Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt
R84AGQa5azuB31

Przestrzeń i forma w pofowistycznej sztuce twórczości Matisse’a

Ważne daty

1910‑1913 – podróże do Hiszpanii, Rosji i Maroka

1907 – podróż do Włoch

1930 – wyjazd do Stanów Zjednoczonych

1954 – śmierć artysty

m16b71ed6ff2fe505_0000000000020
1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela.

RU5HsJa57wA2W1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
m16b71ed6ff2fe505_0000000000023

II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

10. określa funkcję dzieła i wskazuje jej wpływ na kształt dzieła;

13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:

c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;

15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;

18. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat dzieł sztuki.

3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;

8. wymienia różne funkcje dzieł sztuki, takie jak: sakralna, sepulkralna, estetyczna i dekoracyjna, dydaktyczna, ekspresywna, użytkowa, reprezentacyjna, kommemoratywna, propagandowa, kompensacyjna, mieszkalna i rezydencjonalna, obronna, magiczna;

9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;

III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

3. sytuuje twórczość artystów powszechnie uznawanych za najwybitniejszych w czasie, w którym tworzyli (z dokładnością do jednego wieku, a w przypadku twórców sztuki nowoczesnej i współczesnej – z dokładnością do połowy wieku) oraz we właściwym środowisku artystycznym;

5. na podstawie przedłożonych do analizy przykładów dzieł formułuje ogólne cechy twórczości następujących twórców: Fidiasz, Poliklet, Praksyteles, Giotto, Jan van Eyck, Hieronim Bosch, Masaccio, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Andrea Mantegna, Piero della Francesca, Rafael Santi, Giorgione, Tycjan, Jacopo Tintoretto, Pieter Bruegel Starszy, Albrecht Dürer, Hans Holbein Młodszy, Donatello, Filippo Brunelleschi, Andrea Palladio, El Greco, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo, Georges de la Tour, Nicolas Poussin, Claude Lorrain, Peter Rubens, Anton van Dyck, Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer van Delft, Antoine Watteau, Jacques Louis David, Jean Auguste Dominique Ingres, Antonio Canova, Berthel Thorvaldsen, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Caspar David Friedrich, William Turner, John Constable, Gustave Courbet, Jean François Millet, Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir, Georges Seurat, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne, Henri de Toulouse‑Lautrec, August Rodin, Gustaw Klimt, Alfons Mucha, Antonio Gaudí, Edward Munch, Henri Matisse, Pablo Picasso, Umberto Boccioni, Wasyl Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Salvador Dalí, René Magritte, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Jackson Pollock, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Francis Bacon, Yves Klein, Niki de Saint Phalle, Christo, Duane Hanson, Victor Vasarelly, Alberto Giacometti, Constantin Brançusi, Henry Moore, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright, oraz artystów polskich i działających w Polsce (m.in. takich jak: Wit Stwosz, Bartłomiej Berrecci, Tylman z Gameren, Dominik Merlini, Bernardo Belotto, Marceli Bacciarelli, Piotr Aigner, Piotr Michałowski, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Józef Brandt, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Henryk Siemiradzki, Xawery Dunikowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Witold Wojtkiewicz, Witkacy, Leon Chwistek i inni przedstawiciele grupy formistów, przedstawiciele grupy Rytm, kapistów i grupy „a.r.”, Tadeusz Makowski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Alina Szapocznikow, Władysław Hasior, Roman Opałka, Magdalena Abakanowicz);

6. porównuje dzieła różnych artystów tworzących w podobnym czasie;

8. formułuje samodzielne, logiczne wypowiedzi argumentacyjne na temat twórczości wybitnych artystów.

IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:

2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;

6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;

V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:

3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje.

m16b71ed6ff2fe505_0000000000029
Nauczysz się

omawiać twórczość Matisse’a po fowizmie;

określać cechy malarstwa w poszczególnych okresach twórczości;

rozpoznawać dzieła artysty;

wskazywać miejsca, w których znajdują się obrazy.

m16b71ed6ff2fe505_0000000000044

Krystalizacja stylu po fowizmie

Rok 1907 zamyka działalność fowistówFowizmfowistów. Malarze wybrali indywidualną drogę twórczą. Cechy właściwe dla kierunku nie zostały jednak w pełni porzucone. Henri Matisse wiele w tym czasie podróżował: w 1907 roku odbył podróż do Włoch, w latach 1910‑1913 odwiedził Niemcy, Hiszpanię, Rosję i Maroko. Jego styl się wykrystalizował i osiągnął artystyczną dojrzałość. Artysta nie zerwał jednak z intensywnością barw i kolorystycznymi kontrastami, będącymi charakterystycznymi cechami prac fowistycznych.

Marzę o sztuce, która by była dla każdego pracownika umysłowego, tak dla człowieka interesu, jak dla literata, środkiem łagodzącym, kojącym umysł, czymś podobnym do wygodnego fotela” - pisał Henri Matisse w 1908 roku. To niefortunne sformułowanie przyczyniło się do utrwalenia jego wizerunku jako niewinnego kolorysty produkującego „ładne” i odprężające obrazy. Tymczasem obwołany przywódcą „dzikich” fowistów Matisse chciał tylko dowieść, że poszukuje malarskiej harmonii, a jego prace nie są wulgarne ani pełne przemocy.

Źródło: http://wyborcza.pl/1,75410,11676476,Bezsenne_noce_profesora_Matisse_a.html?disableRedirects=true (dostęp z dnia 31.03.2018)

W latach 1909‑1910 Matisse namalował Taniec, obraz inspirowany prowansalskimProwansjaprowansalskim tańcem ludowym farandola, mającym pogańskie tradycje. Temat ten pojawił się we wcześniejszej Radości życia, ale w nowym obrazie zyskał zupełnie inną formę – malarz użył trzech kolorów, które rozdzielił konturemKonturkonturem. Postacie splecione w kręgu podążają w jednakowym rytmie, zataczając krąg. Wszystkie elementy dzieła są płaskimi plamami.

RrlCkFkaxBziM1
Ilustracja przedstawia obraz Henriego Matisse’a pt. „Taniec” w formie poziomego prostokąta. Na dwukolorowym tle, przypominającym granatowe niebo i zieloną trawę, tańczy w kręgu pięć postaci. Wszyscy trzymają się za ręce. Tańczący są nadzy. Artysta wyróżnił grupę kontrastowym jasnoczerwonym kolorem. Obraz jest dziełem współczesnym - zarówno postacie jak i tło malowane są płaskimi plamami i obwiedzione konturem w formie linii. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Punkt 1: Pięć postaci oddzielona jest nie tylko kontrastami barw – mają zarysy wyrazistych konturów, które odcinają je zarówno od zielonego podłoża, jak i ciemnoniebieskiego nieba. Punkt 2: Deformacja postaci jest wyrazem ich namiętności podniecenia i siły wszechogarniającego rytmu. Punkt 3: Ciała napełnione są nieokiełznaną siłą życiową i wewnętrznym ciepłem, którego symbolem staje się cynobrowa czerwień. Punkt 4: Lekkość ruchów potwierdzają ledwie dotykające podłoża stopy Punkt 5: Kompozycja, mimo niewielu postaci jest ciasna – krąg postaci w tańcu, w którym działa siła odśrodkowa, rozpycha ramy obrazu. Punkt 6: Ruch jest na tyle dynamiczny, że czołowe postacie puszczają splecione ręce. Punkt 7: Fragment fowistycznego obrazu Radość życia z 1906 roku z motywem tańca(The Barnes Foundation, Filadelfia).
Henri Matisse, „Taniec”, 1909-1910, Ermitaż, Petersburg, Rosja, heritagemuseum.org, CC BY 3.0

Matisse w pracach z tego okresu osiągnął pełną dojrzałość artystyczną, wyrażoną za pomocą dekoracyjnej, precyzyjnej, arabeskowej linii, płaskiej plamy barwnej oraz przemyślanej, zrytmizowanej kompozycji. Cechy te pojawiły się zarówno we wcześniejszej pracy Harmonia w czerwieni z 1908 roku, jak również w powstałej po Tańcu, w roku 1911, Martwej naturze z bakłażanami. Obydwa dzieła uzupełniają się i, mimo że tytuł pierwszego sugeruje temat wnętrza, to jest on jedynie pretekstem do namalowania martwej natury.

RVAkOyDkVmgQA1
Ilustracja przedstawia obraz Henriego Matisse’a pt. „Czerwony pokój”. Ma kształt poziomego prostokąta zbliżonego do kwadratu. Przedstawia pomieszczenie, w którym po lewej stronie znajduje się fragment okna z widokiem na ogród i dom na horyzoncie. We wnętrzu stoi stół, po którego lewej stronie usytuowane jest puste krzesło, a po prawej siedzi kobieta, układająca owoce na paterze. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Punkt 1: Na pierwszym planie znajduje się martwa natura – na nakrytym czerwonym obrusem z ornamentami roślinnymi stole, leżą luźno rozrzucone produkty spożywcze, dwie karafki, patera z owocami i wazon z kwiatami. Punkt 2: Obok stołu pierwszy plan dopełnia kolorystycznie współgrające z nim krzesło. Punkt 3: Dekoracja z obrusa została przeniesiona na ścianę, powtarzając grube, arabeskowe motywy. Punkt 4: Postać po prawej stronie przybrała postawę nawiązująca do dekoracji. Malarz posłużył się delikatnym, również arabeskowym konturem. Punkt 5: Okno po lewej stronie, z widocznym za nim pejzażem uzupełnia kompozycję.
Henri Matisse, „Harmonia w czerwieni”, 1908, Ermitaż, Petersburg, Rosja, arthistoryproject.com, CC BY 3.0
RDcPjOlU09NlL1
Ilustracja przedstawia obraz Henriego Matisse’a pt. „Martwa natura z bakłażanami” o kształcie kwadratu. Dzieło przedstawia wzorzyste wnętrze z ustawionymi sprzętami i znajdującym się po prawej stronie otwartym oknem, za którym rozciąga się górski pejzaż. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje, które opisują wyposażenie wnętrza: 1. Temat obrazu – martwa natura z wyeksponowanymi bakłażanami jest pretekstem do ukazania dekoracyjnej przestrzeni wnętrza. 2. Dekoracje w postaci kwiatów wypełniają zarówno ściany, jak i podłogę, wprowadzając wrażenie istnienia wyłącznie jednej płaszczyzny. Przestrzeń w tym przypadku zanikła, głębia została sprowadzona do jednej płaszczyzny. 3. Elementy wyposażenia wnętrza: parawan, firanka, krzesło, stół tworzą sugestię wyobrażonej przestrzeni, a jednocześnie sugerują jej brak, pełniąc rolę dekoracji. 4. Okno po prawej stronie kompozycyjnie współgra z kominkiem po lewej, ale elementy te, oddane geometrycznie nie zakłócają płaskości dekoracyjnego pomieszczenia. 5. Płaskość kompozycji burzą przedmioty znajdujące się na stole: figurka i dzban.
Henri Matisse, „Martwa natura z bakłażanami”, 1911, Musée de peinture et de sculpture, Grenoble, Francja, pinimg.com, CC BY 3.0

Wpływ sztuki orientalnej i echa kubizmu

W 1912 i 1913 roku Matisse odbył dwie podróże do Maroka, gdzie zetknął się z zupełnie innym charakterem orientu niż ten, który znał z iluminatorskichIluminatorstwoiluminatorskich wystaw. Porzucił ornamentykę i dekoracyjność na rzecz prostoty kompozycji i kolorów, przede wszystkim błękitów i zieleni. Z tego okresu pochodzi Tryptyk marokański: Widok z okna w Tangerze, Zora na tarasie i Brama kasby.

(…) Matisse odkrywał także możliwości, jakie otwiera przed malarstwem ornament. Zawsze lubił tkaniny: teraz zachwyciły go bogato zdobione algierskie dywany, ale także tradycyjna francuska toile de Jouy – serweta drukowana w błękitne arabeski. Dekoracyjne materiały pozwalały Matisse'owi odkryć plastyczne możliwości płaskich powierzchni – wzór pozwala rozciągnąć przestrzeń w nieskończoność, a także sprawić, aby „tło” stało się równoważne z motywem.

Źródło: http://wyborcza.pl/1,75410,11676476,Bezsenne_noce_profesora_Matisse_a.html?disableRedirects=true (dostęp z dnia 31.03.2018)

RKEjYr0cVIk831
Ilustracja przedstawia obraz Henriego Matisse’a pt. „Tryptyk marokański”. Składają się na niego trzy obrazy: po lewej stronie znajduje się „Widok z okna w Tangerze”. Obraz przedstawia otwarte okno, na którego parapecie stoją dwa wazony z kwiatami, a za nim rozciąga się daleki widok z krętą drogą, po której idą ludzie oraz zabudowania zamku w tle. Prawa strona tryptyku nosi tytuł „Brama kasby” i przedstawia przejście w murze, za którym znajduje się widok na nabrzeże. W środkowej części zatytułowanej „Zora na tarasie” ukazana jest klęcząca na dywanie, uśmiechnięta kobieta w chuście na głowie, ubrana w błękitny strój. Po lewej stronie siedzącej kobiety znajduje się naczynie z rybkami, a po jej prawej para butów.
Henri Matisse, „Tryptyk marokański”: „Widok z okna w Tangerze”, „Zora na tarasie”, „Brama kasby”, 1912-1913, Pushkin Museum of Fine Arts, Moskwa, Rosja, pinimg.com, CC BY 3.0

Matisse nie został obojętny wobec Cézanne’a malarzy‑kubistów. Forma jego prac stała się zgeometryzowana, kolor stracił na intensywności. Okres ten zdominowały płótna o monochromatycznejMonochromatyzmmonochromatycznej kolorystyce, a tam, gdzie pojawił się kolor nie miał on znaczącej roli. Portret Grety Prozor, awangardowej aktorki, utrzymany jest w surowej gamie barwnej, z przełamanymi: zielenią, błękitem, ochrą. Kobieta o wydłużonej sylwetce, siedzi swobodnie na fotelu.

R151JkqRESFmo1
Ilustracja przedstawia „Portret Grety Prozor” Henriego Matisse’a. Centralną część dzieła wypełnia postać kobiety siedzącej na krześle. Ubrana jest w długą granatową suknię, na głowie ma czarny kapelusz. Rysy jej twarzy są mocno zaznaczone. Postać kolorystycznie współgra z tłem obrazu. Kolor twarzy kobiety, część jej sukni oraz kolor krzesła nawiązują do kolorystyki tła, które po stronie lewej obrazu jest szaroniebieskie, w jego centrum przechodzi w barwy zielone, a po prawej staje się rozświetlone, intensywnie żółte.
Henri Matisse, „Portret Grety Prozor”, 1916, Centre Georges Pompidou, Paryż, Francja, art-matisse.com, CC BY 3.0

Utrzymany jest w stylistyce cézanne’owskiej i inspirowany dokonaniami kubistów, podobnie jak dzieło Lekcja fortepianu, o doskonale zakomponowanej powierzchni, opartej na kombinacjach figur geometrycznych. Powierzchnia obrazu podzielona jest na piony i poziomy. Postać grającego chłopca oraz kubistyczna forma kobiety na krześle przesuwają kompozycję w prawo.

RarwT8t0bhopM1
Ilustracja przedstawia obraz Henriego Matisse’a pt. „Lekcja fortepianu”. Przedstawia wnętrze, w którym udzielana jest lekcja muzyki. Za fortepianem, którego fragment zajmuje prawy dolny róg, siedzi chłopiec. W tle na wysokim krześle siedzi kobieta, której szarą sylwetkę malarz zaledwie naszkicował. lewą stronę wypełnia otwarte okno z widocznym fragmentem balkonowej balustrady. W lewym dolnym rogu malarz zamieścił figurkę kobiecego aktu.
Henri Matisse, „Lekcja fortepianu”, 1916, Museum of Modern Art, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, CC BY 3.0
Polecenie 1

Porównaj kubistyczne dzieło Picassa z obrazem Matisse’a. Wskaż inspiracje i różnice w ujęciu postaci i przestrzeni, kolorystyce i kompozycji.

R8ZSgxzJeTpG7
Ilustracja przedstawia obraz Pablo Picasso pt. „Siedząca kobieta”. Na obrazie znajduje się siedząca na fotelu kobieta. Jej twarz oraz ciało są zniekształcone, niejako zgeometryzowane. Obraz przedstawiony jest w ciemnych barwach.
Pablo Picasso, „Siedząca kobieta”, 1909, Staatliche Museen, Neue Nationalgalerie, Berlin, Niemcy, wikimedia.org, domena publiczna
R151JkqRESFmo1
Ilustracja przedstawia „Portret Grety Prozor” Henriego Matisse’a. Centralną część dzieła wypełnia postać kobiety siedzącej na krześle. Ubrana jest w długą granatową suknię, na głowie ma czarny kapelusz. Rysy jej twarzy są mocno zaznaczone. Postać kolorystycznie współgra z tłem obrazu. Kolor twarzy kobiety, część jej sukni oraz kolor krzesła nawiązują do kolorystyki tła, które po stronie lewej obrazu jest szaroniebieskie, w jego centrum przechodzi w barwy zielone, a po prawej staje się rozświetlone, intensywnie żółte.
Henri Matisse, „Portret Grety Prozor”, 1916, Centre Georges Pompidou, Paryż, Francja, art-matisse.com, CC BY 3.0
Rd1nb1nQ4ZrTz
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
Inna wersja zadania

Na podstawie poznanych obrazów, odpowiedz, co jest głównym tematem dzieł Matisse’a.

Płaska plama, wycinanka, symbol – dojrzałość stylu artysty

We wrześniu 1930 roku Matisse wyjeżdża do Stanów Zjednoczonych, gdzie na zlecenie kolekcjonera sztuki współczesnej Alberta Barnesa wykonuje dekoracje do jednej z jego sal ekspozycyjnych. W lunetach znajdujących się w zakończeniach sklepień, malarz podejmuje temat tańca, realizowany już we wcześniejszych dziełach. Realizacja wymagała wielkiego zaangażowania ze względu na monumentalne rozmiary.

Rx6XI9NuhtIV71
lustracja przedstawia obraz Henriego Matisse'a "Taniec". Konstrukcja dzieła nawiązuje do jego oryginalnego przedstawienia jako dekoracji jednej z sal ekspozycyjnych. Malunki zostały umiejscowione w trzech zakończeniach sklepień, tak zwanych lunetach. Dzieło jest niejako przedzielone łukami, ale stanowi całość. Widać na nim schematycznie ujęte postacie będące w ruchu. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Postacie tańczących zredukowane są do znaków, malarz przedstawił fragmenty figur wychodzących poza kadr. 2. Taniec oddany jest jako pełen elegancji i radości, każda z postaci przyjmuje inną figurę. 3. Szarym postaciom dodaje delikatną, cienką linię, podkreślającą kształty. 4. Matisse maluje płaskie plamy barwne tła, zestawiając róż, błękit i czerń.
Henri Matisse, „Taniec”, Musée d’Art Moderne de la ville de Paris, Paryż, Francja, a.1stdibscdn.com, CC BY 3.0

Po II wojnie światowej Matisse kontynuuje zapoczątkowaną dla Barnesa formę płaskich plam barwnych. Stosuje w tym celu duże arkusze papieru pomalowane gwaszem, z których wycina różne kształty, zestawiając je w gotowe kompozycje. Z  1952 roku pochodzi Smutek króla, kolażKolażkolaż, w którym Matisse wraca do intensywnych barw, tworząc wymowną, abstrakcyjną kompozycję.

RObqgIUW0mIwB1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Henriego Matisse’a pt. „Smutek króla”. Dzieło charakteryzuje się wielością form oraz barw. W sposób schematyczny zostały na nim ukazane trzy postacie. Dwie z nich skierowane są ku jednej wyróżnionej z prawej strony obrazu. To tytułowa postać króla. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Matisse nadaje kolorom muzyczny rytm, operując na wpół abstrakcyjnymi formami powtarza układy plam. 2. Poziome pasy tła kontrastują ze sobą. 3. Żółte płatki wtapiają się w tło, tworząc dekorację, przypominającą liście. 4. Czarna, przypominająca postać z gitarą plama ma wyciągnięte w kierunku króla ręce. Ten gest powtarza figura poniżej. 5. Najbardziej wyabstrahowana postać króla jako jedyna jest ukazana w bieli – malarz pozbawił ją barwy.
Henri Matisse, „Smutek króla”, 1952 Musee National d’Art Moderne, Paryż, Francja, arthistoryproject.com, CC BY 3.0

Technikę wycinania form Matisse powtórzył w wielu innych pracach. Metoda ta pozwoliła choremu i unieruchomionemu artyście kontynuować działania twórcze w ostatnich latach życia. Oprócz wielobarwnych kompozycji powstały wówczas kolaże monochromatyczne. Do najbardziej znanych należą dzieła, w których artysta zastosował intensywny czysty błękit. Na jednolitym, jasnym tle powstawały kompozycje figuralne, najczęściej o tematyce kobiecej, akty, inspirowane postaciami mitologicznymi. Artysta osiągnął w nich minimalizm formy oraz powrócił do częstych we wczesnych okresach swojej twórczości motywów.

RS49bVBtGBkzz1
Ilustracja przedstawia obraz Henriego Matisse’a pt. „Błękitny akt”. Ilustracja przedstawia obraz Henriego Matisse’a pt. „Błękitny akt”. Jest to wycinanka, przedstawiająca siedzący akt kobiecy w kolorze błękitnym, z nienaturalnie ułożonymi częściami ciała.
Henri Matisse, „Błękitny akt”, 1952, Cenre Geroges Pompidou, Paryż, Francja, bernardchauveau.com, CC BY 3.0
RuV01G8m9en33
Ilustracja przedstawia obraz Henriego Matisse’a pt. „Wenus”. Wycinanka przedstawia zarys fragmentu ciała kobiety (bez głowy i nóg), powstały na skutek zamieszczenia wyłącznie fragmentów niebieskiego tła po bokach w ten sposób, że zarys postaci powstał z odkrytego, białego tła.
Henri Matisse, „Wenus”, 1952, National Gallery od Art, Waszyngton, Stany Zjednoczone, pinimg.com, CC BY 3.0

W sztuce XX w. Henri Matisse zajmuje pozycję wyjątkową zarówno dzięki wszechstronności swych zainteresowań artystycznych, jak i jednorodności wizji, którą stworzył — pełnej pogody, spokoju i harmonii, wolnej od wszelkich napięć, zawsze zrozumiałej i bliskiej człowiekowi.

Źródło: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Matisse‑Henri;3938628.html (dostęp z dnia 31.03.2018)

RU5ryVUzP8lJj
Ćwiczenie 1
Odpowiedz na pytanie: z jakim kierunkiem związany był Matisse?

Rozpoznaj dzieła. Podaj ich tytuły.

.................
.................
.................
.................
R1GyonAZjLxSi
Ćwiczenie 2
Odpowiedz, jaki wcześniejszy obraz Matisse’a stał się inspiracją do dzieła Taniec.

Odpowiedz, jaki wcześniejszy obraz Matisse’a stał się inspiracją do ukazanego poniżej dzieła Taniec. Tytuł inspiracji wpisz pod ilustracją.

.................
R8Gos271LWuCY
Ćwiczenie 3
Podaj tytuły poszczególnych części Tryptyku marokańskiego.

Podaj tytuły poszczególnych części Tryptyku marokańskiego.

.................
.................
.................
Ćwiczenie 4

Uzupełnij dane na temat poniższego dzieła.

R1aPmjIODHOOa
Ilustracja przedstawia obraz Henriego Matisse'a "Taniec". Konstrukcja dzieła nawiązuje do jego oryginalnego przedstawienia jako dekoracji jednej z sal ekspozycyjnych. Malunki zostały umiejscowione w trzech zakończeniach sklepień, tak zwanych lunetach. Dzieło jest niejako przedzielone łukami, ale stanowi całość. Widać na nim schematycznie ujęte postacie będące w ruchu.
R1KYLIOQce5nz
Odpowiedz, jak nazywał się amerykański kolekcjoner sztuki współczesnej, który zlecił Matisse’owi namalowanie „Tańca”?

Tytuł dzieła: ............
Zleceniodawca: ..........................

R1GI5kAvjQIsw
Ćwiczenie 5
Ułóż według chronologii dzieła: Błękitny akt, Portret Grety Prozor, Martwa natura z bakłażanami, Taniec

Ułóż dzieła według chronologii.

R1L17dMzp1dCP
Ćwiczenie 6
Odpowiedz, jaką techniką wykonane są dzieła „Wenus” i „Smutek króla”?

Wskaż dzieło inspirowane kubizmem.

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
R15Rwh4l1mMwz
Ćwiczenie 7
Odpowiedz, gdzie znajduje się obraz „Harmonia w czerwieni”? Podaj nazwę muzeum i miasto.

Dobierz do obrazów miejsca, w których się znajdują.

Musee National d’Art Moderne, Paryż, Musée de peinture et de sculpture, Grenoble, Ermitaż, Petersburg, Centre Georges Pompidou, Paryż

Martwa natura z bakłażanami  
Harmonia w czerwieni  
Portret Grety Prozor  
Smutek króla  
Polecenie 2

Na podstawie trzech dzieł z różnych okresów twórczości Matisse’a omów sposób operowania formą i kształtowania przestrzeni w dziełach malarza.

R1Z0Ua0gRcyxZ
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
Inna wersja zadania

Na podstawie trzech dowolnych dzieł Matisse’a omów cechy twórczości w okresie pofowistycznym.

m16b71ed6ff2fe505_0000000000212

Słownik pojęć

Fowizm
Fowizm

kierunek w malarstwie francuskim początku XX w

Prowansja
Prowansja

kraina historyczna w południowo‑wschodniej Francji, nad Morzem Śródziemnym, od dolnego biegu Rodanu na zachodzie po granicę z Włochami na wschodzie.

Kontur
Kontur

1. zarys kształtów jakiejś postaci lub przedmiotu, odcinający się od tła; kontury; 2. linia obwodząca kształt czegoś; obrys.

Iluminatorstwo
Iluminatorstwo

zdobienie ksiąg ilustracjami.

Monochromatyzm
Monochromatyzm

stosowanie w malarstwie jednej barwy w różnych odcieniach.

Kolaż
Kolaż

kompozycja plastyczna powstała przez naklejenie na płótno lub inne podłoże różnych materiałów i tworzyw; też: technika tworzenia takich kompozycji

Słownik pojęć został opracowany na podstawie:

sjp.pwn.pl

m16b71ed6ff2fe505_0000000000237

Galeria dzieł sztuki

R8UkCBus3WcKw1
Ilustracja przedstawia obraz Henriego Matisse’a pt. „Taniec” w formie poziomego prostokąta. Na dwukolorowym tle, przypominającym granatowe niebo i zieloną trawę, tańczy w kręgu pięć postaci. Wszyscy trzymają się za ręce. Tańczący są nadzy. Artysta wyróżnił grupę kontrastowym jasnoczerwonym kolorem. Obraz jest dziełem współczesnym - zarówno postacie jak i tło malowane są płaskimi plamami i obwiedzione konturem w formie linii.
Henri Matisse, „Taniec”, 1909-1910, Ermitaż, Petersburg, Rosja, heritagemuseum.org, CC BY 3.0
R18bgVo494ipt1
Ilustracja przedstawia obraz Henriego Matisse’a pt. „Czerwony pokój”. Ma kształt poziomego prostokąta zbliżonego do kwadratu. Przedstawia pomieszczenie, w którym po lewej stronie znajduje się fragment okna z widokiem na ogród i dom na horyzoncie. We wnętrzu stoi stół, po którego lewej stronie usytuowane jest puste krzesło, a po prawej siedzi kobieta, układająca owoce na paterze.
Henri Matisse, „Harmonia w czerwieni”, 1908, Ermitaż, Petersburg, Rosja, arthistoryproject.com, CC BY 3.0
RngjKyQJkyllN1
lustracja przedstawia obraz Henriego Matisse’a pt. „Martwa natura z bakłażanami” o kształcie kwadratu. Dzieło przedstawia wzorzyste wnętrze z ustawionymi sprzętami i znajdującym się po prawej stronie otwartym oknem, za którym rozciąga się górski pejzaż.
Henri Matisse, „Martwa natura z bakłażanami”, 1911, Musée de peinture et de sculpture, Grenoble, Francja, pinimg.com, CC BY 3.0
RKEjYr0cVIk831
Ilustracja przedstawia obraz Henriego Matisse’a pt. „Tryptyk marokański”. Składają się na niego trzy obrazy: po lewej stronie znajduje się „Widok z okna w Tangerze”. Obraz przedstawia otwarte okno, na którego parapecie stoją dwa wazony z kwiatami, a za nim rozciąga się daleki widok z krętą drogą, po której idą ludzie oraz zabudowania zamku w tle. Prawa strona tryptyku nosi tytuł „Brama kasby” i przedstawia przejście w murze, za którym znajduje się widok na nabrzeże. W środkowej części zatytułowanej „Zora na tarasie” ukazana jest klęcząca na dywanie, uśmiechnięta kobieta w chuście na głowie, ubrana w błękitny strój. Po lewej stronie siedzącej kobiety znajduje się naczynie z rybkami, a po jej prawej para butów.
Henri Matisse, „Tryptyk marokański”: „Widok z okna w Tangerze”, „Zora na tarasie”, „Brama kasby”, 1912-1913, Pushkin Museum of Fine Arts, Moskwa, Rosja, pinimg.com, CC BY 3.0
R151JkqRESFmo1
Ilustracja przedstawia „Portret Grety Prozor” Henriego Matisse’a. Centralną część dzieła wypełnia postać kobiety siedzącej na krześle. Ubrana jest w długą granatową suknię, na głowie ma czarny kapelusz. Rysy jej twarzy są mocno zaznaczone. Postać kolorystycznie współgra z tłem obrazu. Kolor twarzy kobiety, część jej sukni oraz kolor krzesła nawiązują do kolorystyki tła, które po stronie lewej obrazu jest szaroniebieskie, w jego centrum przechodzi w barwy zielone, a po prawej staje się rozświetlone, intensywnie żółte.
Henri Matisse, „Portret Grety Prozor”, 1916, Centre Georges Pompidou, Paryż, Francja, art-matisse.com, CC BY 3.0
RarwT8t0bhopM1
Ilustracja przedstawia obraz Henriego Matisse’a pt. „Lekcja fortepianu”. Przedstawia wnętrze, w którym udzielana jest lekcja muzyki. Za fortepianem, którego fragment zajmuje prawy dolny róg, siedzi chłopiec. W tle na wysokim krześle siedzi kobieta, której szarą sylwetkę malarz zaledwie naszkicował. lewą stronę wypełnia otwarte okno z widocznym fragmentem balkonowej balustrady. W lewym dolnym rogu malarz zamieścił figurkę kobiecego aktu.
Henri Matisse, „Lekcja fortepianu”, 1916, Museum of Modern Art, Nowy Jork, Stany Zjednoczone, moma.org, CC BY 3.0
R8ZSgxzJeTpG71
Ilustracja przedstawia obraz Pablo Picasso pt. „Siedząca kobieta”. Na obrazie znajduje się siedząca na fotelu kobieta. Jej twarz oraz ciało są zniekształcone, niejako zgeometryzowane. Obraz przedstawiony jest w ciemnych barwach.
Pablo Picasso, „Siedząca kobieta”, 1909, Staatliche Museen, Neue Nationalgalerie, Berlin, Niemcy, wikimedia.org, domena publiczna
R1QLq66TOQ3I61
Ilustracja przedstawia obraz Henriego Matisse'a "Taniec". Konstrukcja dzieła nawiązuje do jego oryginalnego przedstawienia jako dekoracji jednej z sal ekspozycyjnych. Malunki zostały umiejscowione w trzech zakończeniach sklepień, tak zwanych lunetach. Dzieło jest niejako przedzielone łukami, ale stanowi całość. Widać na nim schematycznie ujęte postacie będące w ruchu.
Henri Matisse, „Taniec”, Musée d’Art Moderne de la ville de Paris, Paryż, Francja, a.1stdibscdn.com, CC BY 3.0
RbNmdFv4tQDGP
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Henriego Matisse’a pt. „Smutek króla”. Dzieło charakteryzuje się wielością form oraz barw. W sposób schematyczny zostały na nim ukazane trzy postacie. Dwie z nich skierowane są ku jednej wyróżnionej z prawej strony obrazu. To tytułowa postać króla.
Henri Matisse, „Smutek króla”, 1952 Musee National d’Art Moderne, Paryż, Francja, arthistoryproject.com, CC BY 3.0
RS49bVBtGBkzz1
Ilustracja przedstawia obraz Henriego Matisse’a pt. „Błękitny akt”. Ilustracja przedstawia obraz Henriego Matisse’a pt. „Błękitny akt”. Jest to wycinanka, przedstawiająca siedzący akt kobiecy w kolorze błękitnym, z nienaturalnie ułożonymi częściami ciała.
Henri Matisse, „Błękitny akt”, 1952, Cenre Geroges Pompidou, Paryż, Francja, bernardchauveau.com, CC BY 3.0
RuV01G8m9en331
Ilustracja przedstawia obraz Henriego Matisse’a pt. „Wenus”. Wycinanka przedstawia zarys fragmentu ciała kobiety (bez głowy i nóg), powstały na skutek zamieszczenia wyłącznie fragmentów niebieskiego tła po bokach w ten sposób, że zarys postaci powstał z odkrytego, białego tła.
Henri Matisse, „Wenus”, 1952, National Gallery od Art, Waszyngton, Stany Zjednoczone, pinimg.com, CC BY 3.0
m16b71ed6ff2fe505_0000000000241

Bibliografia

Kierunki i tendencje sztuki nowoczesnej, Wyd. Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1980.

Wielka Kolekcja Sławnych Malarzy,Henri Matisse, nr 25Oxford Educational, Poznań 2008.

Wielcy Malarze. Ich życie, inspiracje i dzieło. Henri Matisse, nr 94, 1999.