy tupanie, powstałe dzięki uderzaniu w poszczególne jego części (również w kolana, klatkę piersiową, policzki i inne.).
tworzenie utworu muzycznego, wiersza lub przemowy, bez przygotowania.
szczegółowy spis nut przeznaczony dla dyrygenta, zespołowego utworu muzycznego.

























