Klasyczny problem z definicją

Termin „muzyka klasyczna” jest używany w odniesieniu do dwóch obszarów w historii muzyki.  W ścisłym znaczeniu mówimy o muzyce klasycyzmu. Druga definicja odnosi się do szeroko pojętej muzyki poważnej tworzonej na przestrzeni wszystkich epok. W tym znaczeniu terminem muzyka klasyczna określamy całą twórczość muzyczną tzw. kultury wysokiej.

Początkowo termin klasyczny odnosił się do muzyki powstałej w latach 1750 – 1827, a okres ten nazywany jest klasycyzmem. Z czasem zaczęto używać terminu muzyka klasyczna w stosunku do muzyki poważnej, niezależnie od czasu w jakim powstała. Dla uniknięcia nieporozumień w terminologii muzykę powstałą w klasycyzmie określa się obecnie klasycystyczną. Największy wpływ na jej powstawanie mieli trzej kompozytorzy wiedeńscy: Joseph Haydn [czytaj: jozef hajdn],  Wolfgang Amadeus Mozart [czytaj: wolfgang amdeos mocart] i Ludwig van Beethoven, [czytaj: ludwiś fan betowen] których nazywa się Wielką Trójką Klasyków Wiedeńskich.

Klasyczny, czyli jaki?

Po okresie wielkiego przepychu nastał czas perfekcyjnego piękna. Powrócono do starożytnych koncepcji, a kolejną próbą przywrócenia ponadczasowych, starożytnych ideałów piękna była epoka klasycyzmu.

Słowo klasycyzm swoje źródło ma w starożytnym Rzymie, gdzie mianem civis classicus [czytaj: cziwis klassikus] określano obywateli należących do najwyższej klasy społecznej. Dla pozostałych Rzymian stanowili wzór zachowania, cnót i postawy obywatelskiej. Od tego momentu termin „klasyczny” oznaczał doskonałość i mistrzostwo. Stąd właśnie mowa o „klasycznych proporcjach”, przyjmując, że określone w ten sposób zjawiska uznajemy za typowe, tradycyjne i doskonałe. W okresie klasycyzmu koncepcje w sztuce ponownie nawiązują do starożytności. Wcześniej do czasów starożytnych odwoływano się już w renesansie. Potem nastał barok, w którym dominowała różnorodność,  i  przepych.  Klasycyzm uznawany jest więc za kolejną próbę przywrócenia ponadczasowych, starożytnych ideałów piękna.

Klasycyzm objawił się przede wszystkim w architekturze, malarstwie, rzeźbie i muzyce. Nowo powstające gmachy i budowle zawierały elementy architektury greckiej i rzymskiej. W dziedzinie rzeźby powróciła tematyka mitologiczna, w malarstwie bardzo duże znaczenie zyskała tematyka historyczna.

Klasycy wiedeńscy

Mianem klasyków wiedeńskich określa się trzech kompozytorów tworzących w okresie klasycyzmu tj. Józefa Haydna, Wolfganga Amadeusza Mozarta oraz Ludwiga van Beethovena. Nazwa wiedeńscy wzięła się od miejsca w którym żyli i tworzyli kompozytorzy. Wiedeń zaś stał się muzyczną stolicą Europy.

Artyści w epoce klasycyzmu osiągali coraz większą swobodę twórczą i powoli uniezależniali się od ośrodków dworskich czy kościelnych.

R1Ouj0WO8kfBi

3 obrazy na każdym przedstawiony jeden z 3 klasyków wiedeńskich. Na pierwszym obrazie Joseph Haydn. Mężczyzna w średnim wieku, twarz pociągła, wyrazisty nos, wąskie usta, ciemne oczy. Na głowie biała peruka na wysokości ucha ułożone loki. Ubrany jest w białą koszulę z żabotem i ciemny surdut. W prawej ręce, pod lewym ramieniem trzyma książkę. Na drugim obrazie Wolfgang Amadeusz Mozart. Dość młody mężczyzna, raczej drobnej postury, twarz raczej pociągła, dość duży nos, wąskie usta, niebieskie oczy. Na głowie biała peruka, na wysokości ucha ułożone loki, z tyłu pozostałe włosy związane kokardą. Ubrany w białą koszulę z żabotem i czerwony surdut. Na trzecim obrazie Ludwig van Beethoven. Starszy mężczyzna, twarz raczej kwadratowa, wyraźnie zarysowana szczęka, wysokie czoło, ciemne oczy, smutne usta. Włosy siwe, średniej długości. Pod szyją biała apaszka, widoczne są też żółta kamizelka i brązowy surdut.

Najważniejsze formy okresu klasycyzmu

Najpopularniejszy w epoce klasycyzmu był cykl sonatowyCykl sonatowycykl sonatowy. Jest to forma muzyczna występująca najczęściej w układzie cztero- i trzyczęściowym:

• allegro w formie sonatowej, poprzedzone niekiedy wolnym wstępem i zakończone kodąKodakodą,

• część powolna, nierzadko w formie wariacjiWariacjawariacji,

• menuetMenuetmenuet (w układzie trzyczęściowym pomijany)

• finał, będący zazwyczaj rondemRondorondem.

Cykl sonatowy stał się podstawą wszystkich zasadniczych gatunków klasycznej muzyki instrumentalnej, takich jak sonataSonatasonata, symfoniaSymfoniasymfonia, koncertKoncertkoncert czy kwartetKwartetkwartet.

R13wXY2r6wzKX1

Fotografia przedstawia kwartet smyczkowy w wykonaniu czterech mężczyzn. Którzy znajdują się w zacienionym pokoju. Przed mężczyznami stoją stojaki z zeszytami nut. Mężczyźni ubrani są elegancko, dwóch z nich ma okulary. Po prawej stronie dzieła znajduje się kobieta, która siedzi pod oknem. W ręce trzyma materiał i prawdopodobnie igłę. Ma siwe włosy, ubrana jest w szarą suknię.

Najbardziej znacząca była pierwsza część cyklu. Podstawową zasadę konstrukcyjną stanowi w niej kontrast między tematami osiągany za pomocą środków harmonicznych, rytmicznych, agogicznych i instrumentacyjnych. Są one prezentowane w ekspozycjiEkspozycjaekspozycji, następnie są przetwarzane w przetworzeniu, a finalnie wracają w początkowym kształcie w repryzieRepryzarepryzie.

Orkiestra symfoniczna

W epoce klasycyzmu wraz z powstaniem symfonii powstała orkiestra symfoniczna. Pierwsze orkiestry liczyły około 40 muzyków. Wcześniej, aż do połowy XVIII wieku nie istniała standardowa obsada orkiestry. Symfonia jest orkiestrowym odpowiednikiem sonaty.

Słownik pojęć