Ważne daty

Sztuka. Łączenie i synteza w czasach antyku, średniowiecza i renesansu.

Rcr9sIsyzcLLP

Ilustracja interaktywna przedstawia: Egipskie hieroglify. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Sztuka oraz dzieła artystyczne, które narodziły się wraz z ludzką cywilizacją, zawsze były trudne do precyzyjnego i jednoznacznego zdefiniowania. Głównym problemem był fakt, iż artyści wyrażają się poza przyjętymi ramami; Ernst Gombrich, austriacki historyk sztuki, wysnuł nawet tezę, iż nie istnieje coś takiego jak sztuka - są tylko artyści i ich dzieła, a jakiekolwiek klasyfikacje czy definiowanie ma ułatwiać orientację oraz pewnego rodzaju uporządkowanie twórczości. Ilustracja przedstawia żółtą tablicę z hieroglifami.

Ilustracja interaktywna przedstawia: Egipskie hieroglify. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Sztuka oraz dzieła artystyczne, które narodziły się wraz z ludzką cywilizacją, zawsze były trudne do precyzyjnego i jednoznacznego zdefiniowania. Głównym problemem był fakt, iż artyści wyrażają się poza przyjętymi ramami; Ernst Gombrich, austriacki historyk sztuki, wysnuł nawet tezę, iż nie istnieje coś takiego jak sztuka - są tylko artyści i ich dzieła, a jakiekolwiek klasyfikacje czy definiowanie ma ułatwiać orientację oraz pewnego rodzaju uporządkowanie twórczości. Ilustracja przedstawia żółtą tablicę z hieroglifami.

1

1. Sztuka oraz dzieła artystyczne, które narodziły się wraz z ludzką cywilizacją, zawsze były trudne do precyzyjnego i jednoznacznego zdefiniowania. Głównym problemem był fakt, iż artyści wyrażają się poza przyjętymi ramami; Ernst Gombrich, austriacki historyk sztuki, wysnuł nawet tezę, iż nie istnieje coś takiego jak sztuka - są tylko artyści i ich dzieła, a jakiekolwiek klasyfikacje czy definiowanie ma ułatwiać orientację oraz pewnego rodzaju uporządkowanie twórczości.

Samo łączenie oraz integracja różnych sztuk istnieje już od epoki antyku. Chociaż ta lekcja dotyczy współczesności, to warto prześledzić historyczne przykłady wskazujące na syntezę sztuk. Wskazuje się, iż egipskie hieroglify stanowią połączenie słowa oraz obrazu. Równie ważne było połączenie liryki z muzyką w starożytnej Grecji, które zakładało, iż częścią wiersza była melodia, a tekst był wyśpiewywany. Tragedia starogrecka często używała chóru, który łączył w sobie muzykę, taniec oraz słowa (w śpiewie). Maski były przykładem wykorzystania sztuki wizualnej.

Ważnym przykładem na łączenie różnych dziedzin sztuki podczas epok średniowiecza oraz renesansu były książki oraz księgi. Powstanie księgi łączyło sztukę kaligraficzną mnichów i ilustracje tworzone przez malarzy. Mogły zawierać iluminacje, a także malunki; stanowiły połączenie działań kaligrafa oraz ilustratora.

RLBOh8n9z1rVa

Ilustracja interaktywna przedstawia: Drzeworyt Albrechta Dürera, „Czterej Jeźdźcy Apokalipsy”, z końca XV wieku, Muzeum sztuki w Karlsruhe – Niemcy. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Podczas renesansu książki były drukowane. Pojawiły się grafiki (najczęściej drzeworyty, z czasem inne ryciny). Rycina jest czarno - biała. Przedstawia kotłujących się jeźdźców na koniach, anioły i chmury.

Ilustracja interaktywna przedstawia: Drzeworyt Albrechta Dürera, „Czterej Jeźdźcy Apokalipsy”, z końca XV wieku, Muzeum sztuki w Karlsruhe – Niemcy. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Podczas renesansu książki były drukowane. Pojawiły się grafiki (najczęściej drzeworyty, z czasem inne ryciny). Rycina jest czarno - biała. Przedstawia kotłujących się jeźdźców na koniach, anioły i chmury.

1

1. Podczas renesansu książki były drukowane. Pojawiły się grafiki (najczęściej drzeworyty, z czasem inne ryciny).

Innym przykładem na połączenia sztuk może być pojawienie się tańców towarzyskich w średniowieczu. Sam taniec bardzo szybko rozpoczął wykorzystywać także inne dziedziny artyzmu - wykorzystując akompaniament muzyczny (zarówno instrumentalny, jak i wokalno‑instrumentalny) oraz wzornictwo i stroje. Ten trend był kontynuowany w epoce renesansu. Pojawiły się także widowiska taneczne, które jeszcze mocniej czerpały z różnych dziedzin sztuki.

Łączenie i synteza sztuk w czasach baroku, klasycyzmu i romantyzmu.

Podczas baroku poszukiwano jedności wszystkich sztuk. Najważniejszym przykładem na wykorzystanie tej idei jest powstanie gatunku opery na przełomie XVI i XVII wieku. Przyczyniła się do tego grupa, którą współcześnie nazywa się Cameratą florencką. Jej program zakładał wskrzeszenie starożytnej tragedii greckiej oraz nawiązanie do jej wzorów. Nowa forma muzyczna uzyskała nazwę opera. Miał to być utwór syntetyczny - łączący muzykę oraz literaturę, a także plastykę i inne sztuki wizualne oraz ruch. Pierwsza opera Jacopo Periego o tytule „Dafne” miała premierę w 1597 roku.

R2n7BwwnCuKuL

Ilustracja interaktywna przedstawia: Claudio Monteverdi. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Kolejnym ważnym wydarzeniem była dzieło w zupełnie nowym stylu - „Orfeusz” Claudia Monteverdiego. Dodatkowo we Francji wiele oper zawierało fragmenty baletowe. Z czasem balet wyodrębnił się od opery, tworząc inny gatunek muzyczny. W Anglii popularne były widowiska sceniczne znane pod nazwą masque (czyli maska). Łączyły one muzykę, taniec oraz pantomimę; ich specyfika polegała na tym, iż uczestniczyli w nich członkowie dworu. Fotografia przedstawia starszego meżczyznę ubranego w czarny płaszcz i białą koszulę z kołnierzem. Mężczyzna ma dłuższe włosy i brodę. Ręce trzyma złożone na książce.

Ilustracja interaktywna przedstawia: Claudio Monteverdi. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Kolejnym ważnym wydarzeniem była dzieło w zupełnie nowym stylu - „Orfeusz” Claudia Monteverdiego. Dodatkowo we Francji wiele oper zawierało fragmenty baletowe. Z czasem balet wyodrębnił się od opery, tworząc inny gatunek muzyczny. W Anglii popularne były widowiska sceniczne znane pod nazwą masque (czyli maska). Łączyły one muzykę, taniec oraz pantomimę; ich specyfika polegała na tym, iż uczestniczyli w nich członkowie dworu. Fotografia przedstawia starszego meżczyznę ubranego w czarny płaszcz i białą koszulę z kołnierzem. Mężczyzna ma dłuższe włosy i brodę. Ręce trzyma złożone na książce.

1

1. Kolejnym ważnym wydarzeniem była dzieło w zupełnie nowym stylu - „Orfeusz” Claudia Monteverdiego. Dodatkowo we Francji wiele oper zawierało fragmenty baletowe. Z czasem balet wyodrębnił się od opery, tworząc inny gatunek muzyczny. W Anglii popularne były widowiska sceniczne znane pod nazwą masque (czyli maska). Łączyły one muzykę, taniec oraz pantomimę; ich specyfika polegała na tym, iż uczestniczyli w nich członkowie dworu.

R1TM0gQnbir6z1

Ilustracja przedstawia Jean-Georges Noverre. Mężczyzna ustawiony jest bokiem do widza. Ma dłuższe, upięte, siwe włosy. Ubrany jest w ciemny płaszcz zapinany na guziki. Pod szyją ma jasną apaszkę. Pod portretem mężczyzny znajduje się tekst. Jean-Georges Noverre był francuskim tancerzem oraz choreografem. Mężczyzna był także twórcą baletów ilustrujących znane wątki mitologii greckiej oraz rzymskiej.

RcOamwYlWFBIe1

Ilustracja przedstawia portret Ryszarda Wagnera na znaczku pocztowym. Starszy mężczyzna ubrany jest w ciemny płaszcz z białym kołnierzykiem. Pod szyją ma także apaszkę. Postać jest ustawiona z półprofilu. Na znaczku pocztowym znajdują się również podpisy. Wagner był niemieckim kompozytorem oraz dyrygentem i teoretykiem muzyki okresu romantyzmu. Zajmował się tworzeniem dramatów muzycznych.

Romantyzm to czas kultywacji marzeń, legend, mitów oraz duchowości. W zakresie sztuki wierzono w połączenie jej różnych dziedzin. Szczególnie w Niemczech ważne było zjawisko „Gesamtkunstwerk”, czyli dzieła totalnego, uniwersalnego, rozumianego jako synteza różnych sztuk. Początkowo koncepcja była rozwijana przez myślicieli, takich jak Karl Trahndorff. Z czasem została ona wykorzystana przez kompozytora Ryszarda Wagnera, który stworzył dramat muzyczny. Nowa forma czerpała z koncepcji syntezy sztuk, podporządkowując wszystko przebiegowi akcji. Korzystał z muzyki, tekstu oraz oprawy wizualnej i choreografii. Sam Wagner tworzył nie tylko muzykę i libretta, ale także starał się mieć swój udział w kwestiach wizualnych oraz dotyczących ruchu aktorów. W taki sposób powstały „Tristan i Izolda” oraz składający się z czterech dzieł cykl „Pierścień Nibelunga”. Przykłady na łączenie różnych dziedzin sztuki można odnaleźć także wśród wielu poetów, również polskich, takich jak Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki czy Cyprian Kamil Norwid (który był dodatkowo malarzem i rysownikiem).

Łączenie i synteza sztuk od początku XX wieku.

Kolejne nurty w sztuce - takie jak symbolizm czy modernizm - również chętnie sięgały po połączenie różnych dziedzin artyzmu. W musicalach najważniejsze jest połączenie akcji wraz z fabułą, śpiewu i muzyki oraz tańca. Pozostałe elementy, takie jak aspekt wizualny, dotyczący scenografii oraz kostiumów jest również istotny, jednak ma przede wszystkim ubarwiać i uwypuklać umiejętności wykonawców. Film jako odrębna dziedzina może bardziej dowolnie odwoływać się do dziedzin sztuki. Istnieją filmy taneczne czy musicalowe, jednak w części produkcji fabularnych nie ma ani tańca, ani śpiewu. W filmie zazwyczaj główny nacisk jest położony na umiejętności aktorskie, akcję dramatyczną oraz aspekt wizualny. Istotną kwestią jest też oprawa dźwiękowa. Początkowo filmy były nieme, od końca lat dwudziestych zyskały one też dźwięk. Od tego czasu rozpoczął się rozwój muzyki filmowej, która ma za zadanie współgrać z wydarzeniami z ekranu, podkreślać emocje, a także wprowadzać w nastrój.

RG3JiffzJKT8V

Ilustracja interaktywna przedstawia: Broadway - amerykańskie centrum musicali. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Ważnymi dla syntezy sztuk zjawiskami był rozwój musicalu oraz filmu. Chociaż oba wywodziły się od greckiej tragedii (chociaż nie w sposób bezpośredni), to w inny sposób traktowały swoje części składowe. Fotografia przestawia fragment budynku i słup z napisem BROADWAY.

Ilustracja interaktywna przedstawia: Broadway - amerykańskie centrum musicali. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Ważnymi dla syntezy sztuk zjawiskami był rozwój musicalu oraz filmu. Chociaż oba wywodziły się od greckiej tragedii (chociaż nie w sposób bezpośredni), to w inny sposób traktowały swoje części składowe. Fotografia przestawia fragment budynku i słup z napisem BROADWAY.

1

1. Ważnymi dla syntezy sztuk zjawiskami był rozwój musicalu oraz filmu. Chociaż oba wywodziły się od greckiej tragedii (chociaż nie w sposób bezpośredni), to w inny sposób traktowały swoje części składowe.

Omówienie poprzednich epok w kontekście integracji oraz łączenie dziedzin sztuki miało na celu nie tylko ukazanie historii tego zjawiska. Wiele z nich jest nadal obecnych w kulturze i wciąż kultywowanych. Opera, pomimo faktu, iż istnieje od ponad czterystu lat, nadal jest popularna i chętnie oglądana przez widzów. Podobnie jest z baletem. Musicale oraz filmy to nie tylko olbrzymi biznes, ale też tysiące produkcji tworzonych rocznie, które znajdują swoich odbiorców na całym świecie.

RMnbTrSJ2XTJS

Ilustracja interaktywna przedstawia: Artystka Marta Minujín i jej happening o nazwie „Reading the news”. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Powstały też nowe obszary sztuki, które chętnie korzystają z innych dziedzin (tak samo, jak film czy musical). W XX wieku zaistniały takie zjawiska, jak happening, performance czy komiks oraz wideoklip. W każdym z nich można odnaleźć połączenie czy przenikanie się istniejących wcześniej dziedzin sztuki - na przykład wideoklip łączy obraz oraz dźwięk, natomiast happening często korzysta z elementów teatru oraz plastyki. W przypadku niektórych dzieł trudno wymienić, co dokładnie wchodzi w ich skład oraz z czego korzystał artysta. Niektóre występy, jak happeningi czy performance, jeśli nie są zarejestrowane, to nie są później możliwe do odtworzenia. To wszystko pokazuje, jak mocno zintegrowane są różne dziedziny sztuki we współczesnym świecie. Fotografia przedstawia osobę, która ma całe ubranie zrobione z czarno-białych gazet. Również nakrycie głowy, z któego wystaje tylko nos. Cała twarz jest zasłonięta.

Ilustracja interaktywna przedstawia: Artystka Marta Minujín i jej happening o nazwie „Reading the news”. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Powstały też nowe obszary sztuki, które chętnie korzystają z innych dziedzin (tak samo, jak film czy musical). W XX wieku zaistniały takie zjawiska, jak happening, performance czy komiks oraz wideoklip. W każdym z nich można odnaleźć połączenie czy przenikanie się istniejących wcześniej dziedzin sztuki - na przykład wideoklip łączy obraz oraz dźwięk, natomiast happening często korzysta z elementów teatru oraz plastyki. W przypadku niektórych dzieł trudno wymienić, co dokładnie wchodzi w ich skład oraz z czego korzystał artysta. Niektóre występy, jak happeningi czy performance, jeśli nie są zarejestrowane, to nie są później możliwe do odtworzenia. To wszystko pokazuje, jak mocno zintegrowane są różne dziedziny sztuki we współczesnym świecie. Fotografia przedstawia osobę, która ma całe ubranie zrobione z czarno-białych gazet. Również nakrycie głowy, z któego wystaje tylko nos. Cała twarz jest zasłonięta.

1

1. Powstały też nowe obszary sztuki, które chętnie korzystają z innych dziedzin (tak samo, jak film czy musical). W XX wieku zaistniały takie zjawiska, jak happening, performance czy komiks oraz wideoklip. W każdym z nich można odnaleźć połączenie czy przenikanie się istniejących wcześniej dziedzin sztuki - na przykład wideoklip łączy obraz oraz dźwięk, natomiast happening często korzysta z elementów teatru oraz plastyki. W przypadku niektórych dzieł trudno wymienić, co dokładnie wchodzi w ich skład oraz z czego korzystał artysta. Niektóre występy, jak happeningi czy performance, jeśli nie są zarejestrowane, to nie są później możliwe do odtworzenia. To wszystko pokazuje, jak mocno zintegrowane są różne dziedziny sztuki we współczesnym świecie.

Instrument wymyślony przez Ryszarda Wagnera, czyli tuba wagnerowska

Zadania

Słownik pojęć

Biblioteka utworów muzycznych

Bibliografia

Małgorzata Kowalska, ABC Historii Muzyki, Musica Iagiellonica 2001.

Danuta Wójcik, ABC Form Muzycznych, Musica Iagiellonica 2006.