Przygotowujemy charakterystykę Stasia Tarkowskiego – bohatera powieści "W pustyni i w puszczy" Henryka Sienkiewicza
Przygotowujemy charakterystykę Stasia Tarkowskiego – bohatera powieści W pustyni i w puszczy Henryka Sienkiewicza
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
wie, co to jest charakterystyka postaci,
zna treść omawianego fragmentu powieści.
b) Umiejętności
Uczeń potrafi:
oceniać postępowanie bohaterów,
budować plan charakterystyki,
pisać charakterystykę postaci literackiej,
wyszukać w tekście fragmenty ukazujące cechy postaci,
gromadzić słownictwo niezbędne do charakterystyki postaci.
c) Postawy
Uczeń:
obserwuje swoich rówieśników, ocenia ich postawę,
wartościuje ludzkie uczucia i zachowania.
2. Metoda i forma pracy
Praca z tekstem, poszukująca, pytania pomocnicze, ćwiczenia w mówieniu, ćwiczenia leksykalne, burza mózgów.
3. Środki dydaktyczne
Podręcznik do kształcenia literackiego, materiały przygotowane przez nauczyciela.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel prowadzi dyskusję w formie burzy mózgów według następującego scenariusza: Wyobraź sobie następującą sytuację: przychodzisz do domu ze szkoły i mówisz, że poznałeś nowego kolegę lub koleżankę. Rodzice proszą, abyś go scharakteryzował. Jakie podasz im informacje?
Uczniowie swoje propozycje zapisują na luźnych kartkach.
[Przykładowe odpowiedzi: imię i nazwisko, wygląd, skąd się znacie, podstawowe cechy charakteru, wady i zalety, jakie jest jej/jego hobby, jakie wywarła/wywarł wrażenie itp. ]
b) Faza realizacyjna
Nauczyciel podaje temat lekcji. Uczniowie głośno czytają zamieszczony w podręczniku fragment powieści W pustyni i w puszczy. [K. Grajewska, E. Wower, Oglądam świat. Język polski 5. Podręcznik do kształcenia literackiego, Wydawnictwo Arka, Poznań 2000, s. 26‑28.]
Po zakończeniu lektury prowadzący prosi, aby uczniowie opowiedzieli o niebezpiecznej przygodzie, jaka spotkała Stasia i Nel w lesie. Następnie proponuje przystąpić do charakterystyki bohaterów. W tym celu zadaje kolejno pytania:
Czy poznany przez ciebie fragment powieści Henryka Sienkiewicza pozwala ci dokonać pełnej charakterystyki Stasia?
Na podstawie przeczytanego tekstu określ, w jakim kontekście możesz rozpatrywać osobowość Stasia. Jakie wydarzenia zaważyły na jego postępowaniu?
[Przykładowe odpowiedzi:
Staś w kontaktach z siostrą – Staś jako starszy brat Nel
Staś w obliczu niebezpieczeństwa
Staś jako myśliwy
Staś po uratowaniu życia siostrze ]
Dobierz słownictwo, które nazywałoby cechy charakteru Stasia ujawnione
w różnych sytuacjach.
[Przykładowy zestaw określeń:
troskliwy, opiekuńczy, martwi się o siostrę, w pełni przyjmuje rolę starszego brata, bierze odpowiedzialność za Nel,
wie, w jaki sposób może przysporzyć radości siostrze, stara się nie być nadopiekuńczy, potrafi słuchać,
przyjmuje argumenty Nel, jest dla niej autorytetem,
inteligentny, mądry, rozsądny, doskonale potrafi analizować sytuację i szacować swoje szanse, zdaje sobie sprawę z powagi sytuacji,
zachowuje się niczym wprawny myśliwy - doskonale poluje, potrafi bezszelestnie poruszać się w puszczy, przyzwyczajony do niebezpieczeństwa,
opanowany, potrafi zachować zimną krew i spokój, zahartowany, odważny,
doskonale panuje nad swoim ciałem,
emocjonalny, nie wstydzi się łez, wrażliwy.
Czy wszystkie te cechy są wyrażone wprost, czy też niektóre z nich wywnioskowałeś z tekstu? Na jakiej podstawie? Wskaż w tekście fragmenty ilustrujące twoją opinię.
Czy Staś może zaimponować swoim postępowaniem? Które cechy jego charakteru uważasz za najbardziej wartościowe?
c) Faza podsumowująca
Na zakończenie nauczyciel prowadzi krótką rozmowę, zadając pytania: Czy ty sam przeżyłeś jakąś przygodę, która ujawniłaby te cechy twojego charakteru, których do tej pory nie wykazywałeś? Jeśli nie ty, to może ktoś z twoich znajomych? Opowiedz o tym całej klasie.
5. Bibliografia
Grajewska K., Wower E., Oglądam świat. Język polski 5. Podręcznik do kształcenia literackiego, Wydawnictwo Arka, Poznań 2000.
Nagajowa M., A, B, C metodyki języka polskiego, Warszawa 1990.
6. Załączniki
Zadanie domowe
Napisz charakterystykę Stasia. Uwypuklij, jak zmieniało się usposobienie chłopca pod wpływem sytuacji, w których się znalazł.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak