Ilustracja przedstawia zbliżenie na stare klawisze od fortepianu na tle jesiennego ogrodu. Tytuł lekcji: Przygoda z muzyką klasyczną
Ważne daty
590‑604 n.e. - pontyfikat papieża Grzegorza Wielkiego. Z jego polecenia dokonano wyboru melodii kościelnych. Od tego czasu tradycyjny, jednogłosowy śpiew liturgiczny przyjął nazwę chorału gregoriańskiego.
1965 – od tego roku odbywa się Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień.
Orientacyjny czas trwania epok w muzyce:
do 500 r., - starożytność,
500 r. – 1450 r. - średniowiecze,
1450 r. - 1600 r. - renesans,
1600 r. - 1750 r. - barok,
1750 r. - 1820 r. - klasycyzm,
1820 r. - 1900 r. - romantyzm,
1900 r. – obecnie, muzyka XX wieku i muzyka współczesna.
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela:
R1KSi3KLHhX1w
II. Język i funkcje muzyki, myślenie muzyczne, kreacja i twórcze działania.
3. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje podziału:
2) głosów ludzkich (sopran, alt, tenor, bas) oraz technik wokalnych (np. śpiew estradowy, śpiew biały, jodłowanie i inne);
3) aparatu wykonawczego (solista, zespół kameralny, chór, orkiestra, big‑band, zespół folkowy).
4. Uczeń wykazuje się znajomością i dokonuje charakterystyki:
1) muzyki ze względu na jej rodzaj (wokalna, instrumentalna, wokalno‑instrumentalna, artystyczna, rozrywkowa, ludowa oraz do wyboru: sakralna, filmowa, teatralna i inne);
2) stylów muzycznych (do wyboru: pop, rock, jazz, folk, rap, techno, disco, reggae i inne).
6. Wymienia nazwy epok w dziejach muzyki (średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm, muzyka XX w.) oraz potrafi wskazać kompozytorów, reprezentatywnych dla nich.
7. Porządkuje chronologicznie postacie kompozytorów: np. Mikołaj Gomółka, Jan Sebastian Bach, Antonio Vivaldi, Wolfgang Amadeusz Mozart, Ludwig van Beethoven, Fryderyk Chopin, Stanisław Moniuszko, Karol Szymanowski, Witold Lutosławski, Wojciech Kilar, Henryk Mikołaj Górecki, Krzysztof Penderecki i inni).
III. Kultura muzyczna, narodowe i światowe dziedzictwo kulturowe. Uczeń:
1) zna repertuar kulturalnego człowieka, orientując się w sztandarowych utworach z dziejów historii muzyki i współczesnej kultury muzycznej oraz wartościowej muzyki popularnej.
Nauczysz się
przyporządkowywać słuchaną muzykę do epoki, w której powstała;
rozpoznawać elementy muzyki klasycznej w muzyce rozrywkowej, inspirowanej muzyką poważną.
Klasyczny problem z definicją
Termin „muzyka klasyczna” jest używany - w odniesieniu do dwóch obszarów - w historii muzyki. W ścisłym znaczeniu, mówimy o muzyce klasycyzmu i najczęściej o twórczości najwybitniejszych przedstawicieli tej epoki, czyli klasyków wiedeńskich: Haydna, Mozarta i Beethovena. Druga definicja odnosi się do szeroko pojętej muzyki poważnej, tworzonej na przestrzeni wszystkich epok. W tym znaczeniu terminem muzyka klasyczna określamy całą twórczość muzyczną, tzw. kultury wysokiej.
Czy wobec tego można przeżyć przygodę z muzyką, która w nazwie ma określenie „poważna”, bo o takim znaczeniu tej muzyki będzie ta lekcja? Poważnie mówiąc – tak. Jestem przekonany, że po tej lekcji Twoje nastawienie do muzyki klasycznej będzie w tonacji majorowej. Zapraszam do przygody z muzyką klasyczną od średniowiecza po współczesność.
RMyh57BwoEJNF
Ćwiczenie 1
Rozpoczynamy przygodę
Średniowiecze
Naszą przygodę z muzyką klasyczną rozpoczniemy w średniowieczu i to z muzyką kościelną. Właśnie tak. Posłuchasz chorału gregoriańskiegoChorał gregoriański, chorał rzymskichorału gregoriańskiego, który również może się stać źródłem inspiracji i pozytywnie zaskoczyć, ale po kolei. Zaczynamy od oryginału.
R1Jxf3zuyXxxy
Chorał gregoriański i muzyka średniowiecza stała się inspiracją dla wielu artystów. Bez wątpienia tworząc i wykonując tą muzykę przeżyli wielką przygodę.
Przed Tobą utwór. Ameno projektu Era. Jest to adaptacja średniowiecznej pieśni religijnej. Na potrzeby tego projektu, artyści stworzyli sztuczny język fonetycznie zbliżony do łaciny, czyli języka chorału gregoriańskiego.
R2bWJJGhKsAhA
Renesans
Muzyka polskiego renesansu określana jest jako złoty wiek muzyki polskiej. Do najważniejszych kompozytorów tej epoki zaliczany jest Mikołaj Gomółka, twórca Melodii na psałterz polski do psalmów w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego. Jest to pierwsze znane opracowanie muzyczne wszystkich 150 psalmów.
Czy muzyka renesansowa może brzmieć rockowo? Przekonasz się o tym, słuchając jednego z psalmów w wykonaniu zespołu Pospolite Ruszenie. Zespół ten wykonuje nie tylko utwory z epoki, ale również używa instrumentów muzyki dawnej, m.in. liry korbowej.Lira korbowaliry korbowej. Zaczniemy jednak od oryginalnej wersji renesansowej.
R1NiHAwSRk8Hq
ReO24y4wmcB54
RW7QHG85KVFOL
Ćwiczenie 2
Barok
Do popularnych dzieł Jana Sebastiana Bacha należy, m.in. Aria na strunie G z suitySuitasuity orkiestrowej D‑dur. Aria ta wielokrotnie była wykorzystywana we współczesnej kulturze popularnej, począwszy od filmu po reklamę i gry komputerowe. Była też inspiracją dla wielu współczesnych muzyków, na przykład została wykorzystana w piosence A Whiter Shade of Pale brytyjskiego zespołu rockowegoRockrockowego Procol Harum. Wysłuchaj utworu najpierw w wersji na orkiestręOrkiestraorkiestrę, a następnie w wykonaniu popowejPop musicpopowej grupy Sweetbox, dla której Aria Bacha była inspiracją.
R1HChHAefLNiP
RMVfgo2PA3iUA
R1SB4IKkEp8Vg
Ćwiczenie 3
Klasycyzm
Wolfgang Amadeusz Mozart to największy geniusz klasycyzmu. Jego dorobek obejmuje ponad 600 kompozycji! Wysłuchasz utwór, który w oryginale napisany jest na kwartet smyczkowy, ale najczęściej wykonywany przez orkiestrę smyczkową.
R9NNnYSH0gCTo
Romantyzm
Największym polskim kompozytorem był Fryderyk Chopin. Jego twórczość przypada na okres zwany w sztuce romantyzmem. Przygodę z Chopinem przeżywa wielu artystów - od tych, którzy rywalizują o najwyższe lokaty w najbardziej prestiżowym konkursie, jakim jest Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina, po szeroką gamę innych artystów, po jazzmanów włącznie. Przed Tobą jeden z nokturnów Chopina, najpierw w wersji oryginalnej, a następnie w wykonaniu jazzowym. O Fryderyku Chopinie wypowiedział się Cyprian Kamil Norwid, który stwierdził, że: Rodem Warszawianin, sercem Polak a talentem świata obywatel.
R1eYJTPr5rUyE
R19gqF5VJOJ3O
R1e02aP5UlZeY
Ćwiczenie 4
Muzyka współczesna
W ostatnich latach coraz częściej podejmowane są próby współpracy między kompozytorami muzyki poważnej a innymi artystami. Polski kompozytor muzyki współczesnej Paweł Hendrich stworzył projekt w ramach 51. Warszawskiej JesieniWarszawska JesieńWarszawskiej Jesieni, w którym znalazł miejsce dla beatbokserówBeatboxbeatbokserów. W projekcie udział wzięli Kwartludium, Tik Tak i Zgas. Warszawska Jesień to festiwal o randze międzynarodowej, poświęcony muzyce współczesnej.
R9SsNnqIXuMBH
RzAs22CL7FV4Q
Ćwiczenie 5
Podsumowanie
Przygoda z muzyką klasyczną dobiega końca. Jak widzisz, muzyka klasyczna może być inspiracją dla wielu artystów i nie zawsze musi brzmieć klasycznie. Jednak zawsze warto znać pierwowzory po to, by rozumieć szeroki kontekst nie tylko samej muzyki, ale wszelkich innych powiązań z szeroko pojętą sztuką, historią, filozofią i innymi dziedzinami wiedzy.
Na zakończenie dwa zadania, w których sprawdzisz swoją wiedzę z dzisiejszej lekcji.
R1JfedRKXN1y3
Ćwiczenie 6
Zapoznaj się z opisami przykładów muzycznych i odpowiedz z jakiej epoki pochodzi dany utwór.
Opisy:
1. Na nagraniu chorał gregoriański: śpiewają mężczyźni, po łacinie, a capella, w melodii występują melizmaty (wiele dźwięków śpiewanych na jednej sylabie). Muzyka jest spokojna i modlitewna.
2. Na nagraniu Aria na strunie G Jana Sebastiana Bacha. Utwór jest wolny, spokojny. Skrzypce grają piękną melodię. Pozostałe instrumenty smyczkowe dyskretnie im towarzyszą.
3. Na nagraniu Eine kleine Nachtmusik Wolfganga Amadeusza Mozarta. Pogodny utwór jest wykonywany przez zespół smyczkowy. Muzyka jest żywa ale bardzo łagodna i optymistyczna, rozpoczyna się charakterystycznym rozłożonym akordem w wykonanym wspólnie przez wszystkie instrumenty.
4. Na nagraniu kwartet smyczkowy grający
jazgotliwą muzykę połączoną z beatboxem, czyli imitowaniem dźwięków perkusji ustami i aparatem mowy.
5. Na nagraniu Nokturn Es-dur Fryderyka Chopina. Spokojny, melancholijny utwór jest wykonany na fortepianie. W smutnej melodii pojawiają się ozdobniki.
6. Na nagraniu utwór w wykonaniu zespołu wokalnego i dawnych instrumentów. Wokaliści śpiewają tekst psalmu dwudziestego dziewiątego w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego. Muzyka ma taneczny, radosny rytm. Poszczególne zwrotki są zaaranżowane w różny sposób: czasami śpiewa duet, czasami cały zespół.
Możliwe odpowiedzi:
1. średniowiecze
2. barok
3. klasycyzm
4. muzyka współczesna
5. romantyzm
6. renesans
Zapoznaj się z opisami przykładów muzycznych i odpowiedz z jakiej epoki pochodzi dany utwór.
Opisy:
1. Na nagraniu chorał gregoriański: śpiewają mężczyźni, po łacinie, a capella, w melodii występują melizmaty (wiele dźwięków śpiewanych na jednej sylabie). Muzyka jest spokojna i modlitewna.
2. Na nagraniu Aria na strunie G Jana Sebastiana Bacha. Utwór jest wolny, spokojny. Skrzypce grają piękną melodię. Pozostałe instrumenty smyczkowe dyskretnie im towarzyszą.
3. Na nagraniu Eine kleine Nachtmusik Wolfganga Amadeusza Mozarta. Pogodny utwór jest wykonywany przez zespół smyczkowy. Muzyka jest żywa ale bardzo łagodna i optymistyczna, rozpoczyna się charakterystycznym rozłożonym akordem w wykonanym wspólnie przez wszystkie instrumenty.
4. Na nagraniu kwartet smyczkowy grający
jazgotliwą muzykę połączoną z beatboxem, czyli imitowaniem dźwięków perkusji ustami i aparatem mowy.
5. Na nagraniu Nokturn Es-dur Fryderyka Chopina. Spokojny, melancholijny utwór jest wykonany na fortepianie. W smutnej melodii pojawiają się ozdobniki.
6. Na nagraniu utwór w wykonaniu zespołu wokalnego i dawnych instrumentów. Wokaliści śpiewają tekst psalmu dwudziestego dziewiątego w tłumaczeniu Jana Kochanowskiego. Muzyka ma taneczny, radosny rytm. Poszczególne zwrotki są zaaranżowane w różny sposób: czasami śpiewa duet, czasami cały zespół.
Możliwe odpowiedzi:
1. średniowiecze
2. barok
3. klasycyzm
4. muzyka współczesna
5. romantyzm
6. renesans
Do słuchanych fragmentów utworów przyporządkuj epokę, z której pochodzą.
średniowiecze
barok
klasycyzm
muzyka współczesna
romantyzm
renesans
Zadanie posiada plik audio, który można odsłuchać w wersji online podręcznika.
RoLLCPfby1d67
Ćwiczenie 7
RKLrnp0VFcd9v
Ćwiczenie 8
Słownik pojęć
Beatbox
Beatbox
technika wykonawcza stosowana przez raperów, polegająca na imitowaniu narządami mowy linii rytmicznej.
Chorał gregoriański, chorał rzymski
Chorał gregoriański, chorał rzymski
jednogłosowe śpiewy liturgiczne Kościoła rzymskokatolickiego, ukształtowane na początku VIII w., a przekazane w rękopisach z IX w. Skodyfikowanie i uporządkowanie śpiewów przypisuje się papieżowi Grzegorzowi I (stąd jego nazwa). Chorał gregoriański może być wykonywany solo lub chóralnie
Heavy metal
Heavy metal
[ang.], styl muzyki rockowej, powstały z hard rocka.
Lira korbowa
Lira korbowa
instrument muzyczny, chordofon smyczkowy z klawiszami.
Orkiestra
Orkiestra
[gr.] typ muzycznego zespołu instrumentalnego; w tym znaczeniu termin orkiestra pojawił się w II połowie XVII w.; rodzaje orkiestr: symfoniczna (...), operowa, kameralna, smyczkowa, dęta a, także wojskowa, rozrywkowa, taneczna, jazzowa (band) i inne. W historii muzyki największą rolę odegrała orkiestra symfoniczna, w której skład wchodzi współcześnie 50–120 instrumentalistów; obejmuje: kwintet smyczkowy, instrumenty dęte drewniane, dęte blaszane, perkusyjne, harfy, fortepian i inne; kierowana jest przez dyrygenta.
Rock
Rock
nurt w muzyce rozrywkowej powstały w połowie XX w., charakteryzujący się mocno zaznaczonym rytmem.
Serenada
Serenada
krótki utwór instrumentalny, o charakterze lirycznym.
Pop music
Pop music
[ang.], popular music, muzyka popularna, utożsamiana z rozrywkową.
Suita
Suita
[fr. < łac.], muzyczna cykliczna forma instrumentalna, tzn. zbudowana z kilku lub kilkunastu części, gł. o charakterze tanecznym, utrzymanych na ogół w tej samej lub pokrewnej tonacji.
Warszawska Jesień
Warszawska Jesień
Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, festiwal odbywający się corocznie w Warszawie od 1956.